De kernuitstap valt op een moment dat landen wereldwijd de levensduur van bestaande kernreactoren verlengen. Daarnaast zijn er honderden nieuwe kernreactoren in constructie, of staan ze gepland, of worden ze voorgesteld. Zoals het geval is in Frankrijk en Nederland.

Het is dan ook geen wonder dat de kritiek op de Belgische kernuitstap steeds luidruchtiger klinkt.

Deimatisch gedrag

Geconfronteerd met die kritiek vertoont Groen klassiek, deimatisch gedrag (van het Griekse woord δειματόω, deimatόo, ‘afschrikken’).

Zoals een inktvis zich bij een aanval hult in een wolk van inkt, zo verhult Groen het ideologisch dogmatisme achter de kernuitstap doelbewust in een wolk van zakelijk jargon. ‘Objectivering’, ‘feiten en cijfers’ of ‘staalharde cijfers’, ‘onafhankelijke rapporten en studies’, ‘experts’, ‘redelijkheid’ of ‘rationaliteit’, ‘sereniteit’, ‘pragmatisch’, ‘CRM-mechanisme’… En zoals een kraaghagedis een agressor probeert af te schrikken door zijn nekkraag uit te zetten, zo spuwt Groen dat jargon dezer dagen overvloediger in het rond dan ooit tevoren.

Pieter Timmermans

In 2020 slaagde advocaat Van der Straeten er met dat taaltje in om VBO-topman Pieter Timmermans rond haar vinger te winden. Het is na een gesprek met haar dat Timmermans Alexander De Croo (Open Vld) meedeelde dat ze volgens hem ‘ministeriabel’ was.

Mijnheer Timmermans lijkt dan ook een zwak te hebben voor leuke verhaaltjes. Hij liet De Croo en Van der Straeten enige tijd geleden weten dat ‘de storytelling‘ (!) rond de kernuitstap 100 procent goed moest zitten. Want anders zou zijn achterban hen niet geloven en zich tegen hen (en hem) keren. En dat is inmiddels natuurlijk gebeurd, tot grote consternatie van Van der Straeten en co.

Einde van een oud monsterverbond

Op de valreep blies Open Vld zelfs plots het kernuitstap-monsterverbond met Groen op, dat Verhofstadt destijds op poten zette. En in 2014 verdedigde Gwendolyn Rutten dit nog bijzonder halsstarrig, bij de regeringsonderhandelingen voor de Zweedse coalitie.

Daarbij valt de rol van Lachaert op. Na met een donkerblauw programma en het openhouden van de kerncentrales Open Vld-voorzitter geworden te zijn, nam hij prompt een sluiting op in het regeerakkoord. Daarbij verklaarde hij doodleuk af te willen van zijn ‘donkerblauwe stempel’. Om vervolgens, op een moment dat de optie van een niet-sluiting eigenlijk puur theoretisch geworden is, te beweren dat alle opties open moeten blijven…

‘The most intolerant wins’

Gehuwd als ze zijn met de macht, zijn Open Vld-politici natuurlijk zo mogelijk nog flexibeler dan andere mainstream politici. Die flexibiliteit is sowieso eigen aan politieke systemen met coalitieregeringen. Zowat alle beloftes die pragmatische politici aangaan zijn, in het beste geval middelen- of inspanningsverbintenissen. Geen resultatenverbintenissen.

Doordat dogmatische politici heel wat minder flexibel zijn, kan een en ander echter wel nefaste gevolgen hebben. Zoals de sluiting van de Belgische kerncentrales, tegen de wil in van de meerderheid der Belgen (en zeker Vlamingen). ‘The most intolerant wins: The dictatorship of the small minority’.

Volksraadplegingen zijn een mogelijke manier om een mouw te passen aan dit euvel, dat eigen is aan ons politiek systeem.

Begin van een nieuw monsterverbond?

Er doemt trouwens alweer een nieuw, tentatief monsterverbond op tussen de über-flexibele pragmatici van Open Vld en de dogmatici van Groen (en, bij uitbreiding, radicaal links): een belasting op het totale vermogen. Iets waar tal van landen nochtans van afgestapt zijn, onder meer omdat die belasting tot kapitaalvlucht leidt.

Dat zit zo: in 2019 diende een Groen een wetsvoorstel in om een vermogenskadaster op te richten, dat dat soort belasting mogelijk zou moeten maken. Het zou volgens dit voorstel kaderen in de strijd tegen de fiscale en sociale fraude en vermogens transparant maken ‘ten aanzien van de samenleving’ (storytelling!). Het veroorzaakte veel consternatie en werd door de Raad van State afgeschoten, onder meer omdat het de privacy van de burgers schond.

Maar wat blijkt nu? In haar regeerakkoord stelt Vivaldi dat ze een aanzienlijk deel van haar inkomsten wil halen uit de strijd tegen de fiscale en sociale fraude. Verder stelt dat ze, in dit opzicht, maatregelen zal nemen op het vlak van ‘transparantie en preventie’ (storytelling!).

Meer specifiek vermeldt het regeerakkoord: ‘Daarom zullen de banksaldi van Belgische rekeningnummers overgemaakt worden aan het CAP.’

Van de facto vermogenskadaster…

Dat CAP, of Centraal Aanspreekpunt, werd enige jaren geleden gecreëerd in de schoot van de Nationale Bank. Inmiddels moeten banken er niet enkel de identiteit van cliënten melden, en de nummers van hun rekeningen, maar, overeenkomstig het Vivaldiregeerakkoord, ook de saldi.

Zodoende heeft de overheid nu een overzicht van het roerend vermogen van de Belgen dat geparkeerd staat op bankrekeningen. (De saldi van buitenlandse rekeningen zijn ook bekend, dankzij internationale gegevensuitwisseling.) Hun onroerend vermogen is sinds jaar en dag bekend (buitenlandse onroerende bezitting moeten worden aangegeven via de inkomensbelastingen). Het eindresultaat is iets dat de Open Vld in 2019 nog weglachte: een (potentieel) vermogenskadaster.

… naar vermogensbelasting?

Zoals Anton van Zantbeek van het Rivus advocatenkantoor onlangs liet optekenen in Trends: ‘De overheidsinstanties zullen schrikken hoe rijk de Belgen zijn. Wees maar zeker dat er dan snel een vermogensbelasting zal komen.’

De belabberde overheidsfinanciën zouden wat dat betreft een perfect excuus kunnen vormen.

Vivaldi II

En dat brengt me bij Vivaldi II. Zoals het er nu naar uitziet, wordt een verderzetting van de linkse Vivaldicoalitie enkel mogelijk mits ze nog veel verder naar links opschuift. Dat kan door de communisten van PVDA/PTB erbij te nemen.

Zelfs zonder die uitbreiding zal Groen, dogmatisch als altijd, aandringen op een vermogensbelasting. De PS is er sowieso ook voor te vinden, temeer daar het grootste deel van het Belgische vermogen in Vlaanderen te vinden is.

Die ultralinkse Vivaldi II zou overigens bijna zeker weer geen Vlaamse meerderheid hebben. Maar dat soort coalities zijn volgens de belgicistische politicoloog Sinardet sowieso ‘vaak te verkiezen’.

Een belangrijke troef

Zou de Open Vld daar werkelijk in meegaan? Dat valt zeker niet uit te sluiten. Om aan de macht te blijven en hun geliefde ‘België’ te redden of op de correcte, linkse koers te houden, zullen de links-liberale nationalisten allicht bereid zijn om hun net ‘op scherp gestelde’ liberalisme alweer flink af te zwakken.

Een onverbeterlijke cynicus zou er overigens kunnen op wijzen dat de dreiging van een vermogensbelasting deze pragmatische partij par excellence zelfs zeer goed zou uitkomen.

Lachaert zou daarbij eerst, tijdens de verkiezingscampagne, opnieuw zijn donkerblauw petje aantrekken en bij hoog en laag zweren dat er met de Open Vld geen algemene vermogensbelasting komt. Om vervolgens van diezelfde belasting een cruciale troef te maken in de onderhandelingen voor de nieuwe federale regering. Een die zijn vriend De Croo opnieuw de Wetstraat 16 zou kunnen opleveren.