Roger Lumbala is een voormalig krijgsheer die politicus werd. De Congolees is onlangs in Frankrijk in voorlopige hechtenis genomen op beschuldiging van medeplichtigheid aan misdaden tegen de menselijkheid. Dat staat in het Mapping Report van de Verenigde Naties (VN). Het rapport legt de nadruk op de grote misdaden die tussen 1993 en 2003 in de Democratische Republiek Congo zijn gepleegd.

Het Centraal Bureau voor de Bestrijding van Misdaden tegen de Menselijkheid (OCLCH) pakte Roger Lumbala op in de straten van Parijs op 29 december 2020. Zijn arrestatie kwam als een verrassing voor Congolese politici. In een perscommuniqué beschuldigt het OCLCH hem van misdaden die tussen juli 2002 en januari 2003 in het oosten van de DRCongo tegen de burgerbevolking werden gepleegd. Lumbala zou daaraan hebben deelgenomen als leider van de gewapende groep Rassemblement Congolais pour la Démocratie-National (RCD-N). De misdaden vonden plaats in het kader van de burgeroorlog die de DRCongo teisterde. De vervolging van Lumbala is het eerste gerechtelijke onderzoek naar deze schendingen sinds de publicatie van het Mapping Rapport (in 2009, nvdr).

Een stap naar gerechtigheid

Nobelprijswinnaar Denis Mukwege vecht al enkele jaren vecht voor erkenning van het Mapping Report. Hij was dan ook erg blij met de arrestatie. ‘De aanhouding en inbeschuldigingstelling van de heer Roger Lumbala in Parijs zijn een belangrijke stap voor de internationale rechtspraak en voor de strijd tegen de straffeloosheid waarvan vele vermeende Congolese en buitenlandse daders nog steeds profiteren’, schreef de Congolese gynaecoloog in een verklaring.

Het Gemeenschappelijk Bureau voor de Rechten van de Mens van de Verenigde Naties (BCNUDH) hoopt van zijn kant dat nog acties tegen andere vermeende Congolese en buitenlandse daders zullen volgen. Talrijke notabelen op het grondgebied van Bafwasende in de (vroegere) Oostelijke provincie van de DRCongo verwelkomen deze arrestatie en de bereidheid om alle bewijzen van de betrokkenheid van Roger Lumbala bij de misdaden bijeen te brengen.

Minority Rights Group International is een niet-gouvernementele organisatie die zich inzet voor de rechten van minderheden. Voor directeur Joshua Castellino betekent de arrestatie van Lumbala ook ‘een belangrijke stap voorwaarts voor de internationale rechtspraak en een klap voor de straffeloosheid in de DRC’. Volgens hem was de inheemse Bambuti-bevolking het doelwit van een uitroeiingscampagne. Daarvoor werd nog niemand verantwoordelijk gesteld. Volgens Castellino moeten de verantwoordelijken worden berecht en bestraft.

Steun van vader op zoon

Na de burgeroorlog werd Roger Lumbala minister van Buitenlandse Handel in de overgangsregering van president Joseph Kabila en 4 vicepresidenten. In 2006 was hij kandidaat voor de presidentsverkiezingen. Lumbala was actief in politiek en bedrijfsleven. In 2011 gaf hij steun aan Etienne Tshisekedi, de vader van huidig president Félix Tshisekedi. Hij werd opnieuw verkozen als parlementslid.

In de loop van 2012 arresteerde men Lumbala op de luchthaven van Bujumbura (Burundi). Men verdacht hem ervan de M23-rebellen te steunen. Die brachten de macht van voormalig president Joseph Kabila in het oosten van de DRC in het gedrang. Ze hadden de steun van Rwanda. Na enkele weken viel de stad Goma in handen van zijn rebellen. Lumbala wees de beschuldigingen van de hand. Later bekende hij echter toch. Hij onderhandelde namens de rebellen met de Congolese autoriteiten in Oeganda.

In 2014 trok Lumbala naar Frankrijk om er asiel aan te vragen. Maar het land van Macron wees zijn aanvraag af. In 2017 zag de gewezen krijgsheer zich genoodzaakt om naar Congo terug te keren. Hij verklaarde toen blij te zijn omdat hij weer bij zijn vrouw en kinderen kon zijn in het land waarvoor hij ‘zijn hele jeugd en leven had opgeofferd’. ‘Als ik hier ben, is het voor de dialoog’, zei hij aan Radio Okapi toen hij destijds op de luchthaven van N’djili (Kinshasa) landde.

Na de dood van Etienne Tshisekedi (UDPS) steunde Roger Lumbala diens zoon Félix Tshisekedi. Die is intussen president. Vorig jaar richtte hij ook een kleine partij zonder veel structuur op om zo Félix te steunen.