Vrijspraak (juni 2011)

Of het een opgezet één-tweetje was, weten we niet, maar Koen Schoors en Paul De Grauwe, economieprofessoren in Gent en Leuven, tapten recent wel uit hetzelfde vaatje. ‘Het klopt dat er in België een aantal dingen blokkeren op het communautaire niveau. Maar die blokkages zijn van ondergeschikt belang. De echt grote uitdagingen hebben niets met het communautaire te maken. Wat doen we met onze sociale zekerheid? Met onze pensioenen? Hoe gaan we de overheid organiseren?’ Dixit Schoors in Knack op 30 maart. ‘De staatshervorming is eigenlijk niet zo belangrijk. Het is een mineur probleem. We hebben geen staatshervorming nodig om de echte problemen van dit land te kunnen aanpakken: de vergrijzing, onze schuldgraad …’. De Grauwe aan het woord in De Zevende Dag op 15 mei (en ruim aangehaald in de pers ’s anderendaags).

Beide hooggeleerde heren hebben gelijk, bekeken vanuit het laboratorium. Ook een ruime staatshervorming lost de problemen met de sociale zekerheid, organisatie van de overheid, de vergrijzing, de schuldgraad niet automatisch op. Vlaanderen kan daar, indien bevoegd, een compleet zootje van maken. De overheveling van de sociaaleconomische hefbomen waarborgt absoluut geen soelaas terzake.

Maar wie wel eens buiten het laboratorium van de politieke dagdromerij komt, weet dat de noord-zuidkloof in België niet alleen over taal gaat. De overheveling waarborgt geen goede oplossingen, de niet-overheveling waarborgt wel de permanente niet-oplossing. Als het over sociale zekerheid of sanering van de overheidsfinanciën gaat, kiest de meerderheid van de Vlaamse burgers voor andere modellen dan de meerderheid van de Waalse burgers. Zouden beide economisten misschien willen beweren dat de keuze van de kiezer er niet toe doet?

Als die wel een rol speelt, dan bestaat er geen Belgische oplossing voor die ‘echt grote uitdagingen’. Een Belgische oplossing voor die ‘echt grote uitdagingen’ moet de keuze van de kiezer van noord of zuid negeren. Laten we voor het gemak de staatshervorming even gewoon vergeten. Staan we dan dichter bij een oplossing? Een eenvoudige rekenoefening maakt veel duidelijk. Een centrumlinkse regering haalt geen meerderheid in Vlaanderen (35 op 88 zetels als CD&V meedoet).

Een centrumrechts kabinet komt maar aan 19 op de 62 zetels aan Franstalige zijde. Hoe zouden economisten dat oplossen? Achter het discours van Schoors/De Grauwe schuilt het idee dat er geen politieke tegenstellingen bestaan als we de taalverschillen vergeten. Ze weten met de precisie van een chirurg de problemen aan te duiden. Maar welke oplossingen suggereren ze? Wat denkt Schoors bijvoorbeeld over de automatische koppeling van de lonen aan de index? ‘Die koppeling is een fetisj. Het idee erachter is dat we zonder die koppeling zouden verarmen. En dat bestrijd ik.’ Hoe gaat Schoors dat verhaal verkopen aan de Franstaligen? De politicus die dat op tafel werpt, stoot meteen op … jawel, de kloof tussen noord en zuid.