Waarom doet Bart De Wever aan politiek?

Politieke macht

Politieke macht kan direct of indirect worden uitgeoefend. Directe politieke macht betekent de formele staatsmacht, de uitvoerende macht, bekleden. Deze macht situeert zich in het heden en is binair. Ofwel bestuurt men en heeft men die macht, ofwel niet. Indirecte politieke macht is complexer, spitst zich voornamelijk toe op de wetgevende macht, de interactie tussen de politieke actoren en de mobilisatie van maatschappelijke actoren (belangengroepen, burgers, etc.), voornamelijk vanuit het toekomstperspectief benaderd: wie zal de toekomstige politieke macht kunnen uitoefenen? Hoe dichter de komende verkiezing, hoe concreter de indirecte politieke macht wordt. Verkiezingen zijn het moment waarop burgers in absolute cijfers macht verdelen onder hun partijpolitieke vertegenwoordigers. Na de verkiezingen blijkt hoe deze absolute machtscijfers kunnen worden omgezet in relatieve macht. Direct of indirect.  

Machtspolitiek

Het Vlaamse partijpolitiek spectrum is vanaf de Tweede Wereldoorlog tot de paarsgroene regering Verhofstadt I (1999) gekenmerkt door de aanwezigheid van een dominante christendemocratische machtspartij die bepaalde wie er mee bestuurde. Nu eens de socialisten, dan weer de liberalen kregen het privilege van de christendemocraten om mee te besturen. De Volksunie was de eerste in een generatie van nieuwe partijen (Agalev, Vlaams Blok, Rossem) die zich kon manifesteren tussen de traditionele politieke partijen. Voor al deze nieuwe partijen vertaalde maatschappelijke agitatie zich in electorale winst en zo tot indirecte politieke macht. Concrete maatschappelijke of staatkundige verandering behalen, gebeurt echter voornamelijk via de directe politieke macht.

Volksunie

Het is de betrachting van Hugo Schiltz geweest mee aan tafel te zitten tussen die grote traditionele partijen om de essentie van zijn partijpolitiek programma, de federalisering van België, concreet uit te voeren. Aangezien de Volksunie nooit meer dan 15% haalde, en dus een absoluut klein politiek gewicht had, was de strategie van de Volksunie erop gericht een relatief groter politiek gewicht te verwerven door het electoraal gewicht zo effectief mogelijk in te zetten bij diverse staatshervormingen aan de onderhandelingstafel. Het valt niet te ontkennen dat de Volksunie een cruciale speler is gebleken in de federalisering van België, in al zijn positieve en negatieve aspecten inclusief de prijs die de gehele Vlaamse bevolking hiervoor blijvend moet betalen. Toch zijn er ook niet te ontkennen strategische punten behaald. Artikel 35 van de grondwetbijvoorbeeld, duikt met de regelmaat van de communautaire klok opnieuw op en blijft een mogelijkheid om België definitief te hervormen, zoniet af te schaffen. Hiervoor betaalde de Volksunie twee prijzen: de opkomst van het Vlaams Blok (1991) en finaal het uiteenvallen van de partij (2001) toen bleek dat de essentie van het partijprogramma danig was gerealiseerd, dat andere breuklijnen deze partij verdeelden. De Volksunie spatte uiteen. Sommige gewezen voorzitters (Gabriëls, Vankrunkelsven, Borginon) vonden we terug bij de VLD, een andere uiteindelijk bij de sp.a (Anciaux). Nog anderen vonden hun weg naar de CD&V (Sauwens) of Groen (Staes). Wat overbleef, was het partijtje dat werd gekenmerkt door kortebroekenflamingantisme. N-VA scoorde één zetel en 4,91 % bij de verkiezingen van 2004. Enkel door een alliantie met een steeds verder wegzakkende CD&V konden beide verliezers de schijn ophouden door samen te winnen.

Vlaams Blok/Belang

Het Vlaams Blok – nu het Vlaams Belang – , ontstaan als radicaal flamingantische afsplitsing van de Volksunie, ontdekte al snel dat de electorale aanhang beperkt was. Pas toen het VB zich focuste op moderne rechtsconservatieve thema’s waar de traditionele partijen geen vat op kregen (migratie, veiligheid, fiscalisme, etc.) kwam de electorale doorbraak in 1991. Het VB nestelde zich vanuit het trauma van het Schiltz-federalisme in de indirecte macht van de oppositie: de maatschappelijke agitatie en de politieke guerrilla. Dit resulteerde in een schier onophoudelijke reeks verkiezingsoverwinningen met 24,15% in 2004 als hoogtepunt. Op geen enkel moment kon deze partij echter directe politieke macht verwerven, of nog maar de schijn ophouden klaar te zijn voor de directe politieke macht, laat staan in de mogelijkheid zijn dit te verwerven. Zonder concreet strategisch objectief zijn tactische overwinningen via de stembus zinloos. Dit resulteert vroeg of laat in metaalmoeheid, zowel bij kiezers als bij kaders. De ijzeren wet van de oligarchie deed de rest.

De strategie van De Wever

De fundamentele analyse die De Wever – opgegroeid met een steeds winnend VB – maakt, is die van de ineffectiviteit van de electorale en politieke strategie van het VB. Verkiezingsoverwinningen van het VB neutraliseerden in zijn optiek het Vlaamse (en rechtse) electoraat. In Antwerpen materialiseerde zich dat het best. Hoe groot het VB ook werd (35 %), het was de beste garantie om opnieuw een socialist op het schoon verdiep te hijsen. Het VB-electoraat veroveren is dus een noodzakelijke voorwaarde om directe politieke macht te kunnen verwerven. Dus nam De Wever afscheid van het ‘Vlaanderen tegen racisme’ van Geert Bourgeois en schalde hij de conservatieve trompet om zo die VB-kiezers van zijn goede bedoeling te overtuigen. Deze strategie bleek bijzonder succesvol. Niet enkel kon N-VA zijn absoluut politiek gewicht in zetels relatief groter maken door het kartel met CD&V en 500 dagen institutionele crisis te veroorzaken, het vond ook electoraal gehoor bij de VB-aanhang. In 2014 behaalde N-VA 32,5 %, het VB nog amper 5,9 %.

Quae mutatio rerum

Verkiezingen winnen dat is één zaak, het strategisch doel behalen om politieke macht te verwerven, dat is een andere. Bijgevolg diende N-VA een prijs te betalen die in wezen geen enkele partij wil betalen: het opbergen van de essentie van het programma. Bij N-VA is dat tot nader order nog steeds Vlaamse staatswording. En die prijs heeft N-VA betaald. Geen enkele evolutie mogen we tot 2019 in deze verwachten. Na 2019 kan N-VA, zelfs al heeft het nog steeds een massief electoraal gewicht, net zo goed als in 2014 buitenspel worden gezet. Met toekomstbeloften zonder enige garanties en symbolische overwinningen (PS in de oppositie) is de Vlaamse burger bitter weinig als de ene na de andere fiscale maatregel de Vlaamse gezinnen en de Vlaamse middenklasse treft terwijl de transfers richting Wallonië en failliete Zuid-Europese staten onverminderd blijven doorgaan. De Vlaamse middenklasse werkt en betaalt. Met of zonder PS.

Een mogelijke strategische stap vanuit een financieel-economische hervormingsregering zou het probleem van de Belgische staatsschuld kunnen zijn. Dit vormt immers een obstakel voor Vlaamse verzelfstandiging. Te midden de zesde staatshervorming (maxi-lasten en mini-lusten voor de deelstaten) en Europese begrotingsrichtlijnen, kan het afbouwen van de federale schuld en het opbouwen van staatsschuld op deelstaatniveau een strategische zet van formaat zijn. Dergelijke debt shift gebeurt echter niet, noch worden andere stappen gezet. De fameuze ‘kracht van verandering’, ‘motor van vooruitgang’, helfies en overige duurbetaalde propaganda, kan de realiteit echter niet verdoezelen. N-VA boekt geen enkele strategische vooruitgang op weg naar Vlaamse staatwording, komt niet verder dan een fiscaal gouverneurschap van de Europese suprastaat en is niet meer dan een curator van de ontmanteling van onze politieke, sociale en culturele civiele gemeenschap.

Op ideologisch vlak scoort de N-VA evenmin punten nu – pakweg – transgendertoiletten een bezorgdheid blijken te zijn van de N-VA-minister in functie. Integendeel, op ethisch vlak bevolkt Verhofstadts paarsgroen nog steeds de Wetstraat 16. Op de groeiende immigratiecrisis die fundamenteel onze samenleving dreigt te destabiliseren kan de N-VA zich enkel verschuilen achter beperkte maatregelen in de marge, Europese samenwerking die nergens toe leidt en politieke onwil tot onkunde. Terwijl Schiltz tenminste objectieven bereikte, rijst stilaan de vraag welke strategische vooruitgang N-VA eigenlijk aan het boeken is gezien de hoge prijs voor de regeringsdeelname.

Le nouveau CVP est arrivé

Blijft de vraag wat dan wel de strategische objectieven zijn van N-VA die het overboord gooien van het eigen programma legitimeren. Al drie decennia krimpt de christendemocratie als centrale machtspartij in elkaar. CD&V heeft een steeds verouderend kiespubliek dat simpelweg uitsterft. N-VA lijkt goed op weg om die positie van centrale dominante machtspartij in te nemen: lokaal stilaan stevig verankerd, electoraal veruit de grootste partij en kapitein van de Vlaamse en federale regering. Uit de gedragingen, handelingen en context lijkt dit al een veel plausibeler grand strategy. De macht om de macht.

Een kritische succesfactor om die rol van centrale dominante machtspartij te garanderen is de rechterflank afdekken. En precies daar begint het door de massieve immigratiecrisis, waarvan we nog maar het begin van het begin hebben gezien, te rommelen. De Wever weet dit zelf maar al te goed. Zijn uitval naar VB-voorzitter Tom Van Grieken in De Zevende Dag (1 november 2015) sprak boekdelen. Deze laatste betichten van het starten van een Derde Wereldoorlog is geen boutade, maar verbijsterende onzin en volledig in contradictie met waar De Wever zijn politieke credibiliteit vandaan haalt: de correctheid van de analyse en de sereniteit van zijn debattechnieken. De Wever heeft duidelijk een heilige schrik dat de N-VA-kiezer de ineffectiviteit van de officiële strategie-De Wever doorziet want zelfs het cordon sanitaire moest worden herbevestigd. Mocht het VB de zon kunnen laten schijnen, dan blijkt De Wever dat niet te willen steunen. De Wever bevestigt hiermee één van de fundamenteelste mechanismen politique politicienne om Vlaamse burgers te verdelen en zo Vlaamse politieke macht te verdelen. Macht die hij nochtans zelf placht aan te wenden om het kostbare weefsel in stand te houden. Tenslotte wendde De Wever zich zelfs tot het ranzig politiek charlatanisme van Dewinter om de Vlaamse kiezer een rad voor de ogen te draaien. Alles om de Vlaamse politieke macht te verdelen. Bien étonné de se retrouver ensemble. De kleren van de keizer. En hij weet het.

Tom Vandendriessche is licentiaat politieke wetenschappen en bedrijfsleider.

Foto (c) Reporters