Wederkerig en wederkerend

Wist u het? Heel eerlijk, ik heb het ook even moeten opzoeken. Het verschil tussen wederkerende en wederkerige voornaamwoorden. Volgens Lieven Boeve, topman van het katholiek onderwijs, typisch iets dat een middelbare scholier niét hoeft te weten. Ach, het is niet meteen het meest sexy aspect van de Nederlandse taal. Maar uiteindelijk is het simpel als iemand het bevattelijk uitlegt. In ‘Zij hebben zich gewassen’ is zich een wederkerend voornaamwoord dat op het onderwerp slaat: iedereen heeft zichzelf gewassen. In ‘Zij hebben elkaar gewassen’ is elkaar een wederkerig voornaamwoord, want dat is een gezellige bedoening waar de ene de andere wast. Wederzijds dus. In het Frans wordt daarvoor hetzelfde woordje gebruik (se), wij hebben er twee verschillende. Taalrijkdom en finesse.

Een en ander komt ter sprake naar aanleiding van zijn nieuw boek ‘Het evangelie volgens Lieven Boeve’. De schrijver verwijt de critici dat ze zijn boek (nog) niet gelezen hebben en zijn stellingen al afschieten. Dat effect heeft hij dan wel zelf uitgelokt, door zijn opus in de etalage te zetten met een paar provocerende quotes waardoor het een hot item in de media werd, tot op de VRT-talkshows. Waar Boeve dan warm en koud blies en begon te ‘nuanceren’.

De kern van zijn betoog is hoe dan ook dat onze eindtermen te hoog gegrepen zijn voor een flink deel van de Vlaamse jeugd, en dat het allemaal wat makkelijker mag. En dat allemaal nadat studies wijzen op een alarmerende daling van het Vlaamse onderwijsniveau, waarbij o.m. Erik Moonen, docent aan de universiteit Hasselt, het zo stelde: ‘Als we zo voortdoen, is binnen vijf jaar een kwart van de jongeren niet meer in staat de krant te lezen’.

Negatieve spiraal

Reporters

Lieven Boeve

Begrijpelijk dat er weinig animo was voor zijn latverlaging, ook niet bij de bevoegde minister Crevits, en evenmin aan de linkerzijde. SP.a-onderwijsspecialiste Caroline Gennez pleitte zelfs ongegeneerd voor kwaliteitsonderwijs en sterke eindtermen. Ongezien dat socialisten pleiten voor excellentie, er is nog hoop. Maar ten gronde. Waarom leurt het hoofd van de katholieke onderwijskoepel met dat hilarisch voorbeeld uit de grammatica om te doen alsof grondig Nederlands leren er niet meer toe doet?

In feite herneemt hij een stukje ’68-ideeëngoed dat zelfs door verstokte soixante-huitards is opgegeven: in naam van gelijke kansen moest iedereen ‘mee’ kunnen op school, zonder teveel moeite, en liefst ook aan een diploma geraken. Dat is een perverse logica die zonder meer leidt tot analfabetisering. Als men goed gevoel bij kinderen en jongeren als hét pedagogisch criterium neemt, dan hoeven we geen dt-fouten meer te verbeteren, en zal de volgende generatie leerkrachten dat perfect normaal vinden. Waardoor niemand nog foutloos schrijft, zelfs de leerkracht niet. Of op het einde ook de tafel van zeven niet meer kent.

Ik heb dat in mijn boek over mei ’68  de primitieve accumulatie van de domheid genoemd, met een knipoog naar Karl Marx. Als bijvoorbeeld het basisonderwijs de lat laag legt, moeten het middelbaar en hoger onderwijs volgen. De nieuwe leerkrachten die daaruit voortkomen hebben nog minder achtergrond en kennis dan de vorige, en kunnen de klas waar ze voor staan nog minder intellectueel uitdagen.

Reden waarom vergrijsde onderwijsexperten die deze degradatie mee op touw hebben gezet en nu op welverdiende rust gaan, zoals Dirk Van Damme, recent een mea culpa sloegen. Maar hoe kunnen we die neerwaartse spiraal keren? Door, jawel, de eindtermen beetje bij beetje op te krikken. Dat zal vijf à tien jaar zweten worden, voor leerlingen én leerkrachten, misschien een hele generatie, maar de lat optrekken is de enige mogelijkheid om toplanden als Singapore en Finland bij te benen en onze achterstand goed te maken. Anders worden we sowieso ontwikkelingsgebied en rest er enkel nog een braindrain voor de intellectuele bovenlaag.

Duivelspact

Reporters

Paus Franciscus luistert naar de grootmoefti van Istanbul die verzen uit de Koran voorleest.

Er is eigenlijk maar één mogelijke uitleg voor de bocht van Boeve: dat de top van het katholiek onderwijs nu alles inzet op het massaal binnen halen van jongeren met een allochtone achtergrond, waarvan de intellectuele achterstand (vooral omdat de thuistaal niet Nederlands is) als een voldongen feit wordt aanzien en niet als een te remediëren euvel. De katholieke scholen evolueren dus van een elitaristisch model naar het omgekeerde, namelijk een opvangnetwerk voor een (allochtoon) subproletariaat, waarvan de achterstand als het ware wordt geïnstitutionaliseerd. Dat is een gevaarlijk spel want in wezen gaat het om segregatie, waarbij uiteindelijk weer het spook van de moslimradicalisering opduikt: laaggeschoolde allochtone jongeren die zich wentelen in hun achtergesteldheid, hun slachtofferschap, en zich willen wreken op de maatschappij die hen zogenaamd geen kansen geeft. Van daaruit is het dan weer een korte weg naar de criminaliteit, want dat spoor loopt perfect parallel met radicalisering.

Is het dat wat Boeve in gedachten heeft? Men kan het zich nauwelijks voorstellen. Wat ik me wel kan voorstellen, is dat in brede conservatief-katholieke kringen de idee groeit dat christendom en islam vanuit gemeenschappelijke wortels naar mekaar kunnen toegroeien. Het katholiek onderwijs organiseert trouwens reeds geruime tijd islamlessen, maar géén niet-confessionele zedenleer. Boeve heeft recent zelfs laten weten dat islamitische scholen in de katholieke koepel een plaats kunnen hebben.  Dan komen we weer uit op mijn eerder geformuleerde stelling dat het christendom, wereldwijd op zijn retour, aansluiting zoekt bij de islam om de secularisering een halt toe te roepen. Dit ‘duivelspact’ heeft maar één voorspelbaar einde: de dhimmitude, zijnde een dominante moslimcultuur die christenen gedoogt als ze zich onderwerpen. De gemeenschappelijke vijand, de seculiere, door ‘atheïsten’ bestuurde staat, komt dan uiteraard sterk onder druk en implodeert, zoals Michel Houellebecq het beschrijft in zijn roman Soumission.

Schaduwmacht

Het Laatste Nieuws

Neen, ik geloof echt niet dat die brave mijnheer Boeve dat soort rampscenario’s voor ogen heeft. Toch is die eindtermenkwestie en de vraag naar onderwaartse nivellering een doos van Pandora. Uiteindelijk moet men zich afvragen of het grondwettelijk recht om zelf onderwijs te organiseren, nog van deze tijd is. Als de Vlaamse gemeenschap een politiek project heeft, met maatschappelijke doelstellingen, is de school de aangewezen plek om die doelstellingen bij de nieuwe generaties waar te maken. Lieven Boeve is, met alle respect, niet door het volk gemandateerd en spreekt stricto sensu namens een zuil die, via banden met het ACW, misschien wel meer macht heeft dan wij vandaag denken.

Die christelijke zuil is vandaag vooral een schaduwmacht, een parallel netwerk dat op een onduidelijke manier het democratische spel infiltreert. Edoch, dat het onderwijs in dit delicaat tijdsgewricht een gemeenschapszaak moet zijn waar wij als burgers controle over willen, lijkt me evident. Het is goed dat politiek Vlaanderen hier op één lijn zit, van links tot rechts, de CD&V niet uitgezonderd. Misschien moet heel dat katholiek onderwijs dan maar op de schop: er staat teveel op het spel. Het schoolpact is een oud fetisj uit het naoorlogse België toen er van interculturele spanningen en islamisering nog geen sprake was.

Niemand is verplicht om zijn kinderen naar het katholiek onderwijs te sturen. Maar het idee dat hier een nieuw soort concentratieschool in de steigers staat, is de zorg van ons allemaal. In Het Laatste Nieuws schrijft een leerkracht van een college een wanhopige brief aan Lieven Boeve, met een vernietigende boodschap: ‘Ik vrees, meneer Boeve, dat u en de koepel die u vertegenwoordigt, een onderdeel van het probleem vormen’. De inzet bij vele leerkrachten is enorm, de frustratie evenzeer. Als het Evangelie van Boeve een debat kan teweeg brengen rond de zin en de onzin van ‘onderwijskoepels’, dan was alle heisa rond deze publicatie beslist nuttig.