Het speerpunt van de voorgenomen pensioenhervormingen in Frankrijk is de verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd van 62 naar 64. Nog altijd ruimschoots lager dan in omringende landen. En met zoveel uitzonderingen en speciale regels dat uiteindelijk maar 6 van de 10 mensen tot 64 zal moeten werken. Toch lijkt het land in rep en roer.

Fransen trekken zich niets aan van hoe andere landen het doen. Als je zegt dat in Nederland 67 geldt, net als in de meeste andere Europese landen, kijken ze je meewarig aan. Die gekke buitenlanders ook, zie je ze denken, gelukkig wonen wij hier. Op de vraag of de huidige pensioenleeftijd Frankrijk niet aan de bedelstaf zal brengen, is het antwoord meestal: je moest eens weten wat ik per maand aan belastingen betaal, dit land is zó rijk.

Ok, ik heb dan een bovenmodale kennissenkring, maar stemmen doen ze toch links.

Het Franse stelsel

In Frankrijk worden pensioenen direct uit belastingopbrengsten betaald. Gezien het explosief groeiende aantal gepensioneerden en het afnemende aantal werkenden, moet de overheid steeds meer bijleggen. Als er niets verandert zal dat oplopen tot honderden miljarden per jaar. Het idee dat immigranten dat gat gaan vullen is larie. Die vormen juist een extra belasting van het sociale stelsel.

President Macron heeft zich in het verleden laten ontvallen dat hij Nederland benijdt om het kapitaaldekkingsstelsel en de pensioenfondsen. Daar had hij gelijk in: het Franse omslagstelsel is in alle opzichten riskanter, zeker met de miljoenen werkelozen van nu. Een schijnargument tegen later met pensioen gaan, luidt: met zoveel mensen zonder werk, waarom degenen die wel een baan hebben langer laten doorwerken?

De geboortegolf na de oorlog kon de Franse pensioenen comfortabel dragen, bovendien was de pensioenleeftijd aanvankelijk hoger. Nu zijn die mensen zelf met pensioen terwijl de actieve bevolking is gekrompen en de levensverwachting gestegen.

Werkgever betaalt mee

Een kwart van de Fransen is met pensioen. Voor elk van hen betaalt 1,7 werknemer pensioenpremies. Dat is veel te weinig, ondanks een niet onbelangrijk maar vaak verzwegen detail: van wat een werknemer bijdraagt aan de lopende pensioenen, wordt één derde door hemzelf en twee derde door zijn werkgever betaald. Dat zet het idee van extreemlinks en veel vakbonden om pensioenen te bekostigen door bedrijven te nationaliseren en rijken kaal te plukken – vooral aandeelhouders, in een wat ander licht.

Het gezaghebbende opinieonderzoekbureau IFOP (Institut français d’opinion publique) stelde vast dat slechts 32% van de Fransen zich in een pensioenleeftijd van 64 kan vinden. Nog veel als je hoort hoe er in de media en in mijn omgeving op wordt gescholden. Al lijkt dat vaak een Pavlov reflex: wat Macron doet, kan niet goed zijn. Volgens hetzelfde onderzoek is 68% tegen, wat zou betekenen dat 0% geen mening heeft. Dat kan wel kloppen. De eerste Fransman zonder een uitgesproken mening over dit onderwerp moet ik nog tegenkomen.

Middelbare scholen staken

Opvallend genoeg zijn vooral jongeren er ongemeen fel over. Een studerende zoon van vrienden was diep verontwaardigd toen ik suggereerde dat het toch best leuk kon zijn een jaartje langer te werken voor je thuis ging zitten. ‘Je leeft toch niet om te werken!’ beet hij me toe. Frankrijk lijkt ook het enige land waar op middelbare scholen wordt gestaakt tegen pensioenhervormingen.

De linkse pers staat vol huilverhalen van jongvolwassenen die klagen dat ze hun pensioen gaan mislopen ‘als het zo doorgaat’. Neem Politis, een ultralinks ‘opinie’ blad, dat van de week deze kop had: ‘Je zult je leven werkend doorbrengen en dan ga je dood!’.

De 25-jarige apothekersassistente Myriam werd geïnterviewd: ‘Ik heb speciaal een korte opleiding gekozen en die zo snel mogelijk afgerond zodat ik vroeg met pensioen kan’ Je moet een bepaald aantal jaren premies betalen om volledig pensioen te krijgen, en ook dat aantal wil de president optrekken, naar 43. Politis schampert: Als Macron zijn zin krijgt, zal Myriam nog niet eens met 64 kunnen stoppen met werken. En dan de 24-jarige chef-kok Malik: ‘Als er iedere tien jaar twee jaar bijkomen voor je met pensioen kan, zal er voor mij dan überhaupt nog pensioen zijn?’

Als Malik en Myriam al echt bestaan, weten ze waarschijnlijk niet dat de pensioenleeftijd in Frankrijk ooit 65 was. Met de toenmalige levensverwachting van 72 viel er inderdaad niet erg lang te genieten. President Mitterrand maakte er 60 van in 1982, zoals hij in zijn verkiezingscampagne had beloofd. Geen wonder dat hij won. Inmiddels is het pensioen een hele nieuwe fase in het leven geworden die 20 tot 30 jaar kan duren.

Twitter

Ik wil langer blijven werken… in mijn moestuin!

Extreemlinks

Het IFOP constateerde ook dat de bereidheid om voor het pensioen de straat op te gaan afneemt. Die is nu 51% maar was eerder veel groter. Het vuur wordt vooral opgestookt door de fanatieke en meestal communistisch ingestelde vakbonden, én een roedel extreemlinkse schreeuwlelijken uit de Assemblée. De pensioenhervormingen zullen daar vrijwel zeker passeren: Macron deed al concessies, 65 werd bijvoorbeeld 64. Daar lijkt nu een meerderheid voor. Ook omdat Macron het onvoorstelbaar ingewikkelde pensioensysteem in Frankrijk wil vereenvoudigen en stroomlijnen. Dat wil iedereen. Behalve groen en extreemlinks, die om een referendum vragen – wat ze niet gaan krijgen.

Hoewel ook het Rassemblement Nationale van Marine Le Pen in de Assemblée tegen de pensioenhervormingen is, gaan alleen links en vooral extreemlinks als gekken tekeer. Neem Sandrine Rousseau, tot haar lidmaatschap van de Assemblée plaatsvervangend rector-magnificus van de Universiteit van Lille: extreemlinks, extreem groen en extreem gek. Zij begon over ‘het recht op luiheid’ en zette het daarna op een krijsen; Dat het verhogen van de pensioenleeftijd gelijkstaat aan het vernietigen van de planeet door overconsumptie. Ik zag niet eerder zoveel parlementariërs gegeneerd de andere kant opkijken.

50 kilo cement

Of de oorspronkelijk Afrikaanse schoonmaakster en vakbondsactiviste Rachel Keke, aan een zetel geholpen door extreemlinks. In Afrikaanse kledij die ze eerder nooit droeg, schreeuwde zij de aanwezige ministers toe dat die niet de hele dag met 50 kilo cement hoeven te sjouwen. Hoe haalden ze het dan in hun hoofd om wie dat wel deed twee jaar langer te laten werken?  Haar tekst las ze voor en leek ze niet zelf te hebben geschreven: het klonk als professionele agitprop. Haar fractie stond – als enige – op om haar toe te juichen, maar  Keke’s woorden waren deels onjuist. Sjouwen met cement wordt als een ‘penibel’ beroep beschouwd en valt onder mildere regels.

Het ergste zijn de vakbonden. Die proberen iedere pensioenhervorming tot een politiek conflict te maken met Macron en het grootkapitaal. Ze hunkeren naar macht en zien dit protest als een kans terrein terug te winnen: Frankrijk heeft inmiddels de laagste vakbondsorganisatiegraad van West-Europa. Maar hoe hard de bonden het volk ook opzwepen, het aantal demonstranten daalt dagelijks. Geen wonder: uit enquêtes komt naar voren dat een zeer ruime meerderheid van de bevolking het bestaande pensioenstelsel als bijzonder gammel, ingewikkeld en achterhaald beschouwt. En nodig aan vervanging toe. Slechts 10% vindt dat niet.

Gemiddeld tachtig en meer jaren oud

Toch zullen de vakbonden niet snel opgeven. Dat Fransen tegenwoordig gemiddeld ver in de tachtig worden, boeit ze niet. ‘Werkend het graf in, dat wil Macron,’ is hun motto. Hoe past de demonstrant daarin met zijn bord: ‘Ik wil wel blijven werken, maar in mijn moestuintje’?

Zelfs mega-ondernemer en Twitterbaas Elon Musk liet zich niet onbetuigd. Hij tweette: ‘Macron koos voor de moeilijke maar juiste weg. (…) Een klein aantal werkenden kan onmogelijk het inkomen van een gigantisch aantal gepensioneerden ophoesten.’ Wie de minachting kent van de gemiddelde Fransman en zeker de Franse intellectueel voor de Angelsaksische wereld, noemt dit ‘le baiser de la mort’ voor Macron, de doodskus…

Misschien toch voorlopig even voorzichtig zijn met vakantie in Frankrijk.