Waarom zelfcensuur slecht is voor uw gezondheid – Doorbraak TV

Is de helft van de wereld racistisch? Is de mening van de gewone mens ontaard? Bestaat er wel zoiets als vrijheid van meningsuiting? In zijn nieuwe boek Politiek incorrect: waarom (zelf)censuur slecht is voor uw gezondheid probeert Johan Sanctorum na te denken over deze vragen. Als moderne geus in de wereld van perskaarten, controlerende machtsstructuren en de vrijheid op sociale media bekijkt en bekritiseert hij het huidige systeem. Zonder zelfcensuur legt hij het uit in deze aflevering van Doorbraak TV.

De pers als kanaal voor de macht

Volgens Sanctorum proberen de grote machtsinstellingen hun greep op de democratie angstvallig vast te houden. Ze zien de gewone burger steeds meer als een gevaar voor het systeem waarin we al zolang verankerd zitten. De ongecontroleerde vrijheid op sociale media om onze mening te verkondigen en te verspreiden zorgt ervoor dat er vragen worden gesteld die niet in het gewenste discours passen. ‘De vrijheid van mening van de man en de vrouw op de straat zou een probleem kunnen zijn voor de stabiliteit van de macht’. Want dan zitten we echt in een democratie en in vrije meningsuiting, zegt Sanctorum.

Om die reden probeerden ze de vrije meningsuiting aan banden te leggen en te organiseren. Dit gebeurde volgens hem in de  pers en via het journalistieke establishment. ‘Politici en journalisten kennen elkaar en werken in een soort consensus’. Er worden morele criteria opgesteld waarmee de vrijheid van meningsuiting wordt gecrimininaliseerd, zegt Sanctorum. ‘Het toverwoord racisme en natuurlijk ook de hate speech’. Het blijft niet langer bij de klassieke betekenis van het woord racisme of haatdiscours maar veel breder. Sanctorum benoemt dit als een soort racismomanie.

De pers en het establishment bedienen zich gretig van deze pseudomorele categorieën om de gewone burger het zwijgen op te leggen, zegt Sanctorum. ‘De pers fungeert als een soort filter’. In praatprogramma’s of nieuwsmedia komen steeds dezelfde meningen en personen aan bod. Volgens hem zijn deze programma’s geregisseerd en blijven ze binnen een bepaald kader waar een groot aantal mensen niet in past. ‘Ik zal nooit in De Afspraak komen omdat ik misschien dingen zou zeggen die verontrustend zijn’. Het feit dat hij heel het systeem in vraag stelt en zegt dat er geen vrijheid van meningsuiting is, zijn volgens hem de redenen. Zo wordt de meningsuiting gekanaliseerd via de persvrijheid.

Vrijbuiters, geuzen en de paradox van de kunst

Sanctorum neemt het in zijn boek op voor de mensen die juist buiten die lijntjes durven kleuren. ‘Ik sta aan de kant van het volk,’ stelt de Doorbraak-columnist. Volgens hem gaat hij net als de geuzen als een soort vrijbuiter door het land. Deze moderne geuzen zijn ernstige mensen die vaak een extreem of radicaal discours hebben, ‘een narrendiscours’. Ze beoefenen actief de vrije meningsuiting zonder categorieën en zonder censuur maar komen niet aan bod in de gewone media, zegt Sanctorum. Anders zou dit er voor zorgen dat heel het discours wordt opengegooid en dat er enorm veel vragen volgen die niet binnen het huidige mediakader passen. Vooral het onderwerp racisme zou er volgens zijn boek uitspringen.

In onze democratie is de organisatie van dit establishment over de vrije meningsuiting een ‘volautomatisch’ systeem, zegt Sanctorum. ‘Binnen onze democratie gebeurt dit subtiel en kan de macht niet gelokaliseerd worden’. ‘Heel die democratie draait met medewerking van de pers in een systeem van spontane censuur en zelfcensuur’. Dat is volgens hem de kracht van dit systeem. In zijn boek benoemt Sanctorum dit systeem, de uitwasemingen en wat er tegen te doen is.

In een normale maatschappij zou er toch een tegenstroming moeten zijn. Volgens Sanctorum wordt die normaal geleid door kunstenaars en de intellectuele elite. Zij staan immers voor een maximale expressie van de vrije meningsuiting en het delen daarvan met de medemens. In Vlaanderen is dit echter het omgekeerde, zegt Sanctorum. Zij hangen zich vast aan dit (vaak linkse) establishment en aan de ancien régimestructuren van de Belgische constructie. De culturele elite wordt hier volgens hem in meegedreven en voelt zich moreel superieur tegenover het gewone volk waarvan eigenlijk de subsidies komen. Dit is een enorm paradoxale situatie en het grote drama van Vlaanderen, zegt Sanctorum. ‘De kunstenaar zou eigenlijk aan de kant van het volk moeten staan, tegen het establishment’.

Aalst carnaval als grote voorbeeld?

Aalst carnaval speelt na de gebeurtenissen van de afgelopen twee jaar een grote rol in zijn boek over de vrijheid van meningsuiting. De recente opmerkingen van Europees Commissievoorzitster Ursula von der Leyen doen voor Sanctorum duidelijk vermoeden dat er een belletje is beginnen rinkelen op hogere niveaus. In Aalst zeiden ze tegen Unesco: ‘Als ze ons niet willen, wij hen ook niet’. Dit kwam niet van politici maar van de gewone burger die zich verzette tegen deze betuttelende structuren. Sanctorum ziet in dit exitritueel een vruchtbaar idee voor Vlaanderen en zijn positie tegenover België. ‘Dit zou een enorme mentale boost zijn voor Vlaanderen’. Helaas is de intellectuele elite en de politieke klasse nog niet voldoende mee in dit onafhankelijkheidsverhaal, zegt Sanctorum. Maar ‘het volk is radicaler dan de elite’.