Zwarte Piet komt minder zwart terug

Speciaal voor de komende Amsterdamse Sinterklaasintocht werden Zwarte Piet gerestyled, teneinde tegemoet te komen aan de verwijten rond racistische clichés. In Holland woedt die controverse al jaren, en het moest nu maar eens gedaan zijn. Neutrale Pieten dus, niet zwart geschminkt maar hooguit met een paar roetvegen, want anders komen we in neo-koloniaal vaarwater en beledigen we de zwarte medemens, zo luidt de politiek-correcte doctrine.

Zwarte Piet als Hertog Alva

Voor een blanke met een zwart verleden zoals ondergetekende blijft het een raadsel waarom met schoensmeer ingewreven mannen in een kinderstoet opeens racistische clichés bevestigen, terwijl we vandaag vooral problemen hebben met bruin getinte mannen, en niét vanwege hun huidskleur. Ik heb Sinterklaas, met zijn witte handschoenen op kinderbilletjes, altijd een meer verdachte snuiter gevonden dan zijn knecht, dat weet ondertussen ook iedereen.

Bij zo’n nieuw gezicht hoort ook een nieuw pak, door een exclusief designbureau aangeleverd. Het ontwerp van dat Pietenkostuum blijkt uitdrukkelijk geïnspireerd op de mode van de 16de eeuwse Spaanse adel. Jawel, u leest het goed, de Spanjaarden die precies in die eeuw oorlog voerden tegen de Nederlanden en terreur zaaiden in Antwerpen, een fenomeen dat de geschiedenis in ging als de Spaanse Furie, door Bart De Wever op 4 november nog in herinnering gebracht.

De Catalaanse Sint

Oeps. Willen ze in Amsterdam de intrede van de Sint in goede banen leiden, floept er daar ineens een Hertog Alva te voorschijn! Meteen brengt dat gloednieuwe Amsterdamse Pietenpak ons middenin de Catalaanse kwestie en de ietwat vergezochte maar toch anderzijds tastbare link tussen Filips II, de Spaanse Furie, het fascisme, Franco en de Partido Popular van Mariano Rajoy.

Het zal wel dat Klaas volgens de legende uit Spanje komt en zijn Pieten dus ook, maar dat hun outfit naar de 16de eeuw en de 80-jarige oorlog verwijst, lijkt me voor Madrid toch een goede reden om krachtig te protesteren, temeer daar die roetvegen onmiskenbaar de fascistische falanx oproepen en het duister verleden van het regime dat vandaag drastisch optreedt tegen de Catalaanse rebellie. Waar uiteraard elke Vlaming en Hollander met enige historische kennis van zaken mee sympathiseert, ook al krijgt Carles Puigdemont zelf steeds meer de allures van een uitgeregende Sintenknecht.

Voil janetten

Dus ja, ook aan die gewassen Spaanse edelpieten in Amsterdam hangt een geurtje, de knecht van de Sint blijkt een fascist, en een diplomatieke aanvaring met Madrid is in de maak.

De niet mis te verstane boodschap is: ‘Fuck Rajoy’. Ik vind het een heel goed idee en een prima statement, ook al was het in de verste verte zo niet bedoeld. Piet moet een modderfiguur blijven, en daarvoor liggen alle opties open. Ik heb er geen probleem mee dat het personage alle vormen van de zondebok aanneemt, in alle kleuren van de regenboog, maar er een afgebleekte, ‘brave’ Piet van maken, ruikend naar Coco Chanel, dat is pas een verminking. Het staat u ook vrij om te sympathiseren met de slechterik, ook dat maakt het personage zo boeiend. In die zin is de welbekende identificatie in Vlaanderen tussen de neger en de zwarte een vast onderdeel van de extreem-rechtse moppentapkast. Ja, wij willen een Zwarte Piet op ons feestje, een echte Zwarte, omdat we dat zelf zijn.

Zwarte Piet als monstre sacré

En zo wordt het misschien toch nog iets met die multicultuur. Gun elke cultuur zijn slechte, en veralgemeen het racisme tot een enigszins carnavaleske parade van stigma’s, stereotypes, van humor doordrenkte hyperbolen. In Afrika hoort Piet wit te zijn, op het N-VA-Sinterklaasfeest bij voorkeur knalsossenrood, bij de feministen loopt hij een enorme roe achterna, en in het Jodenkwartier zie ik hem toch het liefst als skinhead met een hakenkruis getatoeëerd. Deze vrolijke pandemie van slechteriken kan de echte slachtpartij misschien verhinderen, volgens de welbekende zondeboktheorie van René Girard (La violence et le sacré, 1972). Zwarte Piet als monstre sacré, uitgejouwde duivel, voil janet. Aalst blijft de leidraad: door de karikatuur te durven tonen en spelen, bevrijdt de mens zich van zijn demonen.

Ergo: enig frivool racisme bevordert juist de verdraagzaamheid. Zie ook het voetbal. Temeer daar het maar een verkleedpartij is, een charade, en de schmink afwasbaar. Dat het Minderhedenforum deze antropologische wetmatigheid niet genegen is, vind ik eigenlijk heel jammer, want een maatschappij zonder Zwarte Pieten organiseert pas de (zelf)haat. In Afrika liggen ze er ondertussen niet van wakker want dit is, beste mensen, voor alle duidelijkheid: een non-probleem.