Het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF) kijkt terug op een historisch jaar voor de Vlaamse film en tv-series. 1,8 miljoen bioscoopbezoekers gingen naar een Vlaamse film. Voor het eerst deelde Vlaanderen steun uit voor podcasts. De Vlaamse game-sector krijgt steeds meer subsidies. Maar 2022 was ook een jaar van records in subsidies.

Het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF) stelde tijdens een VAF-dag in de KVS te Brussel het jaarverslag van 2022 voor. 2022 was ook het tweede jaar op rij dat het VAF van de Vlaamse overheid vele extra miljoenen euro ontving om uit het pandemiedal te klimmen. De directie bedankte de bevoegde ministers Jan Jambon (N-VA) en Benjamin Dalle (CD&V) daarvoor uitdrukkelijk. In 2023 zal minder geld te verdelen zijn.

Het VAF zet zich in om films, games en series te ondersteunen, van idee tot beleving. Ze doen dit via drie fondsen: een filmfonds, een mediafonds en een gamefonds. Financiering is de kerntaak, maar overleg binnen de sector en promotie (Flanders Image) krijgen een steeds belangrijker rol. Screen Flanders is een economische opdracht in samenwerking met VLAIO (Vlaams Agentschap Innoveren en Ondernemen).

Zelfreflectie

Dat de bioscopen twee jaar lang leeg bleven is geen geheim. Daarom is het opmerkelijk dat meer dan 1,8 miljoen bezoekers naar Vlaamse films gingen kijken in een cinemazaal. Het leeuwendeel in het vierde kwartaal. Op die manier bleek 2022 het sterkste Vlaamse filmjaar sedert 2015. Voor Koen Van Bockstal, directeur-intendant van het VAF, was het belangrijk dat 87% van die bezoekers naar een door het VAF gesteunde film ging kijken. Volgens Van Bockstal is dat ‘zonder meer een record en het bewijs dat het VAF – méér dan ooit – relevant en noodzakelijk is voor een gezonde eco-cultuur van de Vlaamse audiovisuele sector’.

2022 was ook het jaar van de uitrol van een nieuwe beheersovereenkomst. Een jaar van overleg met de sector op een meer structurele basis. Het VAF moest aan kritische zelfreflectie doen. Er volgde een interne doorlichting. De werking moest meer op kwaliteit gericht worden en alles moest transparanter. De commissiewerking werd doorgelicht. Nieuwe regels voor de samenstelling van de commissie die beslissen over subsidies of steun zijn voor 2023.

Frederik Beernaert, de zakelijk leider, lichtte toe dat een grote opruimactie volgde. Dossiers die zeer lang open bleven staan werden op vraag van de bedrijfsrevisor afgesloten. Zo verschoof een hoop geld van de ene balanspost naar de andere. Het VAF sloot 2022 af met een overschot van circa 220.000 euro.

Het Garantiefonds dat de Vlaamse overheid opzette via het VAF om eventuele gevolgen van de pandemie op te vangen is een verhaal apart. Het departement media gaf 5 miljoen euro en het departement cultuur (film) stak ook 5 miljoen euro in het fonds. Het Garantiefonds moest door covid onverzekerbare projecten helpen. Hoewel 80 procent van de aanvragen uit de media kwamen dienden van de 155 producties die beroep deden op het Garantiefonds er maar acht een claim in. In maar zes gevallen bleek die ook gerechtvaardigd. De garantie werkte dus.

Zillion

Van Bockstal bleek heel trots op het succes in Cannes van drie Vlaamse films. ‘De Croisette in Cannes kleurde Vlaams en Close leverde België in 2023 een Oscarnominatie op voor Beste Internationale Speelfilm’, aldus Van Bockstal. Dit internationale succes was ook te voelen in de Belgische bioscopen. In 2022 gingen 1.827.175 bezoekers kijken naar een Vlaamse (co-)productie in de bioscoop. Zillion leidde de top drie van VAF/Screen Flanders-ondersteunde films met een bioscooprelease in 2022 met 573.771 bezoekers (dat zijn er ondertussen al meer dan 700.000). Onze natuur, de film volgde op de tweede plaats met 245.421 bezoekers en Close ronde 2022 af met 214.544 bezoekers.

Van Bockstal bleek ook tevreden met de kijkcijfers van de door het VAF/Mediafonds en Screen Flanders gesteunde series op televisie. ‘De 39 gesteunde series leverden alle afleveringen opgeteld liefst 157,1 miljoen kijkers op.’ Vlaamse tv-series vallen volgens het VAF dus ook met grote voorsprong in de smaak bij het grote publiek. De top drie: Chantal op Eén met 1.388.416 kijkers, Lost Luggage op Eén met 994.688 kijkers en Glad IJs op VTM met 626.129 kijkers. Volgens het VAF moeten daar nog de voorlopig onbeschikbare online cijfers bij opgeteld.

Een flink gestegen dotatie voor het VAF/Gamefonds zal de steile ambities van de gamesector mee helpen ondersteunen. De controversiële nieuwe subsidielijn voor ontwikkeling en productie van podcasts was meteen een schot in de roos.

Conversie

Op de VAF-dag nodigde het VAF van elk van de ondersteunde sectoren (film, media, games en podcasts) een spreker uit om een getuigenis te brengen over de marketing van hun project. Dat leverde een zeer boeiende uiteenzetting op over de marketing van de film Zillion. Game-ontwikkelaar Thomas Meynen (de zoon van cartoonist en striptekenaar Eric Meynen) vertelde nuchter over zijn leerproces als voormalige medewerker van grote gamestudios die nu zelf iets opzetten. Zijn game voor smartphones en computers Please, Touch the Art is echt een must voor wie van abstracte kunst en games houdt. Rond drie werken van Mondriaan ontwikkelde hij een puzzlespel. Een zogenaamde cozy game. Meynens ervaringen zorgden voor een reality check. Dankzij de steun ten belope van 75% kon hij een pr-bureau onder de arm nemen. Dat leverde awards en artikels in de pers op, maar helaas geen extra verkochte games. De zogenaamde ‘conversie’. De game is immers betalend (van 4,99 euro tot 10 euro afhankelijk van het platform).

Joyce Palmers presenteerde voor Filmpact de Ketnet-documentaire Boos van Frederike Migom uit 2020. De nadruk lag op hoe een netwerk opbouwen rond een documentaire. Dat laatste was ook het geval bij de presentatie van de podcast Wijzevrouw van Eva De Groote. Die podcast was dus één van de eersten die steun ontvingen. De gekozen thematiek was de menopauze. Aspecten zoals sponsoring, crowdfunding, promotie van sociale media enzovoort kwamen aan bod.

Over hoeveel geld gaat het? Het beschikbare totaalbudget van het Filmfonds was net geen 26 miljoen euro in 2022. Ze gaven 55.784 euro meer uit dan ze middelen kregen. Bij het Mediafonds was het beschikbare totaalbudget 14,5 miljoen euro. Hoewel er 7,3 miljoen euro binnen kwam voor fictie op tv gaf het Mediafonds 8 miljoen euro uit aan fictie op tv. Bij podcasts werd het budget van 250.000 euro ook overschreden. Ze gaven 288.499 euro uit. Dankzij fors minder uit te geven op promotie en talentontwikkeling trok het VAF de balans van het mediafonds uit het rood. Uiteindelijk sloten ze positief af met 153.796 euro overschot. Het gamefonds beschikte over 3 miljoen euro.

Eén belangrijk aspect over de steun die het VAF geeft is natuurlijk de vraag of er terugverdieneffecten zijn. Volgens Van Bockstal zijn die er zeker. Sinds de oprichting van het economisch fonds Screen Flanders in 2012 werden 414 steunaanvragen ingediend waarvan er 251 werden gehonoreerd voor een totaalbedrag van 48.800.000 euro. Hiertegenover staan 317.155.275 euro aan in aanmerking komende audiovisuele uitgaven in het Vlaamse Gewest. ‘Dit resulteert in een gemiddelde economische hefboom van 6,5 per geïnvesteerde euro’, aldus Van Bockstal.