23 november. Net binnen: Jozef Verduyn geboren, stichter van de Vlaamse Oudstrijdersbond VOS

Natalja Gorbanewskaja (1936-2013)

2013   Overlijden in Parijs van Natalja Gorbanewskaja (77), dichteres en lid van de Russische dissidentenbeweging. Ze studeerde af aan de Universiteit van Leningrad als vertaalster. Daarna werkt ze in Moskou als bibliothecaresse en sticht ze het geheime samizdat-tijdschrift Kroniek van de lopende gebeurtenissen (Russisch: Хроника текущих событий). Op 25 augustus 1968 neemt ze op het Rode Plein deel aan de protestbijeenkomst tegen de onderdrukking van de Praagse Lente.

Een jaar later, op 24 december 1969, wordt ze gearresteerd en opgenomen in een psychiatrische instelling met de diagnose ‘zich traag ontwikkelende schizofrenie’. Ze wordt daar tot in 1972 gedwongen behandeld. Voordien al had Gorbanewskaja het misbruik van psychiatrische diensten om dissidenten te vervolgen, aangeklaagd in het artikel Gratis medische hulp (Russisch: Бесплатная медицинская помощь), dat in 1971 in eigen beheer werd gepubliceerd. De Amerikaanse zangeres Joan Baez droeg in 1973 het nummer Natalia aan haar op.

Op 17 december 1975 komt Gorbanewskaja naar Parijs. Ze werkt er op de redactie van het Russischtalige tijdschrift Kontinent en de krant Russkaja Mys’l. In 1999 wordt ze bestuurslid van het Warschause tijdschrift Nieuw Polen en in 2005 krijgt ze het Poolse staatsburgerschap, in 2008 gevolgd door een eredoctoraat van de Maria Curie-Skłodowska Universiteit in Lublin.

In augustus 2013 neemt Gorbanewskaja deel aan een demonstratie in Moskou ter herdenking van de 45ste verjaardag van de sovjet-invasie in Tsjecho-Slowakije. Bijna alle deelnemers

Renate Rubinstein (1929-1990)

worden aangehouden, maar Gorbanewskaja niet. Kort nadien overlijdt ze rustig in haar huis te Parijs.

1990   Overlijden in Amsterdam van schrijfster en columniste Renate Rubinstein (61), geboren te Berlijn in een Joodse familie. Multiple sclerose. Bekende werken van haar: Mijn beter ik, Nee heb je, Niets te verliezen en toch bang, Met gepast wantrouwen. Schreef in Vrij Nederland onder het pseudoniem Tamar. Ze had jarenlang een geheime verhouding met de auteur Simon Carmiggelt (1913-1987).

1980   Bij aardbevingen in het zuiden van Italië sterven minstens 4800 mensen.

1969   Francisco Fimanz, een van de leiders van de Spaanse Falange, pleegt in het openbaar zelfmoord om zijn vijandige houding tegen Franco’s beleid te uiten.

Léon Spilliaert (1881-1946), zelfportret

1946   Overlijden van de Oostendse schilder Léon Spilliaert (65), een voortrekker van de symbolistische stroming. De Noordzee, het strand en de dijk in Oostende inspireerden hem tot prachtige werken en maakten van hem een van onze voornaamste kunstschilders uit de eerste helft van de twintigste eeuw.

1943   Britse vliegtuigen werpen 2300 ton brandbommen op de burgerbevolking van Berlijn.

1940   Overlijden in Slijpe (West-Vlaanderen) van priester Odiel Spruytte (49), filosoof en politicoloog, Vlaams-nationalist en prominent Heel-Nederlander. Zijn essays, gepubliceerd in de tijdschriften Kultuurleven en Jong Dietsland, weerspiegelen de invloed van Max Scheler, Edmund Husserl en Othmar Spann en maken deel uit van een vitalistische en ‘realistische’ stroming waarin het begrip mens een essentiële rol speelt. Als aanhanger van een organische staat pleitte Spruytte voor een ‘op solidaristische en volksnationale basis gevestigde orde’ en verwierp hij het nazisme.

Dr. Jozef Verduyn (1884-1936)

1884   Geboorte in Ruddervoorde (West-Vlaanderen) in Brussel van Jozef Verduyn, Vlaams-nationalist en arts. In juli 1918 was hij omwille van zijn Vlaamsgezinde inzet van het IJzerfront verwijderd en overgeplaatst naar een militair hospitaal in de Provence. Na de oorlog bundelt Verduyn in Vlaanderen onmiddellijk de reeds bestaande lokale oud-strijdersinitiatieven, en richt een nationale oud-strijdersbond op, met een autonome Vlaamse en een autonome Waalse vleugel, de Association Nationale des Combattants (ANC). Verduyn wordt aangesteld als algemeen bestuurder van de Vlaamse vleugel, die de naam Verbond der Vlaamse Oud-strijders (VOS) krijgt. Op 1 augustus 1919 verschijnt het eerste nummer van het weekblad De VOS. Dr. Verduyn wil voor het VOS in Vlaanderen het monopolie van de oud-strijderswerking. Onderhandelingen hieromtrent met de tweetalige, belgicistische Nationale Strijdersbond (NSB) lopen evenwel op niets uit, want Verduyn pleit voor zelfbestuur, amnestie en de vernederlandsing van de Gentse universiteit. Het VOS doet het dan maar alleen en met groot succes over heel het Vlaamse land.

1890   De Nederlandse koning Willem III sterft zonder mannelijke nakomelingen. Met zijn eerste vrouw, Sophie van Württemberg, kreeg Willem III drie kinderen. Kroonprins Willem stierf echter op 38-jarige leeftijd, zoon Maurits overleed al op zesjarige leeftijd en de derde zoon, Alexander, stierf op zijn 33ste aan een hersenvliesontsteking. Na het overlijden van zijn vrouw Sophie trouwde koning Willem III in 1879 met Emma van Waldeck-Pyrmont. Het leeftijdsverschil was enorm. Op het moment van trouwen was de koning 61 jaar oud terwijl zijn vrouw Emma slechts twintig lentes telde. Uit dit huwelijk werd op 31 augustus 1880 een dochter geboren: Wilhelmina, de latere koningin. Zijn tweede echtgenote Emma van Waldeck-Pyrmont wordt regentes van het koninkrijk tot hun dochter Wilhelmina in 1898 eindelijk 18 jaar wordt. Tegelijk scheidt het Groothertogdom Luxemburg zich af van Nederland.

1869   In Dumbarton, Schotland wordt het klipperzeilschip Cutty Sark te water gelaten. Het was een van de laatste klippers, en het is de enige klipper die nog bestaat.

François Noël ‘Gracchus’ Babeuf (1760-1797)

1760   Geboorte in Saint-Quentin (Picardië) van François Noël Babeuf, beter bekend als Gracchus Babeuf, stichter van de eerste Franse ‘communistische’ beweging, het babouvisme. Hij stond een strikt egalitarisme voor die tot een maatschappij van gelijken moest leiden, gehandhaafd door een proletarische dictatuur. Friedrich Engels en Karl Marx beschouwden zijn Conjuration des Égaux (Samenzwering van de Gelijken) als de eerste communistische partij. Anderzijds hekelde hij krachtig de repressie van de Vendée-opstand (Over het systeem van ontvolking, 1794). Hij werd in 1797 geguillotineerd toen zijn Samenzwering van de Gelijken aan het licht kwam.

912   Geboorte in Wallhausen (Saksen) van koning Otto I de Grote van Duitsland, zoon van Hendrik I de Vogelaar en Mathilde van Ringelheim. Hij is na Karel de Grote de voornaamste stichter van het Heilig Roomse Rijk. Nadat Karel de Grote in 800 tot keizer was gekroond, werd zijn rijk in de 9de eeuw onder zijn kleinzonen verdeeld. Na de moord op Berengarius I van Friuli in 924 was de keizerlijke troon bijna veertig jaar vacant, voordat Otto de Grote op 2 februari 962 tot keizer werd gekroond.

Hoewel hij de beschermer van de kerk was, die zijn strijd tegen de Hongaren en de heidense Slaven steunde, eiste hij het voorrecht op om toezicht te houden op de pauselijke verkiezingen en aarzelde hij niet om achtereenvolgens pausen Johannes XII en Benedictus V af te zetten. In 951 riep hij zich uit tot koning van Italië na zijn huwelijk met koningin Adelheid, weduwe van Lotharius, kleinzoon van Karel de Grote. Hij organiseerde de grenzen van het Rijk in militaire marken. Een daarvan was het markgraafschap Antwerpen, een andere de Oostmark, embryo van het toekomstige Oostenrijk. Otto I ligt begraven in de kathedraal van Maagdenburg (Saksen-Anhalt).