24 juni: de slag bij Bannockburn

Bijltjesdag

Net zoals elke middeleeuwse veldslag bestaan er rond Bannockburn ook heldenverhalen die jongens, met hun moeders kookpot op het hoofd,  geestdriftig naspelen. Zo heb je het gevecht tussen the Bruce en de Engelse ridder Sir Henry de Bohun bij de aanvang van de slag. De ridder merkte de Schotse koning op en, rekenend op eeuwige ridderroem, chargeerde steekspelgewijs op de man af. Robert behield zijn kalmte, besteeg zijn grijze Highland pony, wachtte de Bohun op, ontweek diens lans en sloeg vervolgens met zijn strijdbijl de Bohuns hersenpan in. Uiteindelijk, na bijna twee dagen strijd, besloot Edward II van Engeland dat het te heet werd rondom de nobele persona en zodra het voetvolk de koninklijke standaard het veld zag verlaten, verviel het leger van de roodrokken in complete chaos. De Schotten genoten van deze bijltjesdag. Het Engelse verlies was dan ook groot: duizenden voetsoldaten, zo’n 100 ridders (1 middeleeuws ridder = 1 moderne tank) en de belangrijke graaf van Gloucester. Evenveel ridders werden gevangen genomen evenals de graaf van Hereford. Maar Schotlands onafhankelijkheid werd pas 14 jaar later definitief bedongen aan de onderhandelingstafel in Edinburgh in een in het Frans opgesteld document.

Romantisch nationalisme

Schotten hebben hun slag van Stirling Bridge van 1297, waar William Wallace (Braveheart voor de filmliefhebbers) de Engelsen gewoon afslachtte. Voor die filmliefhebbers, in Braveheart vindt de slag van Stirling Bridge zonder brug plaats. Naast die slag Bannockburn een ander zeer belangrijk moment voor de identiteitsvorming van de Schotten. Vooral in de 19^de eeuw, de eeuw van het romantische nationalisme, worden Stirling en Bannockburn, samen met de clans en het tartan, dik in de verf gezet. Daarvan getuigen het neogotische Wallace Monument uit jaren 1860 en de graftombe van koning Robert the Bruce uit 1818.

Volgend jaar zal Schotland deze veldslag uitgebreid herdenken. Zo wordt, net zoals in Waterloo, volop gewerkt aan een herwaardering van de site waar de slag plaatsvond en waar het beroemde the Bruce-standbeeld staat. Het festival, georganiseerd door de National Trust of Scotland (NST), verwacht volgend jaar zo’n 45 000 bezoekers op de nationale herdenking. Hiervoor trekt de regering een slordige £ 250 000 (ongeveer € 292 000) uit, naast de £ 9.1 miljoen (€ 2,2 miljoen, grotendeels betaald door de NTS) voor het nieuwe onthaalcentrum op de site. De slag zal uitgebeeld worden, er worden modeshows verwacht, een kunstenfestival, een literair festival, concerten, … Het stadje Stirling wil in 2014 de navel van Schotland zijn. Waar de NTS niet op zit te wachten is op een politieke recuperatie van het feest. Want 2014 zal ook het beruchte onafhankelijkheidsreferendum kennen op 18 september. De Schotten mogen dan yes of no antwoorden op de vraag: ‘Zou Schotland een onafhankelijk land moeten zijn’?

‘What will it be boy…yes or no?’ (Meat Loaf)

Dat werd op 15 oktober 2012 afgesproken tussen de Britse premier (David Cameron, Conservatives) en de Schotse premier (Alex Salmond, SNP) in een akkoord dat niet geheel toevallig bekend staat als het Akkoord van Edinburgh. Sindsdien is er een hevige strijd om de publieke opinie aan de gang tussen het yes– en het no-kamp.

De linkse SNP speelt als regerende partij een voortrekkersrol binnen het ja-kamp dat Yes Scotland werd gedoopt (met o.m. de Schotse groenen en de Scottish Socialist Party). In het progressieve Schotland is het nationalisme een links speelveld. Opvallend daarbij is de grote steun van de acteurswereld voor de onafhankelijkheid. Hoewel, een superster als de oer-Schotse Billy Connolly hekelde het Schotse nationalisme met woorden als ‘horror’ en noemde het Holyrood parlement een ‘wee pretendy parliament’.

Bij de voorstanders vind je onder meer de auteur Irvine Welsh (Trainspotting), die van mening is dat een onafhankelijk Schotland een Britser Schotland zal opleveren, waarbij hij verwijst naar het Scandinavische model. De tegenstanders, verenigd in Better Together, worden geleid door Labour-voorman en voormalig Brits minister Alistair Darling. Hierin zitten o.m. Labour, de Conservatives en de Liberal Democrats. Ukip wordt geweerd en voert op eigen houtje een No-campagne, waarbij Nigel Farage onlangs door de politie moest worden geëvacueerd uit een Schotse pub, omdat boze voorstanders ‘het racistische nazi-tuig’ een lesje wilden leren.

Dergelijke politieke folklore wil de NTS volledig weren uit de herdenkingen die volgend jaar op stapel staan. Daarom verbiedt het politieke partijen toegang tot de festiviteiten en zal ook colporteren met folders verboden zijn.

Wat doen we met ‘haar’?

En dan nog een heikele – maar voor de Britten belangrijke – vraag: wat met de monarchie? Vreemd genoeg staat die bijna niet ter discussie (alleen de kleine linkse groeperingen willen een Schotse republiek). Hiervoor baseert het ja-kamp zich op de geschiedenis van de Britse Unie. De vereniging van Schotland en Engeland is er niet gekomen door Engelse veroveringen, daarvoor zijn de Engelsen te veel op hun bek gegaan door toedoen van Wallace en Robert the Bruce. Het was een opvolgingskwestie uit 1603 waardoor de Schotse koning Jacobus IV plots de Engelse koning Jacobus I werd en er een personele unie ontstond.

Het Britse koninkrijk werd geboren onder het Schotse huis van de Stuarts. Daarop baseren Alex Salmond en de zijnen zich nu om de monarchie te behouden. De Windsors zijn immers nog te populair in Schotland en ze wagen zich ook niet aan politieke uitspraken over het hele referendum. Alex Salmond wordt overigens als Schots premier regelmatig met alle egards ontvangen in het Holyroodpaleis, de Schotse stek van de Koninklijke familie.

Zal de SNP een ‘Bannockburnken’ doen?

De SNP en de Yes Scotland-campagne hebben nog een weg af te leggen, willen ze het pleit winnen (een recente peiling toont slechts 31% voor yes). De anti-EU-geluiden  uit Westminster lijken de meer Europeesgezinde Schotten niet meteen te bekoren en door zich op dat vlak af te zetten van Westminster kan de Yes-campagne eventueel de twijfelaars aan haar kant krijgen. Misschien kan Salmond zich optrekken aan het voorbeeld van Robert the Bruce op z’n grijze pony. Ook hij stond voor een onmogelijke opdracht aan het hoofd van een hopeloos verdeeld volk. Maar of Salmond de verengelste Schotten zal kunnen bewegen hem tot ongekroonde koning van een onafhankelijk Schotland te kiezen, zullen we binnen meer dan een jaar zien.  Tegen dan is de herdenking van Bannockburn ook alweer zo’n drie maanden achter de rug.

<Vindt u dit artikel informatief? Misschien is het dan ook een goed idee om ons te steunen. Klik hier.>