Achter het rookgordijn van de EU-top

De EU-top van 24 en 25 juni 2021 zit erop. Het enige wat het grote publiek zich zal herinneren is allicht dat de Nederlandse premier Rutte tegen Viktor Orbán zei dat-ie kon oprotten als hij de zogenaamde ‘antihomowet’ niet afschafte. Of dat de Belgische premier Alexander De Croo met twaalf andere landen een document tekende om de Hongaren te straffen voor hun wet die LGBTQ-propaganda aan minderjarigen verbiedt. Ondertussen duwde de EU in stilte enkele ingrijpende economische systemen door de molen.

De hetze tegen de Hongaarse premier Viktor Orbán leidde nergens toe. Dat was ook niet de bedoeling. Het waren immers schijngevechten voor binnenlands gebruik. Orbán maakte thuis een onverzettelijke indruk en de woke achterban van andere Europese regeringsleiders is gepaaid. Dat de voorzitster van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, letterlijk zei dat van artikel 50 geen sprake kan zijn wat betreft Hongarije, verklaart veel. Artikel 50 werd ingeroepen bij de brexit. Al dat gehamer op ‘EU-waarden’ had slechts één doel: aandacht afleiden. De hele soap rond Hongarije was een groot rookscherm om de echte agenda niet te veel onder de aandacht te brengen. Zo werd tijdens de top de Europese Klimaatwet bevestigd die afgelopen week door het Europees Parlement werd doorgedrukt. De echte (politieke) agenda werd vrijdag in de voormiddag op een drafje goedgekeurd. Om 12u kondigde Charles Michel al de persbriefing achteraf aan.

Schone schijn

Om een helder zicht te krijgen op de rituelen van een Europese top moeten burgers soms een beetje uitleg krijgen. Die geven de woordvoerders van de regeringen en de EU-instellingen uiteraard nooit. Neem bijvoorbeeld het hoge bezoek van de secretaris-generaal van de Verenigde Naties aan het Europees Parlement. En zijn meeting met de regeringsleiders op donderdag. Tijdens de lunch hadden de premiers een ontmoeting met VN-secretaris-generaal António Guterres. Wie dacht dat Gutteres langskwam om over de relaties met de VN te praten, doorziet niet wat echt gebeurde. Het gedram over klimaatverandering en migratie hield Gutteres voor de pers in de coulissen. Gutteres is een Portugese socialistische politicus. Hij draafde in Brussel op om het tijdelijke voorzitterschap van zijn politieke partij in Portugal cachet te komen geven.

De EU wordt bij roterend voorzitterschap gedurende zes maanden geleid door één lidstaat. De afgelopen zes maanden was dit de socialistische regering uit Lissabon. Een voorzitterschap dat vooral het nieuws haalde door massale geldverkwisting én sponsoring van het voorzitterschap door grote bedrijven. De Portugese regering liet Europa ondanks de lockdown meebetalen voor een immens perscentrum in Portugal, duizenden maatpakken, chauffeurs met complete vloot, eten en drank… In een notendop: het Portugese voorzitterschap bleek vooral een gênante vertoning met veel cliëntelisme en zelfbediening. Volgende week neemt de Sloveense regering de voorzittershamer over. Zij gaven al aan iets doortastender en kritischer te werk te willen gaan.

Alles voor de PR

Een vergelijkbaar ritueel tijdens deze top (EUCO in het jargon als afkorting van EU Council) was de ‘meeting’ met de voorzitter van het Europese Parlement, de Italiaanse socialist David Sassoli. Doel was mekaars status te bevestigen via fotomomenten die uiteraard voor de sociale media bestemd waren. Inhoudelijk belang van dit onderonsje met de regeringen, commissievoorzitster Ursula von der Leyen en voorzitter van de Europese Raad Charles Michel? Nihil.

Uiteraard weten alle excellenties op zo’n Europese top ook wel dat al die fotomomenten voor politieke vriendjes weinig boeiend zijn. Dus zorgen ze steevast voor een stukje theater. Meestal gaat het dan over straffe uitspraken tegenover Rusland, China of Turkije. Maar daar trappen de gewone mensen al lang niet meer in. Journalisten blijven de operette ondanks het uitblijven van drastische sancties toch steeds weer oppikken. Qua Turkije, Wit-Rusland en Rusland kwam er trouwens ook tijdens deze top weer niks meldenswaardigs uit de hoge hoed. Von der Leyen presteerde het niettemin tijdens de afsluitende briefing van de pers zonder blikken of blozen te beweren dat de relaties met Turkije veel verbeterd zijn en het de goeie kant uitgaat. Zo zouden lidstaat Griekenland en het Erdoğan-regime opnieuw met elkaar praten.

Uiteraard vergaderden de regeringsleiders ook over migratie en covid-19. Maar ook dat bleek vooral voor PR-doeleinden. Het ging dus om media exposure in de kranten en het journaal. Nochtans was de top op 22 juni aangekondigd als gaande over ‘covid-19, migratie en externe betrekkingen, waaronder die met Turkije en Rusland’.

Binnenlands gebruik

De EU-top van 24-25 juni was echter geen onbeduidende top. Vrijdag stonden het economisch herstel en de uitdagingen voor de eurozone op de agenda. Dat is een bewust vage agenda. Alles lag trouwens al vast, zodat om 12u iedereen kon beginnen met de persbriefings en interviews enzovoort. Zo konden ze nog het journaal van 13u in de respectieve landen halen. De moeilijke vragen kwamen uiteraard niet. Iedere journalist liep namelijk in de val. Ze deden de hele tijd aan framing rond de zogenaamde Hongaarse ‘antihomowet’. En de politici schitterden in een wedstrijdje wie is woker.

Die fameuze antipropagandawet stond trouwens sedert donderdag in letterlijke Nederlandse vertaling online. Dat weerhield echter geen enkele journalist of politicus om de interpretatie via LGBTQ-lobbyisten te laten voor wat ze was en de feitelijke tekst te lezen. De eerste vraag kwam van de correspondent van de Nederlandse krant Trouw. Ze ging uiteraard over zijn demissionair premier met vage seksuele geaardheid en over diens boude uitspraken.

Helaas over de kern van de zaak niet. Over de dingen die concreet besloten werden op deze top, repte niemand met een woord. In het elkaar wat bloempjes toewerpen (en dit keer zonder de bloempot er nog aan vast) bleken zowel von der Leyen, Michel als de Portugese eerste minister António Costa zeer bedreven. Zo zou de EU de vaccinstrategie uitmuntend hebben beheerd. Zo zou een gigantisch herstelplan de EU een gouden toekomst gaan bezorgen.

Schuldenunie

De echte nadruk van deze top lag op het doordrukken van het coronaherstelplan met de vreemde naam NextGenEU. Dat maakt van de EU een schuldenunie. Tijdens de top bleek Prof. Dr. Adriaan Schout van het Clingendael Instituut en docent European Public Administration aan de Radboud Universiteit in Nijmegen in een rondetafelgesprek vastgesteld te hebben dat de Amerikaanse zakenbank Goldman Sachs fors lobbyde voor een Europese schuldenunie. Goldman Sachs veroorzaakte met lucratieve misleidende constructies om de Griekse schulden en deficits te maskeren de eurocrisis (Europese staatsschuldencrisis) eind 2009.

De voormalige voorzitter van de Europese Commissie, de Portugese socialist José Manuel Barroso, werkt ondertussen sedert 2016 in een topfunctie bij Goldman Sachs. De druk van deze Amerikaanse bank (die in elke economische crisis sinds 1900 een kwalijke rol speelde) toont aan dat de internationale haute finance geen kredieten meer wil geven aan de meeste landen van de EU (met op kop Griekenland, Portugal, Italië, Spanje, Roemenië en Bulgarije). Door een schuldenunie verschuiven de bankiers hun risico immers naar de Europese Unie en dus indirect naar de rijkere lidstaten zoals Duitsland, Nederland en de Scandinavische lidstaten.

Kapitaalmarktunie

Tegelijk besloot de Europese Raad van regeringsleiders in achterkamertjes dat naast deze enorme geldkwestie ook een bankenunie en een kapitaalmarktunie in de steigers gezet worden. Die laatste beslissingen werden in alle stilte genomen, maar zullen begrotingen en economie treffen. Bij een kapitaalmarktunie moet het dus makkelijker worden om buiten banken om te investeren in het buitenland. Het plan van von der Leyen is echter een opsomming van modewoorden zoals crowdfunding, digitalisering, transparante prospectussen, inclusiviteit…

De Europese bankenunie moet een uniforme toepassing van de bankregels van de EU in de deelnemende lidstaten bereiken. Zo moeten faillissementen vlotter afgewikkeld worden, de depositogarantieregeling in de EU overal identiek worden en de controle op de banken zou dus op Europees niveau plaatsvinden. Lidstaten verspelen de controle over hun financiële sector en hun kapitaalmarkt. Boze tongen beweren dat de hele bankenunie er komt voor heel grote banken op lemen voeten in vooral Frankrijk en Spanje. En dat de kleine spaarder zoals bij Arco de dupe zal zijn.