Angela Merkel mag op rozen slapen

De hamvraag is of de christendemocratische politica aan het hoofd blijft staan van een zwart-gele coalitie (zo genoemd naar de partijkleuren van respectievelijk het christendemocratische tweespan CDU/CSU en de liberale FDP). Het lot van de FDP is het spannendste element in de kiesstrijd. De sociaaldemocratische SPD, met kandidaat-kanselier Peer Steinbrück als uitdager, maakt geen schijn van kans tegen de CDU/CSU.

Afgekalfd

De CDU/CSU – ook ‘Union’ genaamd – zit in peilingen al lang boven de 40 %. De FDP, dat is een ander verhaal. De liberale coalitiepartner van Merkel behaalde bij de laatste Bondsdagverkiezingen in 2009 een recordresultaat van 14,6 %. Maar na amper twee jaar regeren was de liberale partij in de opiniepeilingen al afgekalfd tot drie procent nationaal. Paradoxaal genoeg want met 14,6 % had ze toch een stevige basis moeten hebben om haar liberale denkbeelden te verdedigen en uit te voeren. Maar het ‘probleem’ was dat de FDP met radicale slagzinnen als ‘Freiheit statt Sicherheit’ (vrijheid in plaats van zekerheid) de burger afschrikte die juist in tijden van crisis naar zekerheid in de brede zin van het woord hunkert. De laatdunkende uitspraak van Guido Westerwelle, de liberale buitenlandminister, over de verzorgingsstaat als broedplaats van ‘spätrömische Dekadenz’ (laat-Romeinse decadentie) deed er nog een schepje bovenop. Ook door haar interne perikelen maakte de FDP geen al te beste beurt.

Belastinglawine

De maandelijkse ‘Deutschlandtrend’ van de openbare omroep ARD zorgde op 2 augustus 2013 voor een grote verrassing, niet met de vaststelling dat de CDU/CSU goed is voor 42 %, wel dat de FDP boven de kiesdrempel van 5 % uitkomt. Dat is nodig om in het parlement te blijven. Als de liberale partij die peiling op 22 september kan verzilveren, zou de zwart-gele coalitie een eigen meerderheid hebben van 47 % tegenover de 46 % die de linkse oppositiepartijen – SPD (26 %), Grüne (13 %) en links-radicale Linke (7 %) – samen opgeteld zouden behalen.

De wederopstanding van de FDP zou begonnen zijn in april, toen SPD en Grüne in hun kiesprogramma’s voorstelden de belastingen te verhogen. Het laat zich raden dat de gewone burger daar niet happig op is. Tot dan toe hadden zelfs de ondernemers een voorkeur laten blijken voor een Grote Coalitie van CDU/CSU en SPD, zoals van 2005 tot 2009, toen kanselier Merkel samen met haar SPD-ministers Duitsland door de eerste fase van de financiële crisis loodste. Nu verkiezen ze de voortzetting van zwart-geel omdat de FDP als garantie tegen een belastinglawine geldt.

Accenten

De trendwende is dus goed nieuws voor de FDP. Hoewel, vergeleken met het vorige resultaat van 2009 zouden vele van de 93 liberale leden in de Bondsdag hun parlementair mandaat verliezen. Binnen de coalitie met een oppermachtige Union zou een verschrompelde liberale partij weinig ministers hebben en dus aan macht inboeten. Een FDP die de kiesdrempel haalt, is ook voor Merkel goed nieuws. In het tegenovergestelde geval zou ze weliswaar niet bang moeten zijn dat een vereende linkse oppositie haar wandelen stuurt. Er gaapt immers een brede kloof tussen de centrumlinkse SPD en de haast communistische Linke. Die laatste poogt bij monde van fractievoorzitter Gregor Gysi de SPD te paaien: ‘Zonder ons kunnen jullie niet de kanselier leveren.’ Maar als de FDP effectief onder de kiesdrempel blijft, zal kanselier Merkel met de SPD of eventueel zelfs met de Grüne in zee moeten gaan. Met een andere, linkse partner zou ze dan wel andere accenten in haar beleid moeten leggen.

Opsteker

Deze peiling is een opsteker voor Merkel, juist omdat ze de FDP aan boord zou kunnen houden. Indien een kanselier direct zou kunnen worden verkozen – wat niet kan want er is geen federale kieskring in Duitsland –, zou Merkel op 60 % van de stemmen mogen rekenen. Haar populariteit straalt af op de CDU/CSU. Volgens Ralph Bollmann, auteur van het boek Die Deutsche – Angela Merkel und wir (Klett-Cotta), zijn er twee redenen waarom Merkel zo geliefd is bij de Duitsers. Ze is vlijtig en bescheiden – ‘die Deutsche’ zoals ze herkenbaar voor vele gewone burgers in de boektitel wordt bestempeld – én ze zou de eurocrisis goed hebben aangepakt. Merkel mag van de Duitsers op rozen slapen.

 

[Meer lezen]

Begin september verschijnt er bij uitgeverij Pelckmans van Dirk Rochtus een boek over Duitsland: Dominant Duitsland.Economische reus, politieke dwerg? Het boek is ook verkrijgbaar via onze boekenwinkel: www.doorbraak.be/nl/winkel.