Bagdadconferentie zet Irak op de kaart en is aanloop naar verkiezingen

Op 28 augustus vond de Bagdad Conference voor Cooperation and Partnership plaats in de Iraakse hoofdstad. Daaraan namen al de buurlanden van Irak deel: Hoessein Emir-Abdollahian, minister van Buitenlandse Zaken van Iran, koning Abdoellah van Jordanië, eerste minister Sabah al Khalid al Sabah van Koeweit, Faisal bin Farhan, minister van Buitenlandse Zaken van Saoedi-Arabië, een afgevaardigde voor Syrië en Mevloet Cavusoglu, minister van Buitenlandse Zaken van Turkije) waren aanwezig.

Zo ook Sjeik Tamim al Thani, emir van Qatar, de Egyptische president Abdel Fattah al Sisi, eerste minister Mohamed bin Rashid van de Verenigde Arabische Emiraten (VAE), de Franse president Emmanuel Macron, een afgevaardigde van de Verenigde Staten, Yoesef al Oethaimien, secretaris-generaal van de Organisation of Islamic Cooperation (OIC), de Arabische Liga, de Gulf Cooperation Council (GCC) en natuurlijk ook Moestafa al Kadhemi, de Iraakse eerste minister. Dit blijkt de grootste meeting in Irak te zijn geweest sedert de Arabische top in Bagdad van 1990.

Opvallende aan- en afwezigen

Vooral de aanwezigheid van Emmanuel Macron is hierbij opvallend. De Franse president probeert in het gat te springen dat de Verenigde Staten aan het achterlaten zijn in Irak. Hij wil vermijden dat de Islamitische Staat te actief wordt in het land. Ook wil hij de invloed van Iran in Irak verzwakken. En hij probeert zich profileren met het oog op het voorzitterschap van Frankrijk van de Europese Unie in de eerste helft van 2022. Er zijn overigens nog steeds Franse militairen aanwezig in Irak om te strijden tegen IS. Frankrijk betreurt overigens dat de Verenigde Staten ook in Irak hun aantal troepen willen reduceren.

Iran was dus ook aanwezig op de conferentie. Het land geeft echter toe meer geïnteresseerd te zijn in gesprekken met westerse staten in Wenen over haar nucleaire ambities. En in onderhandelingen die kunnen leiden tot de opheffing van de vele internationale sancties die het land hard treffen. Na de conferentie stuurde de Amerikaanse president Joe Biden een bericht de wereld in om Irak te feliciteren met deze ‘successful and ground-breaking regional summit’. Voordien vond al een National Dialogue Conference plaats. Die bracht politieke partijen, bewegingen, clanleiders, organisators van betogingen, en een aantal gewapende milities samen. Opvallende afwezige was dan weer de Turkse president Erdoğan. Hij stuurde ‘slechts’ zijn minister van buitenlandse zaken.

Autonomie en samenwerking

Doel van de conferentie was de autonomie van Irak te benadrukken, en samenwerkingsverbanden met derde landen aan te gaan op politiek, economisch en veiligheidsvlak. Daarbij denkt men onder meer aan spoorwegverbindingen, oliepijpleidingen en transport van elektriciteit. De economische ontwikkeling en het economisch beleid van Irak worden geschetst in een white paper. Er wordt een follow up-comité opgericht bestaande uit de ministers van Buitenlandse Zaken van de diverse landen.

De Iraakse eerste minister Al Kadhemi wil de invloed van Iran in Irak beperken. Terwijl zijn voorganger Abdel Mahdi, eerste minister tot mei 2020, lid was van de pro-Iraanse Supreme Iraqi Islamic Council. De eerste minister wil vermijden dat zijn land het theater wordt voor de bittere rivaliteit tussen Iran en de Verenigde Staten. Dat de Verenigde Staten vorig jaar in Bagdad Qassem Soleimani vermoordden, die verantwoordelijk was voor de buitenlandse militaire operaties van Iran, ligt nog vers in het geheugen. Iraanse milities in Irak voeren regelmatig aanvallen uit op Amerikaanse militairen in het land, en er werden door hen ook al drones afgevuurd richting Riyad, Saoedi-Arabië dus.

Bagdad heeft niet veel greep meer op de autonome Koerdische regio in het noorden. Bovendien bezet Turkije een deel van Iraaks Koerdistan. Dit onder het mom daar een veiligheidszone te hebben gecreëerd. Omdat de soennieten zich afgelopen jaren gediscrimineerd voelden door de sjiitische meerderheid, is de populariteit van de Islamitische Staat bij soennieten gestegen. De machtsovername van Afghanistan door de Taliban heeft voorts een boost gegeven aan gewapende milities van allerlei slag in Irak om de strijd maar verder te zetten. Christenen, ooit talrijk tot de Amerikaanse invasie in het land in 2003, spelen nauwelijks nog een rol van betekenis.

Massaprotesten

Irak is voor haar economie grotendeels afhankelijk van olie-export. De prijs van olie is echter gezakt op de wereldmarkt. In 2020 daalde het Bruto Nationaal Product (BNP) van Irak met 10,4%. Het begrotingstekort en de nationale schuld zijn aanzienlijk. De overheidsdiensten zijn weinig performant, corruptie is alomtegenwoordig. De nationale munt devalueert, de inflatie stijgt. En ondertussen blijft de bevolking maar groeien. 23% van de Iraki’s leven met minder dan 2,2 dollar per dag, 18% van de jongeren (15 tot 24 jaar) is werkloos. 1,2 miljoen Irakezen zijn moeten verhuizen wegens conflicten (internally displaced persons), 2,4 miljoen heeft een tekort aan voeding.

Op 10 oktober vinden er wetgevende verkiezingen plaats in Irak. Het zijn de massaprotesten in 2019 die Irak er toe leidden de parlementsverkiezingen niet te lang meer uit te stellen. De protesten leidden tot de val van de vorige eerste minister, Adel Abdoel Mahdi. Zo maar eventjes 75 landen werden uitgenodigd om de verkiezingen te komen waarnemen. De Verenigde Naties sturen 100 verkiezingswaarnemers, de Europese Unie 130. Ook Unami (United Nations Assistance Mission for Iraq), de Duitse Friedrich Ebert Foundation, de Iraakse ngo Tammuz Organization for Social Development Network (die 600 verkiezingswaarnemers levert) en het Iraqi Observatory for Human Rights zijn van de partij.

Kapers op de kust

De Iraakse premier heeft geen eigen kandidaten bij de wetgevende verkiezingen. Hij hoopt wel de macht te kunnen behouden, en is gefascineerd door de figuur van Emmanuel Macron. Die is er immers in geslaagd is president te worden zonder een klassieke grote politieke partij achter zich te hebben. Er zijn nu al 3.249 kandidaten om deel te nemen aan de verkiezingen. Onder hen 953 vrouwen.

Dialoog, internationale samenwerking, meer autonomie, strijd tegen het terrorisme, economische ontwikkeling, etc. De agenda van de Iraakse premier oogt goed. Succes is echter niet verzekerd, want er zijn veel kapers op de kust.