Bart De Wever twijfelt

In de sociale media is het gerommel in de onderbuik van de N-VA aangezwollen tot een winterstorm. In zijn parlementair kantoor steekt Michael Freilich een Joodse kandelaar aan, wat volgens mij zijn goed recht is, want hij is een verkozen politicus, die in tegenstelling tot een ambtenaar in functie absoluut niet neutraal hoeft te zijn. Ik zou zelfs zeggen, au contraire.

Toch vindt partijgenote Annick De Ridder dat dit niet strookt met het seculiere imago dat haar partij op een steeds amechtiger manier tracht uit te dragen. Bedenkelijker vond ik de uitspraak van Freilich – hij is op een haar na mijn buurman – dat een keppeltje een religieus symbool is, en een hoofddoek een symbool van onderdrukking. Er zijn namelijk nog altijd verstokte vrijdenkers en atheïsten zoals ik, die in feite élk religieus symbool gelijk stellen met een vorm van structurele onderdrukking.

Of wat moet ik anders denken van die orthodox-Joodse vrouw, die hier ’s avonds laat voor mijn deur een bijna wanhopig gesprekje aanknoopte met een vriend van mij die twintig jaar jonger is dan ik? Het kwam erop neer dat ze de religieuze gemeenschap waarin zij van kindsbeen af is opgegroeid zodanig verstikkend vindt dat ze snakt naar een kennismaking met mensen buiten die gemeenschap.

Anekdotes als smeerolie

Akkoord, dat is maar een anekdote. Doorgaans zal het zo’n vaart niet lopen. Mijn uitspraak is niet erg wetenschappelijk. Maar ondertussen weten we dat anekdotes moeten kunnen. Sterker nog, dat ze de smeerolie zijn in de succesvolle politieke machine die de N-VA toch nog steeds is. Ik ga mij hier echt niet bezighouden met het bepalen van het waarheidsgehalte van de uitspraak van Jambon.

Het belangrijkste is dat hij het zegt, en waarom hij het zegt. Bij dat laatste moeten we geen tekeningetje maken. Er zit systematiek in dat soort anekdotes. Het toogpraatje van de minister-president ligt volkomen in de lijn van, ik noem maar één van de vele voorbeelden, de ‘Turnhoutsebaan uitspraak’ van Bart De Wever. Ik fris even het geheugen op: ‘Kijk naar de foto’s van de daders in Barcelona. Op de Turnhoutsebaan kom je gemakkelijk mannen van dat type tegen’, zo sprak de burgemeester van Antwerpen in september 2017.

Ofwel is het een uitgekiende strategie om zo nu en dan op het hondenfluitje te blazen en de kiezersroedel bij elkaar te houden, ofwel is het gewoon een onbedwingbare reflex bij die mannen. Ik ben er nog niet uit welk van beide ik het ergst moet vinden.

Veelbelovende stilte

Maar wat ook opvalt, is dat de burgemeester de afgelopen weken vaker zwijgt dan dat hij praat. Ik noem het een veelbelovende stilte, want ik meen te weten waar ze vandaan komt. Bart De Wever is ondertussen zeven jaar burgemeester van deze stad. Dat doet iets met een mens. De stad overwoekert haar burgemeesters zoals de Mexicaanse jungle dat doet met de tempels van de Maya’s. Dat maakt hen trager, maar ook bedachtzamer. Als hij voor de camera staat zie je soms het begin van een dageraad van twijfel in zijn ogen, gekruid met een vleugje ontreddering.

Deze stad is, in tegenstelling tot wat veel Antwerpenaren denken, niet zo bijzonder. Maar het is en blijft wel een stad, met al haar diversiteit en complexe grootstedelijke problematieken. De burgemeester, in de rol van manager van zijn stad, heeft in die zeven jaar aan den lijve ondervonden dat de boel polariseren en ophitsen electoraal gezien uitstekend werkt in de Vlaamse politiek, maar dat hij er als burgervader een prijs voor betaalt. Oplossingen zijn tenslotte nog belangrijker dan schuldigen.

De stad doen functioneren en tegelijk het land blokkeren, een mens zou van minder beginnen twijfelen. Hij ziet stilaan de contradicties in de strategie die hij hanteert om zijn historische opdracht te vervullen. Dat kleine Vlaamse volk tegen België en Europa is al een moeilijke krachtsverhouding op zich. Maar bovendien is hij dat Vlaamse volk ook nog eens diep aan het verdelen. Zijn strategie lijkt hetzelfde lot beschoren als de continentale blokkade van Napoleon, die uiteindelijk aan de Fransen meer economische schade toebracht dan aan de Britten.

Het is altijd lente in de ogen van de tandartsassistente. Maar van de ogen van de burgemeester, maakt zich stilaan een vleugje winter meester.