Bart Preneel: ‘Coronalert is kostenefficiënte contactopsporing’

België heeft een corona-app. Coronalert werd ontwikkeld onder het toeziend oog van professor Bart Preneel van COSIC (Computer Security and Industrial Cryptographiy group) aan de KU Leuven. De implementatie van de applicatie lijkt vlot te verlopen.

App al effectief

‘Onze applicatie werd al 1,6 miljoen maal gedownload. Daar hebben we exacte cijfers over. Het aantal installaties, hoeveel mensen het écht gebruiken, dat kunnen we enkel schatten. Dat gaat waarschijnlijk over 75% à 80%. Maar we zijn nu al even de meest gedownloade app in België en het aantal downloads blijft stijgen.’

Volgens Preneel is de app al effectief bij de huidige cijfers. ‘Hoe meer, hoe beter, natuurlijk. In België zijn er zo’n zeven miljoen smartphones in omloop. Dat betekent dat we nu al aan meer dan 20% komen. Maar wat telt is hoe de gebruikers verdeeld zitten. Wanneer die geconcentreerd zitten werkt het systeem heel goed. Zelfs met 10%, en daar zitten we al boven.’

Kinderziektes worden weggewerkt

Vorige week werden er 21 700 resultaten opgeladen, waarvan 4400 positief. ‘Momenteel zien we dat meer dan 80% van de gebruikers met een positieve test beslissen om anderen te verwittigen. Dat gaat heel snel, in het beste geval binnen zes à acht uur. In elk geval gaat het veel sneller dan de manuele opsporing. Dit is heel kostenefficiënt. We zien dat het vlot loopt. Er zijn nog een aantal mensen die hun test niet gerapporteerd krijgen in het systeem, maar de oplossing daarvoor komt volgende week uit.’

Initieel werd er geklaagd over de code van zeventien cijfers. Die zou te lang zijn waardoor er fouten bij het ingeven kunnen ontstaan. Preneel weerlegt die kritiek. ‘In die code zitten testcijfers, zoals in een bankrekeningnummer. Als je een fout intikt detecteert de software dit en krijg je daarvan een melding.’

Domme Doorbraak

Naar aanleiding van dit gesprek installeerden we zelf de app. Wat ons opviel is dat je al snel informatie moet ingeven over symptomen. Wanneer mensen daar zelf mee aan de slag gaan, twijfelen we aan de betrouwbaarheid van de ingegeven data. Preneel ziet direct het probleem. ‘Dat is een beetje een misverstand. We gaan de teksten ook aanpassen om dat duidelijk te maken: je moet enkel op die knop drukken wanneer je getest wordt.

Deze functie is bedoeld om een test te linken aan de app. Zonder test heeft dit geen zin. Het achterliggende idee is dan dat je de vragen met je arts beantwoordt. Zo kan je ingeven wanneer de symptomen zijn begonnen. Die informatie hebben we nodig, want de periode van besmettelijkheid hangt vast aan de datum waarop de symptomen zijn begonnen. Daarom wordt dit gevraagd. De filosofie hierachter is ook dat je die gegevens dan samen met de arts invult, zodat de data betrouwbaar zijn.’

We zijn dus te snel geweest en hebben op de knop gedrukt zonder te zijn getest. Eigen schuld, we moeten maar aandachtiger zijn. Maar we zijn waarschijnlijk niet de enigen. Wat doen we nu best?

‘Ik kan je aanraden om die test opnieuw te verwijderen’, oppert Preneel. ‘Coronalert gaat je namelijk blijven vragen naar een testresultaat dat je niet kan vinden, want je bent niet getest. Wanneer je in de toekomst wel getest zou worden, druk je op die knop en dan kan je — samen met de dokter — alles invullen.’

Duidelijke info op website

‘Wij kunnen ook zien wanneer iemand — zoals u — zo een testresultaat wil genereren voor een code die niet bestaat. Wij kunnen dat monitoren. Het gaat om een willekeurige code die wordt gegenereerd en waar verder geen informatie achter zit. Op zich kan dat geen kwaad. Het enige resultaat is dat de app om de bijkomende informatie omtrent de symptomen gaat blijven vragen. In het begin kwam dit vaker voor. De laatste tijd zien we dit al veel minder.’

‘We zijn ons bewust van dit soort onvolmaaktheden’, stelt Preneel. ‘Het probleem is dat je in zo’n app eigenlijk relatief weinig plaats hebt voor veel uitleg. Je moet alles in twee zinnen trachten te gieten. Daarom hebben we ook een begeleidende website gemaakt: coronalert.be. Daarop vind je meer uitleg en staat alles veel duidelijker omschreven. Ik raad de mensen aan hier een kijkje te nemen voor ze de app installeren. Wanneer je daar de FAQ-lijst (veel gestelde vragen – WM) doorneemt, is alles wel duidelijk. Het is belangrijk voor het goed functioneren van de app dat mensen die een testresultaat of een waarschuwing krijgen correct de instructies opvolgen. Die boodschap kan ik niet genoeg benadrukken.’

Geen misbruik van app en data

De vrees bestaat dat de app en de daaraan verbonden gegevens gebruikt gaan worden voor andere zaken. Bijvoorbeeld om de toegang tot evenementen te ontzeggen voor mensen zonder app of met een niet-groene code.

Preneel veegt die bezorgdheid resoluut van tafel. ‘De wetgeving is hier heel duidelijk over: dit mag niet! Er bestaat een samenwerkingsovereenkomst tussen alle parlementen waarin niet mis te verstaan is opgenomen dat Coronalert niet verplicht mag worden en dat je geen voor- of nadelen mag toekennen op basis van de app. Iemand die dat doet bij zijn evenement overtreedt de wet. Ik kan ook bevestigen dat er geen plannen in die richting bestaan. Ik ben de technisch architect achter dit project en ik zal er over waken dat onze app alleen maar gebruikt wordt voor contactopsporing en voor niets anders!’

Mogelijk app voor HoReCa en evenementensector

Preneel gunt ons wel een blik op een mogelijke toekomst. ‘Er zijn plannen om een app te ontwikkelen die moet helpen bij registraties voor evenementen, café’s of restaurants. Nu gebeurt dat op papieren lijsten, die dan niet worden opgehaald of in het ergste geval zelfs misbruikt kunnen worden. Collega’s van mij zijn daar mee bezig en ze hebben een oplossing uitgewerkt die privacyvriendelijk is. Dit gebeurde op vraag van Zwitserland. In België is daarrond nog niets beslist en de kans is klein dat dat in de nabije toekomst gaat gebeuren.’

‘Wanneer dit plan ooit uitgerold wordt, zal dit in elk geval gebeuren met een aparte app. Coronalert wordt net omwille van het belang van de privacy zuiver gehouden. Het is belangrijk dat de mensen dit beseffen en zo ook vertrouwen krijgen dat hun privacy wordt gerespecteerd en er geen data wordt verzameld over de identiteit van de gebruikers. We leven in een vrij land waar je niemand kan verplichten een smartphone te gebruiken of een app te installeren. In China kan dat wel, bij ons niet. Daarom moet je kunnen rekenen op de goede wil van de bevolking om mee te werken.’

Privacy boven alles

Het is duidelijk dat bij de ontwikkeling van Coronalert heel veel aandacht is gegaan naar de bescherming en beveiliging van de data. Respect voor privacy staat bovenaan de lijst van vereisten. Preneel ziet dit ook als een absolute voorwaarde voor succes. ‘Ik denk dat wanneer je kan garanderen dat de privacy beschermd is, de mensen gemakkelijker meewerken. Dat hebben we nodig om van dit verhaal een succes te maken en effectief met behulp van de app aan contacttracing te doen. Als overheid is het beter om met een voluntaristisch systeem te werken waarbij je garanties geeft dat de privacy wordt beschermd en er streng wordt gecontroleerd dat gegevens niet worden misbruikt. We zijn perfect in staat om met respect voor de privacy ook de gezondheid te beschermen.’