Bed-bad-en-broodvoorziening

Na dagen stechelen kwamen ze er uit, de VVD en de PvdA. Uitgeprocedeerde asielzoekers, illegalen, moeten onmiddellijk Nederland uit. Daar helpt geen moedertje lief aan. Nederlands conservatieve partij, de VVD, is er duidelijk over. Illegalen mogen een paar weken, om tot rust te komen, in de opvang maar dan moeten ze toch echt terug naar huis. De Partij van de Arbeid vindt echter dat illegalen uit humanitaire overwegingen recht hebben op kleding en onderdak en op een ontbijt en een avondmaal. En dat dit vanuit de centrale overheid geregeld moet worden.

In november vorig jaar oordeelde het Europees Comité voor Sociale Rechten van de Raad van Europa dat Nederland verplicht is uitgeprocedeerde asielzoekers van bed, bad en brood te voorzien omdat het Europees Sociaal Handvest zegt dat iedereen recht heeft op een aantal basisvoorzieningen om in leven te kunnen blijven. Dit oordeel werd in december bevestigd door de Nederlandse rechter die bepaalde dat Amsterdam met onmiddellijke ingang een nachtopvang, een douche, ontbijt en een avondmaaltijd moest aanbieden aan asielzoekers. Deze uitspraak had tot gevolg dat ook andere gemeenten per direct noodopvang voor uitgeprocedeerden moesten gaan bieden. De rechter had in de uitspraak rekening gehouden met de gebleken mensonwaardige omstandigheden in de Vluchtgarage en de situatie van diegenen die op straat leven.

Op 15 april nam het Comité van Ministers van de Raad van Europa echter een resolutie aan waarin staat dat de ministers kennis nemen van de bezwaren van de Nederlandse regering tegen de verplichting om vluchtelingen op te vangen en dat het aan Nederland overlaat wat er met de opvang gebeurt.

We hoeven dus geen opvang meer aan te bieden, concludeert de VVD. Opvang heeft een aanzuigende werking. Door het aanbieden van eindeloze opvang komen er hoe langer hoe meer asielzoekers naar Nederland.

De noodopvang moet dus blijven bestaan, is de interpretatie van de PvdA. We zijn het uit humaniteire overwegingen verplicht.

Gisteren is er dan toch nog een compromis gesloten. Voor uitgeprocedeerden komt er een zeer eenvoudige opvang in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Eindhoven. Daar worden de illegalen vertrouwd gemaakt met het idee dat ze naar huis terug worden gestuurd. Ze mogen er een paar weken tot rust komen, zoals de VVD liet weten. Daarna verhuizen ze naar de Vrijheidsbeperkende Locatie, de VBL, in Ter Apel. In de VBL zitten nu al de mensen die mee willen werken aan hun terugkeer.

Als blijkt dat de welwillende vreemdeling buiten zijn schuld echt niet naar huis terug kan zou hem of haar alsnog een status toegekend kunnen worden.

De kosten van dit compromis wordt geraamd op 15 miljoen euro. Daarnaast stelt de regering nog eens 15 miljoen beschikbaar voor terugkeerprojecten.

De invoering van dit compromis wacht echter op een uitspraak van de Raad van State over de illegalenopvang. Deze uitspraak wordt op 11 mei aanstaande verwacht. Wellicht moet er dan een nieuw compromis gevonden worden.

De meeste oppositiepartijen in de Tweede Kamer hebben nu al laten weten dat ze tegen het compromis zijn. Wellicht dat ook dit tot aanpassingen gaat leiden. 

In 2007 was er nog een generaal pardon afgekondigd. Asielzoekers die aantoonbaar onafgebroken langer dan zes jaar in Nederland verbleven kregen een verblijfsvergunning. Uiteindelijk konden 28.304 mensen van deze regeling gebruik maken. De rechtervleugel van de VVD was ook toen al mordicus tegen. En ook toen al vond ze dat asielzoekers die niet in Nederland mogen blijven onmiddellijk het land uitgezet dienden te worden. Het parlement ging hier min of meer in mee. Illegalen vielen òf onder het generaal pardon òf moesten direct terug naar hun land van herkomst.

De praktijk bleek weerbarstig.

Gemeenten, kerken, vluchtelingen organisaties en particulieren zetten zich uit humanitaire overwegingen in voor de opvang van de illegalen. Volgens schattingen leven er inmiddels ruim 100.000 illegalen in Nederland. Ze mogen niet werken en hebben geen recht op sociale bijstand. Slechts een klein deel maakt gebruik van de opvangvoorzieningen. De meesten zijn bij familie of vrienden ingetrokken of zwerven als daklozen rond.

In de Vluchtgarage in Amsterdam leefden 100 tot 120 mensen. In april werd de Vluchtgarage door de gemeente, na een besluit van de rechter, ontruimd. Op 11 april stuurden de bewoners een brief naar de omwonenden: ‘Na 16 maanden moeten we vertrekken. Wij zijn er ons van bewust dat we niet altijd gemakkelijke buren waren en er regelmatig herrie of gedoe was waarbij de politie in groten getale uitrukte. We hopen dat u er begrip voor heeft dat het leven met zo veel mensen in primitieve omstandigheden spanningen oplevert die uit de hand kunnen lopen. We staan nu weer op straat. De nachtopvang (bed bad brood) die de gemeente beschikbaar stelt, is geen oplossing, want overdag kunnen we nergens heen en moeten met onze spullen over straat zwerven. Wij zijn gewone mensen die willen werken of studeren, wij willen niet afhankelijk zijn en genadebrood eten. Wij willen leven!’ 

Over het aantal mensen die asiel aanvragen bestaat onduidelijkheid. De IND, de Immigratie en Naturalisatiedienst, geeft andere aantallen dan Vluchtelingenwerk Nederland. Volgens de IND zijn er in 2010 13.330 asielaanvragen ingediend, in 2012: 10.800, in 2013: 13.480 en in 2014: 27.168.

Vlak voor de Europese verkiezingen van vorig jaar zei de toenmalige staatssecretaris Teeven (VVD), die voor het vreemdelingenbeleid verantwoordelijk was, dat er in 2014 65.000 asielzoekers naar Nederland zouden komen. Het werden er dus 27.168. Als verklaring hiervoor schreef hij in december: ‘De daling in oktober en november hangt waarschijnlijk samen met het winterseizoen waardoor minder migranten de Middellandse Zee oversteken. Dit betreft een meerjarig terugkerend patroon, hegeen aanleiding geeft voor de IND om rekening te houden met een stijging vanaf begin 2015.’ Teeven leeft in zijn eigen werkelijkheid. Noch in België, noch in Duitsland zijn er in deze periode minder asielaanvragen geregistreerd.

Het aantal mensen dat de laatste jaren asiel zoekt in Nederland is overigens veel lager dan het aantal dat in 1994 (52.567) of in 2000 (43.895) in Nederland een verblijfsvergunning probeerde te bemachtigen. Het ligt zelfs lager dan in België. Volgens Vluchtelingenwerk Nederland vroegen in België in 2012 28.285 mensen asiel aan en in 2013: 21.215.

Uit gegevens van het Nederlandse Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat tussen de 25-33% van de uitgeprocedeerden Nederland inderdaad verlaten. In 2014 ging het om 8.000 mensen. Naar China gingen 3110 mensen terug, naar India 1785 en naar Irak 1380. Volgens de regels hadden 33.735 mensen terug naar huis moeten gaan. 

Het compromis ligt er maar eigenlijk is er niemand gelukkig mee. De VVD, en zeker haar rechtervleugel, wil helemaal geen asielzoekers. Net als de PVV willen ze de buitengrenzen van Europa volledig afgrendelen. De Partij van de Arbeid wil een humane opvang van uigeprocedeerde asielzoekers. Tot de uitspraak van de Raad van State blijft de huidige gemeentelijk opvang bestaan.

Foto (c) Reporters (Vice minister president en minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Lodewijk Asscher (L) en minister president Mark Rutte (R))