Voor eeuwig in aarde van de Frans-Vlaamse slagvelden: 100 jaar ‘Onbekende Soldaat’

Vier kilometer van Ploegsteert begroef David Railton in 1916 de zoveelste gesneuvelde in de buurt van Armentières. Hij kwam er in zijn legerkwartier onder de indruk van een houten kruis dat in de tuin stond. Met potlood had iemand erop geschreven: ‘An Unknown British Soldier of the Black Watch’. De geestelijke kreeg in de deprimerende oorlogsomgeving een briljant idee. Wat als dat lichaam van die onbekende militair symbool zou kunnen staan voor alle gevallenen in deze Grote Oorlog? De soldaten gingen door de hel in de Westhoek. ‘Zelfs Dante zou de verloren zielen nooit in zo’n afschuwelijk vagevuur hebben laten ronddwalen’, klaagde een Engelse officier in zijn dagboek.

De onbekende kameraad

Na 11 november 1918 bracht David Railton zijn idee ter sprake in een brief aan de Britse opperbevelhebber Sir Douglas Haig. Die gaf niet thuis. Maar de decaan van Westminster Abbey had wel oren naar het verhaal van David Railton. Een eregraf voor de nobele onbekende soldaat in het historische en religieuze hart van de Britse natie klonk niet als een goed plan, maar als een geweldig plan! Alleen de omschrijving van ‘Tomb of the Unknown Comrade’ vond de decaan toch wat te communistisch klinken. Hij bracht desalniettemin de regering en koning George V op de hoogte van het plan.

Het Britse leger groef vier onbekende lichamen op bij de slagvelden van Ieper, de Somme, Arras en de Aisne. In een schuur in Saint-Pol-sur-Ternoise koos brigadegeneraal Louis John Wyatt een van de vier met de Union Jack bedekte lijken uit. In een eikenhouten kist, van een boom uit de tuin van Hampton Court — ooit de verblijfplaats van Hendrik VIII — met daarop een origineel zwaard van een kruisvaarder, bracht men de Onbekende Soldaat over naar Londen op 10 november 1920. Een dag later, exact om 11 uur, droeg men de kist binnen in Westminster Abbey. De begrafenisdienst werd volgens The Times ‘de mooiste, de ontroerendste en de indrukwekkendste die dit eiland ooit gezien heeft’.

Twee jaar later in Brussel

In aarde van de slagvelden van Frans-Vlaanderen legde men de kostbare kist neer. Het graf werd afgedekt met een zwarte marmeren steen afkomstig uit Namen. De anonieme soldaat onder die zwarte steen in Londen staat symbool voor de talloze gesneuvelden in de Eerste Wereldoorlog. Het graf van de ‘Onbekende Soldaat’ in Brussel, aan de voet van de Congreskolom, kwam er twee jaar later. De restanten zijn die van een gesneuvelde van het Belgische leger. Hij werd uitgepikt door een blinde veteraan. Men bood de blinde vijf kisten aan van gesneuvelden. De man koos de vierde kist. Op 11 november 1922 kreeg hij zijn definitieve rustplaats.

Bloemen van de bruid

Het Britse graf wordt omgord door een krans van klaprozen, poppies, verwijzend naar de doden op de Vlaamse velden in het gedicht van de Canadese luitenant-kolonel en dokter John McCrae. Naar verluidt schreef hij zijn iconische woorden nadat men hem vroeg een begrafenisdienst van een officier te leiden, omdat de aalmoezenier de handen vol had. Tot op vandaag mag niemand over de steen stappen.

Vorige week woensdag legde de Britse koningin Elizabeth II een boeket neer om de Onbekende Soldaat te eren. Het was een besloten en uitzonderlijke plechtigheid. De ruiker bloemen was een kopie van haar huwelijksboeket. Haar moeder, Elizabeth Bowes-Lyon, startte het gebruik dat een koninklijke bruid haar trouwboeket zou schenken aan de Onbekende Soldaat. Elizabeth, de latere Queen Mother, wilde hiermee haar in 1915 gesneuvelde broer Fergus herdenken. Hij kwam om in de slag bij Loos.