Bert Anciaux’ identitaire politiek

In De Morgen schoof Bert Anciaux heel recent een aantal bizarre hersenkronkels naar voor om het identiteitsdebat wat bij te sturen. De gewezen partijvoorzitter van de Volksunie haalt in dit interview de omstreden Schaarbeekse lokettenkwestie van Roger Nols (FDF en PRL) van stal. In het utopisch universum van de gewezen Vlaamse minister van Cultuur kunnen allochtonen aan de Brusselse loketten in het Arabisch worden bediend. Volgens de gewezen Spiritist wordt het Engels het best als officiële voertaal in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest ingevoerd. De gewesten moeten worden afschaft. Waarom? ‘De staatsstructuur moet gebaseerd zijn op respect en solidariteit. Zo creëer je verbondenheid en overleg.’

De apartheidspolitiek van het FDF

Op de sociale media werd Bert Anciaux uitgelachen en belachelijk gemaakt. Maar wie zijn blog leest begrijpt beter wat de drijfveren achter zijn gedachtekronkels zijn. Anciaux is in hart en nieren een flamingant. Hij heeft veel Franstalige vernederingen lijdzaam moeten slikken. Zo stuurde het francofone stadsbestuur een vuilkar in plaats van een bus om de plaatselijke Chiro naar hun kamp te voeren. Het woonzorgcentrum De Overbron – waar Anciaux nu directeur van is – moest tien jaar wachten op een bouwvergunning van de stad. ‘Al die tijd waren er betogingen en petities vanuit het FDF tegen de ‘apartheidspolitiek’ van dat Vlaamse rusthuis. De duizend ééntalig Franstalige rusthuizen in Brussel waren wél de vanzelfsprekendheid zelve natuurlijk.’

Vanuit zijn ervaring vecht de sp.a’er voor de culturele eigenheid van elk mens. Iedere inwoner van Brussel mag zijn eigen culturele achtergrond behouden, meer zelfs, Bert Anciaux pleit voor een Babylonische veeltaligheid. Vlaamse strijd is sociale strijd. Daarbij vertrekt hij van een sociale identiteit – de communautaire identity politics – en geeft hij aan iedereen het recht om zijn eigen identiteit te boetseren en te manifesteren. De groepsidentiteiten – vertrekkend van een religieuze, etnische of gendergerichte achtergrond – worden tegenover de overheersende identiteitsbeleving geplaatst, die sowieso als verstikkend en dominant wordt ervaren.

Kampioenschap betutteling

Senator Anciaux pleit voor een doorgeschoten verheerlijking van de diversiteit en ‘een betutteling van de minderheden’ die volgens Maarten Boudry ontaardt in een soort ‘Olympisch Kampioenschap van Slachtofferschap’ waarbij ‘intersectionaliteit’ – de kruispunten van verschillende dimensies van onderdrukking – centraal staat. ‘Hoe meer je onderdrukt en gemarginaliseerd wordt, hoe meer punten je krijgt in dit kampioenschap’.

Twijfel je aan het evangelie van de diversiteit en de verdraagzaamheid dan ben je een racist, seksist, homofoob of transfoob. De blanke, heteroseksuele westerling is de onderdrukker en kan nooit slachtoffer zijn. De gemiddelde allochtoon kan nooit onderdrukker, racist of homofoob zijn, want is steeds het slachtoffer. Het slachtoffer is steeds moreel superieur. De blanke kan enkel vergiffenis vragen voor het ‘foute’ verleden. Politieagenten gingen na de dood van George Floyd op de knieën zitten om een historisch ‘pardon’ te vragen.

Anciaux werkt apartheid in de hand

Het wereldbeeld van Bert Anciaux zorgt juist voor de versplintering van de samenleving. De apartheid – die de sympathieke Brusselaar wenst te bannen – haalt hij via de achterdeur weer binnen. Het resultaat daarvan kan hij bewonderen in de gesegregeerde wijken van zijn geliefde stad, waar de verschillende minderheden met messen tegenover elkaar staan. Zijn verhaal benadrukt enkel de verschillen tussen de mensen, met alle gevolgen van dien.

Bert Anciaux zit dus niet bepaald op een eiland, maar schrijft zich in een brede communautaire, identitaire beweging in, die ook in Vlaanderen steeds meer voet aan de grond krijgt. De media lijkt doordrongen van deze ideologie. De zelfverklaarde minister van Samenleving Bart Somers (Open Vld) heeft onlangs nogmaals bewezen dat hij één van de vaandeldragers is. In zijn stad krijgt iedereen een sticker waarmee zij/hij kan aantonen geen racist te zijn. Dus zijn alle mensen die geen sticker dragen racist?

Zowel Bert Anciaux als Bart Somers voelen zich niet lekker bij de inclusieve identiteitsbeleving, gebouwd op gedeelde verlichtingswaarden. Deze identiteit blijft voor hen nog steeds een verzonnen constructie die er enkel op uit is om uit te sluiten en te onderdrukken. De ultieme hallucinatie blijft het koninkrijk België, een postmoderne constructie ontdaan van iedere inhoud en betekenis. Iedereen kan er zijn eigen waarde en inhoud aan geven. De paradox van België is dat hoe meer het wegkwijnt en aan betekenis verliest, hoe meer het moreel op het debat weegt. België incarneert de Babylonische, postmoderne identiteitsbeleving.

De inclusieve identiteitsbeleving

Volgens de Tsjechische historicus Miroslav Hroch doorlopen de nationale bewegingen drie fasen. Ze ontstaan doorgaans als een culturele stroming onder de intelligentsia. Vervolgens doorlopen ze de fase van de politieke agitatie, gericht op de verwerkelijking van een eigen natiestaat. In de laatste fase verbreedt het zich tot een massabeweging. In deze fase voltrekt zich de voltooiing van de nationale ontvoogding.
Het is opmerkelijk dat de ontvoogding van Vlaanderen tussen de tweede en de derde fase blijft steken. Daarvoor kunnen wel een aantal redenen worden opgenoemd. Eén daarvan is zeker de onvoldragen identiteitsbeleving. De inclusieve identiteitsbeleving vormt evenwel de grondstroom van Vlaanderen maar wordt door een belangrijk deel van de media, het establishment, de intellectuele en culturele wereld gecontesteerd.

Het debat over identiteit polariseert. Bart De Wever legt in De Tijd de vinger op de wonde: ‘De identity politics die uit de VS overwaaien, dreigen mensen nog meer in de in feitelijke apartheid te bestendigen… We zich in de steek gelaten voelde door een elite die zich tegen het eigene lijkt te keren, blijft nog meer verweesd achter en reageert soms op een manier die lijkt te bevestigen dat hij zich tegen de moderniteit heeft gekeerd… Als we die cirkel niet doorbreken, staan we er niet goed voor.’

Maar Bart De Wever is toeschouwer, noch slachtoffer. Zijn partij maakt deel uit van het establishment en zit op Vlaams niveau aan het stuur. Waar wacht De Wever op om van de N-VA een staatsdragende partij te maken die de heersende verzuchtingen van de brede bevolkingslagen kan vertalen in een emancipatorisch verhaal dat eindelijk komaf maakt met het knellend Belgisch carcan? Waar wacht hij op om samen met anderen de vicieuze cirkel te doorbreken? Blijkbaar zorgt Bert Anciaux voor meer zenuwachtigheid dan verwacht.