Bevrijd de Europese Investeringsbank van haar achterhaalde ketens

Zeggen dat we ons in een erg turbulente internationale geopolitieke toestand bevinden, is een open deur intrappen. De autocratische as China-Rusland-Iran-Noord-Korea zet westerse democratieën steeds meer onder druk. De oorlog in Oekraïne zet deze confrontatie op scherp. De alternatieve wereld(wan)orde die China en compagnie promoten, dient krachtig en duidelijk te worden afgewezen, tenminste als we onze pleidooien over democratie, persoonlijke vrijheid, waardigheid en soevereiniteit ernstig nemen. 

Er is geen plaats meer voor naïviteit en aarzelend beleid. Ook de Europese Investeringsbank (EIB) kan hierbij een bepalende rol spelen, maar moet daartoe wel de nodige bewegingsvrijheid krijgen.

Geen vrede

Vladimir Poetin wil heel duidelijk van geen vrede weten in Oekraïne en het China van Xi Jinping vindt de oorlog in Oekraïne alles bij elkaar een heel interessant conflict omwille van twee essentiële redenen.

Ten eerste laat het Oekraïens conflict Beijing toe om Rusland compleet te verknechten. Zonder Chinese steun zakt de Russische oorlogsproductie als een pudding in elkaar. China laat het Poetinregime zwaar betalen voor die cruciale steun door olie, gas en grondstoffen tegen fel gereduceerde prijzen weg te halen uit Rusland.

Ten tweede biedt de oorlog in Oekraïne aan Beijing de mogelijkheid om zicht te krijgen op de weerbaarheid en de solidariteit van het Westen. De houding van het Westen ten aanzien van de conflicten vandaag, levert belangrijke input voor de Chinese geopolitieke strategie van morgen.

Verantwoordelijkheid

Het is dus de hoogste tijd dat Europa — en dus ook België — nu zonder dralen zijn verantwoordelijkheid neemt. De defensie-uitgaven moeten minstens naar 2 procent van het bruto binnenlands product (bbp).

Bijkomend dienen er initiatieven te komen om de Europese defensie-industrie op een soliede en structurele wijze herop te bouwen. Nauwe betrokkenheid van de private sector is daarbij van wezenlijk belang.

Bovendien dient een wederopbouw van militaire capaciteit in NAVO-verband vorm te krijgen. De trans-Atlantische alliantie blijft de onontbeerlijke ruggengraat van de Europese defensie.

EIB

Maar er is meer nodig dan enkel het opdrijven van de defensie-uitgaven. Zo zou het niet meer dan logisch zijn dat de Europese Investeringsbank (EIB) een actievere rol gaat spelen in de financiering van defensieactiviteiten, iets waar de instelling zich tot nu toe diende van te weerhouden.

De nieuwe voorzitter van de EIB, de Spaanse Nadia Calvino, kondigde onlangs — en na lang aandringen van EU-lidstaten — een actieplan aan voor de financiering van militaire projecten. Dat is een belangrijke en positieve stap vanwege de belangrijkste bancaire instelling van Europa waarvan de raad van bestuur bestaat uit de ministers van Financiën van de EU.

Maar er plakt een grote ‘maar’ aan de beleidszwenking van de EIB. De instelling zal namelijk nog altijd geen projecten financieren die te maken hebben met de productie van wapentuig en munitie. Er worden geen nieuwe middelen voorzien en bovendien moet er altijd ergens een link naar burgerlijke toepassingen zijn.

Prioriteiten herschikken

Deze restricties zijn hypocriet, contraproductief en illustreren eens te meer het soort halfslachtig beleid waar de EU al te vaak een patent blijkt op te hebben. Als we het echt menen met de verdediging van de democratie en van westerse waarden en normen moet de EIB ook munitieproductie en puur militaire ontwikkelingen kunnen financieren.

De EIB moet daarvoor de nodige expertise in huis halen en haar prioriteiten echt herschikken. Dat voorzitter Nadia Calvino in een recente bijeenkomst nog te kennen gaf dat ze liever over vrede spreekt dan over defensie, bewijst dat de ernst van de huidige situatie nog niet is doorgedrongen.

Halfslachtigheid en hypocrisie

Er schort trouwens nog wel wat meer aan de activiteitenradius die de EIB kan ontplooien. Zo legt de raad van bestuur ook nog altijd een verbod op aan de instelling om initiatieven rond kernenergie en mijnbouw te financieren. Ook dat is totaal onverantwoord in de actuele geopolitieke situatie.

Die beperkingen staan bovendien compleet haaks op de noodzaak aan een ernstig klimaatbeleid, een energievoorziening gericht op meer strategische onafhankelijkheid en een krachtig herstelbeleid voor de concurrentiekracht van het Europese bedrijfsleven.

De EU en haar lidstaten moeten af van halfslachtigheid en hypocrisie in beleidsbeslissingen, zeker als het gaat over de geopolitieke toestand. We worden geconfronteerd met tegenstanders die er alles zullen aan doen om het westerse maatschappijmodel onderuit te halen.

Zij zullen maar stoppen wanneer ze zich met een sterk, gemotiveerd en slagkrachtig Westen geconfronteerd zien. Een EIB die haar beleidsprioriteiten grondig herschikt is een essentieel onderdeel van die verdedigingsstrategie.