Avonturen van een amateur-boekhandelaar

Op een dag besef je dat je boekencollectie je boven het hoofd begint te groeien. Dat je gewoonte om bij de bevriende antiquaar voorraad in bulk in te slaan, stabiliteitsproblemen veroorzaakt in het plafond van de onderburen. Dat je nachttafeltje bezwijkt onder de uitwassen van je tsundoku — leesmateriaal opstapelen zonder aan lezen toe te komen. De ongelovige blik van je partner wanneer je voorstelt de nooit gebruikte open haard te vervangen door een boekenkast. De poging om een keukenkast in te palmen om wat extra boeken in kwijt te raken. Boeken, overal boeken.

De ware aficionado weet dat een boekencollectie meer is dan een stapeltje c.q. een karrenvracht bedrukt papier. Een boekencollectie is bibliotheek, archief, museum, album en zelfportret in één. Neem een willekeurig boek van de plank en vaak opent zich een schuif met herinneringen, beelden, geuren. Een boek is een souvenir, talisman. Maar enkele honderden, laat staan duizenden boeken hebben nog het meeste weg van een plaag, een zwerm.

Heiligschennis

Plots weerklinkt de vraag die elke boekenliefhebber het liefst zo lang mogelijk uit de weg gaat: ‘Zou je niet wat boeken kunnen wegdoen?’ Er beginnen zich ten huize Leen vage verhuisplannen te vormen en in het kader daarvan wordt er geëxperimenteerd met het concept ‘ontspullen’. Zolang die beweging zich beperkt tot de kleerkast en het keukengerei hoor je mij niet klagen. Maar de boéken in het vizier nemen, dat ligt toch gevoeliger. Ja, ik ben al lang de tel kwijt van hoeveel het er precies zijn, maar dan nog vormen ze op hun eigen manier een geheel, een — ahum — collectie. Weliswaar een collectie die de spuigaten begint uit te lopen, maar toch.

Na veel soebatten komt er toch een soort van compromis uit de bus. Boeken die in de afgelopen tien jaar twee keer mee verhuisd zijn zonder nog te zijn geopend, komen (misschien) in aanmerking voor opruiming. Van dergelijke exemplaren kun je immers niet beweren dat ze je veel leesplezier hebben bezorgd. Dan zou je ze toch nog weleens een keertje van de plank hebben genomen, al was het maar om een paar bladzijden of regels te herlezen. Ook als werkmateriaal vallen ze door de mand: welke acute naslagfunctie heeft immers een boek dat in meer dan een decennium journalistieke activiteit niet is opengeslagen? Actueler zal het niet worden, toch?

Zodoende raken na enkele moeilijke uren toch een paar kartonnen dozen gevuld met boeken die op zoek mogen naar een nieuw baasje. En nu? Naar De Slegte? Niet het beste idee voor wie ruimte wil creëren in zijn boekenkast, want deze keten betaalt je nog het liefste uit in bonnen waar je nieuwe boeken mee kunt kopen. Naar de bevriende antiquair? Riskant: hij moest eens een van zijn eigen boeken herkennen. Bovendien: hoe hartelijk blijft de verhouding als blijkt dat hij voor je vrachtje ternauwernood een paar tientjes over heeft? Een webshop beginnen dan maar? Men schrijft zich in op zo’n boekhandelsforum en wacht op het wonder. Na een klein jaar toch drie boeken verkocht, waarbij de verzendkosten bijna even hoog oplopen als de prijs van het boek zelf, met dank aan bpost. Zo schiet het niet op, toch?

Dan hangen ook nog eens je ouders aan de bel, die met het oog op hun pensionering en het uitbouwen van hun activiteiten als potentiële grootouders komaf willen maken met de dozen vol cursussen en boeken die je quasi-achteloos hebt achtergelaten bij het verlaten van Hotel Mama. Nog meer koopwaar! Het wordt tijd om te handelen.

Makelaar in boeken

Als we nu zelf eens boekhandelaar werden? Door de naweeën van de covid-pandemie is het even aan het zicht onttrokken geweest, maar er bestaat wel degelijk een circuit van leuke boekenmarktjes waar je ook als particulier je boeken kan verkopen. Zo trekken we begin juli naar Diest, waar het plaatselijke begijnhof al enkele decennia een tweedehandsboekenmarkt herbergt. Ik kan het weten, want de grondslagen voor het boekenwoud waarin ik inmiddels verzeild ben geraakt, zijn daar gelegd. Mijn exemplaar van Berckmans’ Het zomert in Barakstad bijvoorbeeld, heb ik daar ooit op de kop getikt. Toen nog voor een luttele vijf euro. Inmiddels wil je niet weten wat zo’n boekje waard zou kunnen zijn. Toch is er geen haar op mijn hoofd dat eraan denkt om het te verkopen. De koffers en dozen waarmee we naar Diest trekken, zijn gevuld met andere waar.

Ik mag er dan wel stiekem van gedroomd hebben ooit mijn eigen boekhandel te drijven — op een van de vele momenten in mijn freelancebestaan waarop ik van geen hout pijlen wist te maken, heb ik zelfs als verkoper bij een bekende boekhandelsketen gesolliciteerd — , toch is het spannend om je op een vroege zondagochtend in zo’n begijnhof te posteren met je geïmproviseerde stalletje. Met het oog op de voorspelde zondvloed in de namiddag, wordt nog snel een partytentje gecharterd bij een familielid om de kostbare — ahum — winkelwaar tegen de elementen te beschermen. Dat die tent het logo draagt van een merk van motorfietsen is geen bezwaar. Wie let daar nu op? De boeken worden, verdeeld in categoriën als ‘fictie’, ‘non-fictie’ en ‘vakantielectuur’ op tafeltjes en in koffertje uitgestald en laat de boekenmarkt dan maar beginnen.

Van personeelskosten liggen we alvast niet wakker: naast uw reporter staan ook diens vader en vriendin in het kraampje. De habbekrats die we hopen te verdienen, is bestemd voor een vaag vakantieplan. Het begint veelbelovend: in het eerste kwartiertje gaan al meteen twee dichtbundeltjes de deur uit en een boekwerkje over het leven van Bernadette Soubirous. Ooit opgeraapt in een rommelhok bij vrienden, nooit gelezen, nu in handen van een goedgemutst koppel van middelbare leeftijd.

Handelsadvies

De volgende snuisteraar wil weten of we niks over moto’s bij hebben. Nou, helaas. Op een verdwaalde Brusselmans na hebben we niets dat deze klant kan bekoren. ‘Waarom staat dat logo dan op je tentje?’ zie je hem denken. Een andere bezoeker wil dan weer weten of we geen plakboeken verkopen. Hij heeft er al zeker zesduizend. Nou, aan een zesduizend-en-eerste kunnen we hem niet helpen. Prettige dag verder.

Het is trouwens opvallend hoe snel sommige bezoekers je aanbod monsteren. Ternauwernood de pas inhoudend werpen ze een blik op de uitgestelde waar, misschien aarzelen ze een onmerkbare fractie van een seconde, maar dan zijn ze weer weg. Best confronterend.

We leren overigens al snel dat je best niet met te veel mensen achter je kraampje staat, omdat dat intimiderend werkt voor de klant. Zoek maar eens op je gemak een boekje uit, terwijl er drie mensen op je vingers staan te kijken. Ik offer me op en besluit de markt te gaan verkennen, die zich uitstrekt over verschillende lokalen rond het centrale plein van het begijnhof. Eerst moet ik wel zweren om geen boeken te gaan kopen. Ten overstaan van de zee aan tweedehandse boeken ben ik immers geneigd te vergeten dat we hier eigenlijk naartoe zijn gekomen om ons saldo aan boeken wat te verminderen, en als het even kan het saldo op onze vakantierekening op te krikken. Dus geen geschiedenis van Loksbergen voor deze jongen, laat staan een van de merkwaardig talrijke handboeken voor erotische fotografie of naslagwerken over de Vlaamse Beweging.

Met al dat gegrasduin mis ik natuurlijk die ene jonge studente die komt grasduinen naar Engelse boeken — hebben we ook, uiteraard — maar verder is het een blij weerzien van vrienden en kennissen uit de Hagelandse scene en voordat een patente onweersbui ons noopt om boeken en tentje op te bergen, hebben we toch een stapeltje boekjes geliquideerd, wat een bedrag oplevert waar je op verlof een bescheiden etentje mee kunt bekostigen.

De smaak te pakken

We besluiten unaniem dat dit naar meer smaakt en schrijven ons meteen in voor ‘Bouquinville‘, een nieuwe boekenmarkt in Antwerpen. Helaas, de editie van eind juli wordt — terecht — afgelast met oog op het verschrikkelijke weer. De dag waarop de markt gepland was, wordt gekenmerkt door apocalyptische hoosbuien waartegen geen partytentje bestand is, laat staan een weerloos tweedehandsboek. Maar niet getreurd: bij leven en welzijn, aanstaande zondag 1 augustus slaan we opnieuw ons tentje op in het Diesterse begijnhof.

Hoe het overigens is afgelopen met mijn sollicitatie bij de Bekende Boekhandelsketen? Niet lang na mijn sollicitatie kreeg ik telefoon. Of ik nog even kon vertellen wat mijn favoriete boek was. Look Back in Anger, antwoordde ik, naar waarheid. Nooit meer iets van gehoord. Misschien had ik gewoon Oorlog en Terpentijn moeten antwoorden. Maar dan zat ik hier nu natuurlijk niet te schrijven.

Een leuk overzicht van de kleine boekenmarkten in Vlaanderen vind je op boekenmarkten.be.