Gezocht: literaire projectontwikkelaars voor Boekenbeurs 2.0

23 kandidaten waren er voor de overname van het failliete Boek.be, maar uiteindelijk werd niemand bereid gevonden zelfs maar een symbolische euro op te hoesten voor de organisator van de Boekenbeurs. Michiel Leen kijkt benieuwd uit naar wat vernieuwers in petto hebben. Want het kind met het badwater weggooien, zou pas echt zonde zijn.

Krokodillentranen

Ik moet niet te hoog van de toren blazen, beste lezer, want de NV Leen Multimedia Solutions was evenmin bij de bieders. Niet dat wij de boekenbeurs geen warm hart zouden toedragen, maar met het oog op de Paaspauze waren we nog eens ‘in ’t groot’ gaan hamsteren in de supermarkt. Daarna lagen er nog een paar mooie facturen van ’s lands overheid op deze kleine zelfstandige te wachten en toen dat allemaal verrekend was, was het zoeken naar de benodigde symbolische euro om de Boekenbeurs te redden.

Een blik op het gebodene ontneemt je overigens snel de goesting. Je neemt namelijk niet alleen het merk Boek.be over, je krijgt er ook alle miserie van een failliete boîte bij. Een instelling waarvan menig boekenvak-insider zich tussen pot en pint afvroeg wat nu net haar bedoeling was, buiten het uitbaten van de Boekenbeurs. De ironisch aangezette tegenzin waarmee veel van onze auteurs hun signeersessies en andere optredens op de beurs aankondigden, doen vermoeden dat er hoogstens krokodillentranen zullen worden geplengd om het verscheiden van de beurs.

Sleet

Dat je als overnemer geen brood ziet in het reanimeren van een formule waar al jaren sleet op zat en die door haar indoorkarakter en afhankelijkheid van een massapubliek nogal vloekt met de coronatijdgeest, kan ik nog begrijpen. Zelfs in tempore non suspecto was het niet ongewoon om in de dagen en weken na de beurs rekening te moeten houden met een soort hardnekkige verkoudheid annex griep, waaraan zowat al je contacten in de boekensector in de tweede helft van november ten prooi leken te vallen. Na een dag rondhossen in de drukbevolkte hallen voelde je je bij het buitenkomen als een kompel na een shift in Zwartberg. En je moest toch wel heel erg van sandwiches met zwetende kaas of hotdogs met choucroute houden om je gading te vinden in het culinaire aanbod? (Hier mag u zelf een grap over Pascale Naessens of Jeroen Meus invullen.)

De locatie? Die verzakkende catacombe van een Bouwcentrum. Welja, noem het ding voor mijn part Antwerp Expo, voorzie de brutalistische mastodont van een hippe façade en breng hier en daar een couchke verf aan, het doet niets af aan het feit dat een gebrek aan adequate en kwalitatieve ruimte voor grote evenementen in Antwerpen organisatoren afschrikt. Niet alleen in de boekensector, trouwens. Het complex heeft misschien nog een toekomst als overdekte park and ride voor tram 6. Dan nog liever het Bosuilstadion!

Monument

Net wanneer ik hoog op mijn hobbelpaard zit, klinkt achter in mijn hoofd een klein stemmetje: ‘Jamaar, Michiel, zo’n monument! Die massa’s boekenliefhebbers! Die ontmoetingen met auteurs! Verdomd, kerel, je was er zelf kind aan huis, doe nu maar niet alsof, huil nu maar niet mee met de wolven in het bos.’

Het is waar, beste lezer, ik beken. In mijn zeer prille jeugd, beleefd in een landelijke uithoek waar boekhandels dun gezaaid waren, gold de jaarlijkse uitstap naar de Boekenbeurs als een hoogdag. Het leesgierige uilskuiken dat ik was had een leeshonger die het aanbod van de plaatselijke bibliotheek, die later zou worden gesloopt ten voordele van een douchelokaal voor de plaatselijke vechtsportclub (ik wou dat het een grap was), en de ouders vonden het best handig dat met een jaarlijkse trip naar het verre Antwerpen een beetje ‘leesvoorraad’ kon worden ingeslagen.

Toeristische uitstap

Kennissen wisten ons steeds wel aan een paar gratis tickets te helpen en men leefde in de veronderstelling dat boeken op de Beurs met korting werden verkocht, als betrof het hier de literaire variant van het autosalon. Ja, het had iets van toerisme. Auteurs spotten, aanschuiven voor handtekeningen, pa en zijn beste maat die elkaar, giechelend als schooljongens, aanporden om zich bij Herman Brusselmans voor te doen als bereidwillige coiffeurs, een opzet waar ze tot op vandaag geen uitvoering aan hebben durven geven. Nog ergens een hotdog met choucroute en een Almdudler fixen en dan naar huis. Onderweg in de trein de oogst savoureren. Daaronder veel boeken die de basis vormden van mijn huidige collectie, naast een eclectisch allegaartje van naslagwerken en bundels gitaarpartituren.

De Boekenbeurs leende zich tot dat soort van impulsaankopen, want naast de blockbusteruitgeverijen waren er ook heel wat kleinere, obscuurdere spelers present. Ik vermoed dat tot op de dag van vandaag heel wat boekenliefhebbers de beurs op een gelijkaardige manier beleven, ook vanuit de vaststelling dat het buiten de centrumsteden vaak vergeefs zoeken is naar kwalitatieve boekhandel. Of moet de verkavelings-Vlaming zijn gading maar vinden in de supermarkt of in de met veel gusto verguisde Standaard Boekhandel? Een van hen was ik. Zonder die boekenbeurs had ik hier nu niet geschreven.

Alternatieven

Het is dat ik inmiddels in een stad woon waar de sloophamers en bouwkranen de skyline bepalen en hertekenen. U moet me de volgende vergelijking maar vergeven, maar zou het niet goed zijn als op het te herbestemmen terrein dat Boek.be nalaat, zich enkele literaire projectontwikkelaars melden met frisse ideeën over wat een boekenfeest anno 2021 kan zijn. Met aandacht voor wat de Boekenbeurs goed deed: zijn publiekskarakter, zijn brede aanbod, zijn uitstapjesgevoel. Onder het motto dat ik maar eventjes ontleen aan de enige ware ploeg van ’t Stad: ‘Tene quod bene!’

Er zijn hoopvolle signalen. Nog voordat het overschot van Boek.be in de verkoop ging, had een groep uitgevers al het idee van een ‘Feest van het Boek’ gelanceerd. Het is nog even wachten op verdere details. Ik ben benieuwd. Het boek in Vlaanderen, en de vele duizenden nieuwsgierige lezers te lande, verdienen een feest. Dat hopelijk niet beperkt blijft tot enkele hippe stadskernen.

En gedenk in uw gebeden alstublieft ook ‘Het Andere Boek’, het festival dat tot 2010 net dat wilde zijn: een boekenbeurs voor een groot publiek, maar met een focus op inhoud en debat.