Wordt Boris Johnson vervangen door interimpremier?

MANCHESTER — Boris Johnson en de leden van de Britse Conservative Party maken zich op om vandaag in het regenachtige Manchester te starten met hun vierdaagse partijcongres. De voorbije weken vonden de partijbijeenkomsten van de Liberal Democrats (in Bournemouth) en Labour (in Brighton) plaats.

Lagerhuis zet Tory’s een hak

Maar het Tory-congres vat aan in druilerige omstandigheden. Voorbije week verloor een regeringsmotie de stemming in het Lagerhuis. Het vroeg om een driedaags reces zodat de regerende partij ongestoord zou kunnen samenkomen. Het verzoek werd, na de verhitte sfeer van de voorgaande dagen, weggestemd. Het was meteen de zevende regeringsnederlaag op een rij. Dat het Lagerhuis dit aan de Tory’s weigert, is een unicum.

Ontkiemend schandaal

Gisterenavond arriveerde Boris Johnson met zijn vriendin Carrie Symonds aan het imposante Midland Hotel in het hartje van de oude industriestad. Flitsende fototoestellen en boegeroep verwelkomden de premier. De man ligt – andermaal – onder vuur, omdat hij in zijn tijd als burgemeester van Londen de Amerikaanse Jennifer Arcuri voorzag van £126 000 overheidssteun. De Britse wetgeving bepaalt dat alleen Britse bedrijven met Britse werknemers dat type subsidie mogen ontvangen. Het bedrijf van Jennifer Arcuri, Hacker House, lijkt echter in Californië gevestigd te zijn en voorzag het subsidiedossier vermoedelijk van valse gegevens. Het bedrijf ontving de gecontesteerde fondsen nadat Arcuri lid werd van de toenmalige campagne voor de herverkiezing van de burgemeester. De politie onderzoekt de zaak. Er wordt ook gefluisterd dat Arcuri in die periode een relatie had met Johnson.

Motie van wantrouwen

Gevaarlijker voor Boris Johnson zijn positie zijn de oppositieplannen. Komende week, terwijl de Tory’s volop congresseren, is de kans groot dat er een motie van wantrouwen tegen de premier wordt gestemd. Niet om verkiezingen uit te lokken, maar om een andere premier te kunnen aanduiden.

Eind augustus was al duidelijk dat de oppositiepartijen hierover volop in overleg waren. Maar toen vormde de vraag: ‘Wie wordt de nieuwe premier?’ het grote struikelblok. De conventie wil dat de leider van de grootste oppositiepartij die rol op zich neemt, en dat is Jeremy Corbyn. Maar Corbyn wordt gewantrouwd door de Liberal Democrats en de Schotse nationalisten uitten bezwaren. Zelfs in zijn eigen rangen is er veel twijfel over de man. Een deel van zijn fractie vindt hem te links en een groot deel ergert zich aan Corbyns onduidelijke brexithouding. Dat laatste is dan weer ingegeven door zijn jarenlange euroscepticisme.

Twijfelende Liberal Democrats

Een maand verder lijkt erop dat violen meer en meer gestemd geraken. De SNP zorgde voor de ouverture bij monde van de Schotse First Minister, Nicola Sturgeon. Zij riep op tot een vertrouwensstemming in het Lagerhuis na de turbulente zittingen van de voorbije week. Vooral de aanhoudende bewering van Boris Johnson dat het VK sowieso op 31 oktober de EU verlaat, baart haar zorgen. De premier weigert immers halsstarrig te bevestigen of hij de kersverse wet die hem verplicht om dat uitstel te vragen op de EU-top van 19 oktober zal naleven. Van Nicola Sturgeon mag Jeremy Corbyn kort in Downing Street zetelen. Zij het alleen om de brexit uit te stellen en daarna nieuwe verkiezingen uit te schrijven.

Maar de Liberal Democrats blijven tegenpruttelen. Hun partijleider, de Schotse Jo Swinson, wil Corbyn niet op de stoel van de premier zien. Ze heeft hiervoor twee redenen: hij is naar de smaak van de LibDems veel te links. En Corbyn is bereid de SNP een tweede onafhankelijkheidsreferendum te gunnen. Als de LibDems hem nu steunen dan geven ze het signaal aan hun unionistische achterban in Schotland dat dit oké lijkt. Bovendien zetelt Swinson voor een kiesdistrict dat een van de te veroveren doelwitten is voor de SNP in nationale verkiezingen.

Naar een interimpremier?

Nu maandag komen de oppositiepartijen samen om de mogelijkheden te bespreken. Het is geweten dat Corbyn vindt dat het premierschap hem toekomt, maar ook dat hij goed beseft dat hij vele bezwaren oproept bij de anderen. Intussen circuleren er volop alternatieve namen om de rol van ‘caretaker Prime Minister’ op zich te nemen. Het zijn namen van oud-ministers waaronder de 76-jarige Margaret Beckett van Labour. Ze wordt alom gerespecteerd en ze is een criticus van Corbyn. Dat maakt haar acceptabel voor de twijfelaars in Labour en voor de overlopers van Labour naar andere partijen. Of de 79-jarige Ken Clarke, een ouwe rot in de politiek en een criticus van Johnson. Dat maakt hem dan weer acceptabel voor de linksere Labourleden. Hoewel, hij diende zowel onder Margaret Thatcher als onder John Major wat hem bezwaarlijk ‘populair’ maakt bij links. Amber Rudd, tot voor kort nog minister in het kabinet van Johnson, wordt ook genoemd net als Harriet Harman. Harman wil ook graag ‘Mister Speaker’ John Bercow opvolgen. Hij kondigde zijn terugtreden aan.

Inmiddels zou het kabinet een manier hebben gevonden om de bestaande uitstelwet te omzeilen. Maar of de regering daar nog in slaagt, hangt af van de al dan niet bereikte overeenstemming bij de oppositie.

Harry De Paepe rapporteert de komende dagen over de Britse politiek vanuit Manchester.