Boris Johnson zet het Lagerhuis onder grote druk

Er wordt al weken gespeculeerd in de Britse media of premier Boris Johnson het zou aandurven om het Lagerhuis te schorsen. Niemand verwachtte zich er echter aan dat de regeringsleider de gecontesteerde sprong zo snel zou wagen.

Een onverwachte vlucht naar Balmoral

Het parlement is nog in zomerreces. John Bercow, ‘Mister Speaker’, is net als de koningin zelfs nog met vakantie. Alleen de Queen heeft de macht ‘to prorogue Parliament’. Hare Britse Majesteit zit nog in Balmoral, haar Schotse verblijf.  Daar brachten haar medewerkers ervan op de hoogte dat twee ministers op komst waren met het verzoek om het Parlement op 9 september op te schorten.

De timing en duur ‘are quite unseen’

Het verzoek zelf is een onderdeel van de ongeschreven Britse grondwet. De monarch verdaagt het Lagerhuis en vervolgens bereidt de regering een nieuwe verklaring voor die het staatshoofd vanop de bladgouden troon in het Hogerhuis voorleest. Maar de timing van het gebruik schudt Westminster door elkaar.

Volgt u even mee in het voorgestelde stappenplan. Op 3 september keren de parlementsleden terug van hun vakantie en na zeven dagen zou het er voor hen alweer opzitten. Boris neemt een pauze van 23 dagen. Dat is ongezien lang in de moderne Britse geschiedenis. Vandaar dat men al vergelijkingen met ‘King Charles I’ van onder het stof haalt. Die schortte in de 17de eeuw het parlement elf jaar lang op. Zijn ‘Personal Rule’ leidde dan weer rechtstreeks tot de Engelse Burgeroorlog.

Het huidige Lagerhuis krijgt bitter weinig tijd om zich te organiseren tegen de nieuwe regering van Boris Johnson die vlak voor het reces werd gevormd. Elizabeth II zou, volgens het plan van Johnson, op 14 oktober de nieuwe beleidsverklaring aan de verzamelde kamers in de House of Lords moeten voorlezen. Dat geeft het Lagerhuis welgeteld tien werkdagen voor de effectieve brexitdatum van 31 oktober.

Westminster deed zichzelf de das om

In zekere zin heeft het Lagerhuis zichzelf voor blok gezet. Het stemde in 2016 met een grote meerderheid voor het houden van een brexitreferendum. Het koos in 2017 met een overweldigende meerderheid voor het in voege brengen van Artikel 50 waardoor het VK binnen de twee jaar de EU diende te verlaten – inmiddels uitgesteld tot 31 oktober. In 2018 en 2019 stemde het met grote meerderheden het bereikte akkoord met de EU weg. De kans dat het Lagerhuis nog veel kan veranderen aan de huidige situatie is volgens de brexitaanhangers dan ook onbestaande. Maar de zet van Johnson gooit vooral extra olie op het brexitvuur.

Rekenen op verdeeldheid

Boris Johnson en zijn bijzondere adviseur Dominic Cummings, het brein van de Leave-campagne in 2016, rekenen erop dat de verzamelde oppositie er niet in zal slagen om in die korte tijd een vuist te vormen tegen het brexitbeleid van de regering.

Er zit ook een andere politieke berekening achter de opzienbarende zet. Wanneer het Lagerhuis volgende week samenkomt en in een furie een motie van wantrouwen stemt tegen Johnson – hij heeft een krappe regeringsmeerderheid van één zetel –  dan zal de regering weinig doen om dat te voorkomen. Volgens de huidige wetgeving heeft de regering veertien dagen de tijd om een nieuwe meerderheid te vinden. Lukt het hen niet, dan is het aan de oppositieleider om een meerderheid te vinden. Maar Cummings – en hij is daarin zeker niet alleen – rekent erop dat Jeremy Corbyn hier niet in zal slagen en dat er daarom verkiezingen komen. Intussen tikt de klok verder.

Het is dan vooral een kwestie voor Boris Johnson en zijn medestanders om de doorslaggevende stem te krijgen in de keuze van de verkiezingsdatum. Voor hen is dat bij voorkeur in het begin van november. Net na 31 oktober, de dag van de brexit.