Brexit, I presume?

Een mens zou het haast vergeten, maar het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie zitten in volle onderhandelingen over de nieuwe handelsrelatie tussen de twee gebieden. Brexit, weet u nog?

Optimistische Boris

Voor de uitbraak van Covid-19 reisden de onderhandelende partijen alternerend van Brussel naar Londen. Sinds maart verlopen de gesprekken via online conferenties. David Frost leidt de onderhandelingen voor de Britten en Michel Barnier doet dat voor de EU. Het gaat daarbij over vis, kaas en whisky, maar ook over medicijnen, tarieven, douaneregels en een heleboel andere zaken.

De EU laat vaak uitschijnen dat een handelsakkoord tegen 1 januari 2021 niet haalbaar is. De Britten houden flegmatisch vol van wel. Op het EU-aanbod om ten laatste in juli een brexituitstel te regelen, gaan ze niet in. Boris Johnson, de Britse premier, blijft aan de regeringstafel schijnbaar optimistisch over de slaagkansen. ‘Boris is een optimist en een can–do-kerel. Hij is emotioneel meer aangetrokken tot een akkoord dan zijn omgeving’. Dat laten insiders weten, maar die informatie maakt misschien gewoon deel uit van het politieke spel.

Bluffende Britten

Covid-19 is ondertussen ook onderdeel geworden van het politieke spel. De economische klap van deze pandemie is ook voor het ernstig getroffen VK groot. De Bank of England waarschuwt voor de grootste terugslag sinds 1706. Aan de andere kant, hetzelfde instituut gaat uit van een bijzonder snel herstel, niet meer gezien sinds 1704.

De Britten hopen de — mogelijke — economische gevolgen te gebruiken in hun onderhandelingen. De kost van het virus overtreft die van een no-dealscenario. De wereldwijde handel lijdt eronder. De nood aan gezondheidscontroles in luchthavens zet de angst voor vertragingen aan douanes volledig in de schaduw.  ‘Het is het beste moment voor een no-deal’, aldus alweer insiders. Mogelijk maakt ook dit uit van het rondje brexitblufpoker.

Stille Starmer

In het Lagerhuis is het brexitverhaal op de achtergrond geraakt. Nog geen jaar terug zette deze politieke angel het parlement in vuur en vlam. Het Britse politieke systeem daverde op zijn grondvesten. Kroon en justitie schokten mee door de politieke aardschok.

Oppositieleider Keir Starmer, een overtuigde antibrexiteer, is nu opvallend stil over het onderwerp. In een rustige toon fileert hij de premier over diens corona-aanpak. ‘Hij haalt de premier uit elkaar als een Duplotreintje’, analyseerde de conservatiefgezinde The Daily Telegraph. Bijzonder pijnlijk voor Johnson en zijn partij. Starmer mijdt het thema ‘Europe’ bewust. Het legt te veel een wonde bloot in zijn eigen rangen. De politicus ziet voorlopig ook geen politiek gewin in het eisen van een brexituitstel.

Boos Edinburgh

Vanuit Schotland klinkt er wel luid protest. Nicola Sturgeon, de Schotse minister-president en leider van de Scottish National Party, pleit vurig voor een brexituitstel. Ze vindt het weinig getuigen van ‘gezond verstand’ om nu de no-deal-koers te varen. ‘Dit gaat onze moeilijke positie alleen nog maar erger maken’, stelt ze verwijzend naar de coronacrisis.

De crisis drijft Engeland en Schotland ook verder uit elkaar. De Schotten ergeren zich blauw aan de regering in Londen. Dit gevoel versterkt het onafhankelijkheidsstreven van vele Schotten. Volgend jaar vinden de Schotse verkiezingen plaats en de SNP aast op een absolute meerderheid in het parlement in Edinburgh. Het zou de weg vrijmaken voor een nieuw onafhankelijkheidsreferendum. Echter, het zwaard van de economie hangt boven het hoofd van dit streven. Schotland is op dat vlak nog bijzonder afhankelijk van de rest van het VK. Een zwakke economie kan de verlangens van de SNP kelderen.

Gefrustreerde EU

Het frustreert de EU-delegatie dat de Britten denken dat ze met één partner te doen hebben. Maar de EU vertegenwoordigt 27 naties met regeringen. Die moeten allemaal hun zegen geven aan het — eventueel — bereikte handelsakkoord. Einde mei verstuurde David Frost een brief richting Brussel waarin hij zijn teleurstelling uitsprak over de EU-voorstellen. Hij noemde ze ‘low quality’ en geen voorbeeld van een ‘eerlijk handelsakkoord tussen twee nauwe economische partners’. Dit trapte Michel Barnier op de tenen. Hij stelde voor om niet te onderhandelen via briefwisseling en betreurde de toon van de brief van Frost. Barnier verwacht ‘meer realisme’ van de Britten.

Midden juni ontmoet de Britse premier de commissievoorzitter van de EU, Ursula von der Leyen. De twee leiders willen een politiek momentum creëren om de onderhandelingen een nieuwe dynamiek te geven. Boris en Ursula hopen allebei op een vergelijk. Al zien ze allebei dat vergelijk helemaal anders.