Catalanen opnieuw naar onafhankelijkheidsreferendum?

Bij het begin van de sessie van het Catalaans parlement gisteren, verraste minister-president Carles Puigdemont menigeen. Hij kondigde een referendum over onafhankelijkheid aan, ‘ja of ja’. Het referendum zou gepland worden voor de tweede helft van september 2017. Ondertussen hamert hij erop dat de Catalaanse regering haar stappenplan naar onafhankelijkheid in ieder geval doorzet. Is dit een zoveelste theaterstuk of wordt het nu echt menens?

Vertrouwensstemming

Gisteren begon het Catalaans parlement een buitengewone sessie die moet eindigen met een vertrouwensstemming over het presidentschap van Puigdemont. Puigdemont verbindt zodoende zijn lot aan de begroting van 2017. De stemming over de begroting van 2016 werd nipt verloren door de coalitie van Junts Pel Sí (Samen voor Ja – voor onafhankelijkheid) toen de radicaal-linkse CUP haar gedoogsteun introk en tegen de begroting stemde. Puigdemont zag daardoor het regeerakkoord verbroken en wou met deze vertrouwensstemming de CUP een laatste kans geven het regeerakkoord te respecteren.

De CUP-Crida Constituent (Kandidatuur voor Volkseenheid – Grondwetgevende Schreeuw), pro-onafhankelijkheid, is een bonte coalitie van allerlei radicaal-linkse groepjes, het ene al meer pro-onafhankelijkheid dan het andere. De CUP vond de begroting van 2016 niet sociaal genoeg en ontzei daarom haar steun, terwijl de fractie zelfs geen amendementen indiende. De negatieve stemming werd dan ook meer toegeschreven aan een interne machtsstrijd dan aan een feitelijk bezwaar tegen de begroting.

Unilateraal onafhankelijkheidsreferendum

Gezien Puigdemont zo niet verder wou gaan, besloot hij de CUP voor een ultimatum te stemmen: of ze geven hun expliciete steun aan hem en de begroting die zijn regering voorstelt, of hij schrijft nieuwe verkiezingen uit. De laatste maanden werd in sommige onafhankelijkheidskringen, waaronder de CUP, het idee geopperd voor de organisatie van een unilateraal onafhankelijkheidsreferendum. Hoewel Puigdemont er geen fan van is, heeft hij het idee zijn volledige steun gegeven. Puigdemont is geen voorstander omdat hij wil vermijden dat een dergelijk onafhankelijkheidsreferendum een tweede 9 november 2014 wordt, toen een niet-bindende volksraadpleging werd gehouden nadat alle andere mogelijkheden door Madrid weggewuifd werden. Hoewel deze volksraadpleging een succes was, had deze geen enkele legale waarde. Voor de organisatie ervan zullen binnenkort oud-minister-president Artur Mas en twee van zijn ministers vervolgd worden door het Spaanse gerecht.

Hoewel Puigdemont dus geen voorstander is, wil hij hiermee zich ongetwijfeld de steun van de CUP verzekeren. Een referendum onderhandeld met de staat of unilateraal, de opbouw van de Catalaanse staatsstructuur gaat door en de ontkoppelingswetten zullen gestemd worden, aldus Puigdemont. In het kader van deze laatste wetten zou dus ook een referendum passen. Dat wil echter zeggen dat Catalonië zich legaal al loskoppelt van Spanje. Het referendum zou zo een bevestiging worden van iets dat zich al aan het voltooien is. Het zou dus menens worden, aangezien Carles Puigdemont (Catalaanse liberalen), zijn vice-president Oriol Junqueras (republikeinse sociaaldemocraten) en Raül Romeva (onafhankelijke groene) zich persoonlijk verantwoordelijk stellen voor de organisatie van het referendum.

Morgen vindt alvast de vertrouwensstemming plaats. Waarna het wachten is op de echte test, de stemming over de begroting.

Dit artikel kadert in het project ‘Soevereiniteitsbewegingen in Europa’ dat tot stand komt met de steun van de Vlaamse overheid.

Foto: Carles Puigdemont (c) Presidència de la Generalitat de Catalunya www.president.cat