Catalonië vandaag onafhankelijk (?)

Vandaag, vrijdag 27 oktober 2017, is de dag dat het zou moeten gebeuren in Catalonië. Zou, want alles moet in voorwaardelijke wijze geschreven worden wanneer het over de Catalaanse politieke actualiteit gaat. Gisteren was een dag vol tumult. De Catalaanse minister-president Carles Puigdemont was bereid verkiezingen uit te schrijven wanneer de Spaanse regering bereid zou zijn om de toepassing van het beruchte grondwetsartikel 155 tegen te houden. Het zoveelste waagstuk van Puigdemont of politiek schaakspel?

Artikel 155 en de Spaanse senaat

Het idee was oorspronkelijk dat Carles Puigdemont naar de Senaat zou gaan om in dialoog te gaan met Mariano Rajoy, tijdens de debatten voor de stemming over grondwetsartikel 155, dat de Catalaanse autonomie moet opheffen. Rajoy, bekend voor zijn povere retorische capaciteiten, weigerde. Dat en het gebrek aan zekerheid over Puigdemont’s persoonlijke vrijheid en veiligheid, zorgde ervoor dat hij uiteindelijk afzag om naar Madrid te trekken. De procureur-generaal, José Manuel Maza, bestudeert momenteel immers of Puigdemont en zijn regeringsleden zich schuldig maken aan rebellie en kunnen dus gearresteerd worden.

De Partido Popular houdt dan ook vast aan haar legalistische interpretatie van deze politieke kwestie. Puigdemont en de Catalaanse politiek moet zonder dralen terugkeren naar de ‘grondwettelijke legaliteit’ en daarmee is de kous af. Onderhandelingen en dialoog zijn daarbij dan ook niet nodig, zo klinkt het. Verscheidene woordvoerders van de Partido Popular, die de absolute meerderheid heeft in de senaat, lieten dan ook verstaan dat er geen weg terug is voor de stemming over artikel 155. Die komt er hoe dan ook, klinkt het, met of zonder het uitschrijven van Catalaanse verkiezingen.

Catalaanse verkiezingen

Toch werd er achter de schermen onderhandeld tussen de Spaanse en Catalaanse regering via de Baskische regeringsleider Iñigo Urkullu en de Catalaanse sociaaldemocraat Miquel Iceta. Het doel was de PP tot andere ideeën te brengen: wanneer deze de plannen voor artikel 155 zou laten varen, zou Puigdemont bereid zijn om verkiezingen uit te schrijven om een botsing der instituties en het opheffen van de Catalaanse autonomie te vermijden.

Met deze optie opende Puigdemont gisteren de politieke agenda, tot verbijstering van het pro-onafhankelijkheidskamp. De sociale media kookten over van verontwaardiging: ‘Verrader! Huichelaar! Fraudeur!’ waren enkele van de fraaie woorden die hem te beurt vielen. Het unionistische kamp deed er niet minder om en maakte de independentistas belachelijk. Game over, zo klonk het. Enkele afgevaardigden van Puigdemont’s partij PDeCAT kondigden aan de partij te zullen verlaten en hun parlementszetel op te zullen geven. De links-republikeinen van vice-minister-president Oriol Junqueras kondigden aan uit de regering te zullen stappen indien Puigdemont door zou gaan met zijn plannen. Even werd gespeculeerd dat Junqueras het roer zou overnemen van Puigdemont, maar dat werd officieel van tafel geveegd door Puigdemont zelf.

Vraag naar dialoog is een maat voor niets gebleken

Chaos was het gevolg. Politici, militanten, journalisten en correspondenten, iedereen leek bevangen door een collectieve hysterie. Tot het bij de Partido Popular stil bleef en het achter de schermen aangaf geen afstand te zullen doen van de toepassing van artikel 155. Daarmee weigert het voor de zoveelste maal de uitgereikte hand van Puigdemont, die tot het uiterste is gegaan om te onderhandelen met de Spaanse regering. Een weigering was steeds het antwoord.

Ook nu opnieuw. En dat is wat een nuchter analist vanop afstand had kunnen zien aankomen. Wat een onverantwoordelijke gok leek voor vele pro-onafhankelijkheidsmilitanten, is een berekende zet gebleken van Carles Puigdemont. Om 17 u gaf hij dan ook een institutionele toespraak (de derde in korte tijd). Daar waar bij de eerste toespraak de deur van zijn bureau open stond, bij zijn tweede toespraak half open, stond de deur nu gesloten. Deze symboliek moest één ding duidelijk maken: de tijd voor dialoog is afgelopen. Puigdemont gaf aan dat nieuwe verkiezingen uitschrijven geen oplossing biedt voor deze politieke patstelling, aangezien de Spaanse regering blijft weigeren ook maar te spreken. De meest recente peilingen geven ook aan dat de resultaten van nieuwe verkiezingen in Catalonië amper zouden veranderen. Ze geven zelfs een kleine winst voor de pro-onafhankelijkheidspartijen.

Dag van de waarheid is aangebroken

Wat voorzien was, gaat door. Het parlement besprak gisteren artikel 155 en de nakende tussenkomst van de Spaanse regering in wat resteert van de Catalaanse autonomie. De posities blijven dezelfde, zelfs al is een deel van de alternatief-linkse coalitie Catalunya Sí Que Es Pot, vooral Podemos, opgeschoven richting pro-onafhankelijkheidskamp. Alle constitutionele partijen weigeren ook maar een onderhandeld referendum of gewoonweg onderhandelingen te overwegen. De senaat gaat verder met artikel 155. Nu Catalonië het recht op zelfbeschikking via legale weg via alle mogelijke wegen werd geweigerd, rest het nu enkel nog het recht op secessie uit te oefenen. Er wordt verwacht dat het Catalaans parlement morgen zal stemmen over het opheffen van de schorsing van Puigdemont’s eerdere en voorwaardelijke onafhankelijkheidsverklaring. Met andere woorden, het Catalaans parlement zou morgen de onafhankelijkheid van de Catalaanse Republiek uitroepen.