Chantagemogelijkheden van PVDA in Brussel zijn toegenomen

Het Centre d’étude de la vie politique van de Université libre de Bruxelles (ULB) brengt een eerste studie over de verkiezingsresultaten in Brussel. Ze komen uit bij 7 opvallende ontwikkelingen en vonden interessante electorale verschillen tussen de leeftijdscategorieën.

1. Vooruitgang van de liberalen: De MR werd de grootste partij in zowel de Kamer, het Brusselse Gewest als op Europees niveau.
2. Partij van de Arbeid (PTB-PVDA) blijft groeien: De partij heeft aanzienlijk gewonnen, met stijgingen van 4,7% in de Kamer en 6,4% in het gewest, waardoor ze bijna even groot zijn als de socialisten.
3. Terugval van Ecolo: Ecolo, de grote winnaar van 2019, verloor bijna de helft van zijn stemmen, zowel in de Kamer als in het gewest. Daartegenover staat de Vlaamse zusterpartij Groen. Die toont een constante vooruitgang sinds 2009.
4. Achteruitgang van DéFI: DéFI blijft krimpen. De partij behaalde één federale zetel en zes zetels in het Brussels Parlement.
5. Onverwachte prestatie van Team Fouad Ahidar: met 4,78% van de stemmen haalden ze bijna een zetel in de Kamer. Ze veroverden drie zetels in het Brusselse Parlement en één zetel in het Vlaamse Parlement.
6. Dualisering van het politieke landschap: In het westen en noorden van Brussel domineren PS, PTB en Team Ahidar. In het zuidoosten hebben MR, Ecolo, Les Engagés en DéFI de overhand.
7. Verschillen in stemgedrag op verschillende niveaus: Veel kiezers stemden verschillend op de drie niveaus van de verkiezingen. Opvallend zijn de 80.379 uitgebrachte stemmen op Nederlandstalige lijsten voor het Brusselse Gewest. Maar ‘slechts’ 70.583 stemmen voor de Nederlandstalige Europese lijsten, ondanks de extra stemmen van de 16-17-jarigen.

De jeugd is links

Volgens de studie zijn er opvallende verschillen in partijvoorkeuren volgens leeftijd. 29% van de kiezers tussen 18 en 23 jaar koos voor de PVDA/PTB. Bij de kiezers ouder dan 55 jaar is dat minder dan 10%.

De PS is de tweede bij kiezers die voor het eerst stemmen. Een kwart van hen koos voor de PS. Dit is ongeveer hetzelfde percentage als bij de eerste kiezers in 2019. Opmerkelijk is de daling van de populariteit van de PS bij de 55-plussers. In 2019 haalde de PS 24,9% in deze leeftijdsgroep. In 2024 was dat 20,4%.

Ouder en rechtser

Bij de MR ziet men de omgekeerde beweging. In 2019 stemden 20,3% van de 55-plussers voor de MR, in 2024 sprong dat naar 32,7%. De score voor MR steeg ook in de leeftijdscategorie 24-39 jaar. Maar onder de jonge kiezers daalde de populariteit van de MR. Van 15,9% bij de 18-23-jarigen in 2019 naar 9,7% in 2024.

De onderzoekers besluiten: ‘Over het algemeen overheersen progressieve partijen bij de jongste kiezers, is er een meer evenwichtige situatie tussen centrumlinks en centrumrechts in de leeftijdsgroepen 24-39 en 40-55 jaar, en overheersen rechtse en centrumpartijen bij kiezers ouder dan 55 jaar.’

Links blok onder druk

Er mogen dan verschuivingen zijn in het electoraat, toch besluit de studie: ‘Achter deze omwentelingen tekent zich, in tegenstelling tot Vlaanderen en nog meer in Wallonië, een zekere stabiliteit af: de machtsverhoudingen tussen het “centrumrechtse blok” en het “centrumlinkse blok” zijn niet wezenlijk veranderd. En dat laatste blok blijft in de meerderheid. PS, Vooruit, Ecolo, Groen en PTB-PVDA vertegenwoordigen samen 50,2% van het electoraat in de regionale verkiezingen.’

Maar ook: ‘Op centrum-links niveau zijn de machtsverhoudingen sterk verschoven ten voordele van de PTB-PVDA. Dit heeft diepgaande gevolgen en verandert de positie van de regeringspartijen in dit “blok”, de PS en Ecolo. De chantagemogelijkheden van de PvdA zijn aanzienlijk toegenomen.’