Het Wuhan-lab: ‘complottheorieën’ dan toch niet zo gek?

Ik had me voorgenomen om wat minder aandacht te besteden aan de figuur van Marc Van Ranst in de hoop dat die zijn mediaverslaving onder controle krijgt. Een soort decompressie: zo’n safe house is toch een ideale plek om wat afstand te nemen en van je twitterduim te genezen, zou je denken. Helaas is het andersom. En de media blijven hem opzoeken om de mythe van de vervolgde viroloog-profeet te blijven opvoeren. Zijn nieuwswaarde wordt kunstmatig opgekrikt. Zoals de mening van Kristien Hemmerechts of de gebroken neus van Kevin De Bruyne nieuwswaarde heeft.

Een soap

Het wordt een soap, waarin de verhaallijn van de pandemie met al zijn maatregelen convergeert met het persoonlijk martelaarschap van de viroloog onder politiebewaking. Daar heeft VTM zopas een nieuw hoofdstuk aan toegevoegd door hem op een geheime plek te interviewen, buiten zijn schuilplek. We vernemen werkelijk niets nieuws in dat interview. Maar daar was het ook niet om te doen. Het gaat om de theatraliteit en de zin voor drama van de man die al twee jaar de TV-studio’s domineert.

Van Ranst geniet met volle teugen van zijn ‘splendid isolation‘. Zijn vrouw en zoontje iets minder. Zijn beveiligde verblijfplaats is in realiteit een roeptoren van waaruit het grote gelijk van de expert zich op een onzindelijke manier vermengt met zijn politieke kruistocht tegen rechts. Dat deed hij al van dag één toen hij zich aanbood aan de TV-studio’s als alomtegenwoordig expert die politiek aan de juiste kant van de geschiedenis staat. De linkse, wel te verstaan.

Het heeft zijn sociale credibiliteit sterk aangetast. Op de duur beïnvloedde het zelfs het draagvlak voor de vaccinatie negatief. Nogal wat Vlamingen behoren namelijk tot de rechterzijde van het politieke  spectrum. Die hebben geen zin om het ideologisch gedram van de alomtegenwoordige professor erbij te nemen. De sympathie voor de spoorloze militair Jürgen Conings  is daar  een neveneffect van. Zelfs mijn 17-jarige zoon en zijn vrienden, voor wie politiek een ver-van-hun-bed-show is, spreken over ‘de Jürgen’ als een vriend of nonkel. Van Ranst noemen ze dan weer een ‘drama queen’ en een ‘pathetische soapfiguur’. Onderzoek het maar eens, politicologen. Straks hebben deze snaken stemrecht.

Pensée unique

Veel erger dan het fenomeen van Ranst op zich, is datgene wat zogenaamde complotdenkers en ‘Twittertrollen’ al van het begin van de pandemie bespeurden. Maar pas recent durfde onderzoeker Stefaan Walgrave  van de Universiteit Antwerpen er de hand op leggen. Ik bedoel de ‘pensée unique’ die ons via de journaals van VRT en VTM nu al twee jaar door de strot wordt geduwd. Alles was corona. De officiële regeringswaarheid was de enige.

De virologen leidden met hun angstdiscours en lockdownimperatief  de dans. Andere stemmen zoals die van pedagoog Pedro De Bruyckere werden gemarginaliseerd. Lieven Annemans werd zelfs weggehoond. Walgrave heeft de minuten netjes geteld tussen januari en oktober 2020 waarin de Vlaamse TV-journaals het expertenkransje opvoerden: absolute koploper met zo’n zeven uur zendtijd was ene… Marc Van Ranst.

‘Het Vlaamse TV-nieuws leek wel dat van Rusland of China’

Sorry dat die termen nu weer vallen, maar het zijn de woorden van Walgrave zelf: ‘Het Vlaamse TV-nieuws leek wel dat van Rusland of China’. Straffe taal voor een politicoloog. Als je dan bedenkt dat het TV-orakel Van Ranst er een aantal keer naast zat. Covid was ‘maar een grapje’ en ‘ga maar rustig skiën.’  Als je hoort dat hij toegaf bewust gelogen te hebben over mondmaskers, om de overheid in te dekken. En dat hij het niet al te nauw nam als het ging over de ‘betrouwbaarheid’ van het AstaZeneca-vaccin. Dan besef je de impact van die pensée unique als desinformerende propaganda. Dan zie je de op zijn minst dubbelzinnige rol van de overheidsexperten.

Van Ranst is ook altijd een fervent ontkenner geweest van de these dat het coronavirus niet op een natuurlijke wijze op de mens is overgegaan. Niet via vleermuizen bijvoorbeeld maar door een accident in een Chinees labo, met name het Virologisch Instituut van Wuhan. Die natuurlijke oorzaak was de officiële versie die door de WHO werd staande gehouden. Ook na een bezoek aan Wuhan waar de Chinezen hen toonden wat ze wilden tonen. De door de toenmalige president Trump geopperde these van het ontsnapte labovirus werd afgedaan als een ‘fantastisch filmscenario’.

Het voortschrijdend inzicht van Facebook

Maar een paar weken geleden keerde Anthony Fauci zijn kar. De Amerikaanse topviroloog en corona-adviseur van de presidenten Trump én Biden vond plots dat de hypothese van het labo-incident ‘nader moest onderzocht worden’. Ondertussen heeft de Noorse wetenschapper en viroloog Dr. Birger Sørensen, die al van het begin van de pandemie zijn twijfels had, zwart op wit bewezen dat het gaat om een virus dat gecreëerd werd in Wuhan. En dat de Chinese overheid de sporen heeft proberen uit te wissen via retro-engineering. Het verklaart ook waarom Chinese klokkenluiders als Li Wenliang de mond werden gesnoerd.

Ook deze ‘complottheorie’ paste niet in de pensée unique. Ze werd zelfs door Facebook verbannen, tot het sociale medium recent schoorvoetend op zijn beslissing terugkwam. China verbiedt dissidente opinies en inzichten. In het Westen doen internetgiganten hetzelfde. Er lijkt wel niets wezenlijk veranderd sinds de inquisitie. Een aantal van mijn Facebook-vrienden mocht de censuur aan den lijve ondervinden. Zou iemand nu de les kunnen trekken dat complottheorieën soms wél kloppen? Dat we spaarzamer moeten omgaan met het verbieden van meningen en hypotheses? Mogen we nog eens het geval Galileo Galilei aanhalen, die  begin 17de eeuw de ‘knotsgekke’ theorie lanceerde dat de aarde rond de zon draait en niet omgekeerd? En die hiervoor door de Kerk veroordeeld werd?

Natuurlijk wist men in 2020 niet over corona wat men nu weet. Maar als we nu de optelsom maken en de puzzel in elkaar leggen, doemt toch een bangelijk totaalbeeld op. Een beeld dat we tot recent niet voor mogelijk hielden: een overheid die ‘waarheden’ oplegt, staatszenders en volgzame media die ze klakkeloos overnemen, medeplichtige wetenschappers, internetcensuur, grondrechten die sneuvelen, een aanzienlijke beperking van de bewegingsvrijheid en daaraan gekoppeld brutale handhaving. Het is een beeld van een controlestaat, sinds de bezetting niet meer vertoond.

De figuur van Marc Van Ranst blijft over heel dit Orwelliaans complex hangen als een soort Raspoetin. De man die manipuleert, intrigeert, ensceneert. Samen met de vervolging van de toch-niet-zo-gekke complottheorieën zal zijn bedenkelijke rol later uit de doeken worden gedaan. Ondertussen zitten we er wel mee en draait het mediacircus verder. Bedenk alleszins dat de waarheid van vandaag niet die van morgen is. En dat je geen kranten moet lezen of journaals moet bekijken om daar snel achter te komen.