Vandaag 1974: Frans Daels overleden, arts, hoogleraar, Vlaams-nationaal politicus en voorzitter van de IJzerbedevaart

Op zondag 22 december 1974 overlijdt in Gent Frans Daels, arts en hoogleraar aan de Universiteit Gent. Deze bekende Vlaams-nationale politicus en voorzitter van het IJzerbedevaartcomité stamt uit een welgestelde Franstalige familie in Antwerpen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog wordt de gynaecoloog Daels vrijwillig militair arts, uit patriottische motieven. Maar die frontervaring aan de IJzer wekt bij hem eerst verontwaardiging en dan een Vlaamsgezindheid die diep en blijvend doorwerkt.

Na de Eerste Wereldoorlog wordt Daels onder meer medestichter en hoofdredacteur van het Vlaams Geneeskundig Tijdschrift (1920) en van 1920 tot 1924 voorzitter van het Vlaams Geneeskundig Congres. Anderzijds is hij initiatiefnemer en voorzitter van de IJzerbedevaarten en de in 1928-1930 opgerichte IJzertoren in Diksmuide. Hij zet zich ook in voor de vernederlandsing van de Universiteit Gent.

In 1940 treedt Daels toe tot de Raad van Leiding van het Vlaams Nationaal Verbond (VNV). In de zomer van 1941 zegt hij toe om een veldhospitaal te leiden bij het Vlaams Legioen, de vrijwilligerseenheid van Vlamingen aan het Oostfront. Als blijkt dat het Vlaams Legioen de facto deel gaat uitmaken van de Waffen-SS, trekt Daels zich terug. In 1942 neemt hij ontslag als lid van de Raad van Leiding van het VNV. Op 18 mei 1943 schrijft Daels, die een overtuigd Heel-Nederlander is, een open brief aan de Duitse overheid waarin hij de erkenning van de ‘Nederlandse zelfstandigheid’ eist. Eind van dat jaar verlaat hij het VNV helemaal. Intussen had hij hulp geboden aan enkele vervolgde Joden.

Bij de bevrijding neemt hij de wijk naar Zwitserland. Hij wordt door de krijgsraad in Gent bij verstek ter dood veroordeeld, later omgezet tot 15 jaar hechtenis. In Zwitserland wijdt hij al zijn tijd en energie aan kankeronderzoek. Het aantal onderscheidingen dat hij krijgt is niet te tellen: al in 1930 wordt hij onderscheiden door de Franse Académie de Médecine. In 1935 eert de universiteit van Keulen hem met een eredoctoraat. In 1959 wordt hij Lauréat de l’Académie de Médecine in Frankrijk. Op zijn negentigste verjaardag ontvangt hij de Dr. Albert Schweitzerprijs van de Johann Wolfgang von Goethe-Stiftung in Basel (Zwitserland).

Als hij in 1959 terugkeert naar België moet hij, door bemiddeling van premier Gaston Eyskens, niet in de gevangenis. In 1968 wordt hij erevoorzitter van het IJzerbedevaartcomité. Daels overlijdt twee weken voor zijn 93ste verjaardag. Hij wordt begraven op het erepark van het Schoonselhof in Antwerpen. In 1976 wordt zijn grafmonument in de vorm van een heldenhuldezerk onthuld.