Coronacrisis, recessie en migratie

Onze samenleving vecht tegen het coronavirus. De grootste bedreiging is echter niet het virus zelf, maar hoe de pandemie de barsten in de sociale welvaartsstaat vergroot. Een explosieve cocktail van massamigratie en werkeloosheid kondigt zich aan. Zal onze democratie dat overleven?

Nieuwe migratiegolf

Nu de eerste coronagolf achter de rug is en het maatschappelijk leven zich aarzelend hervat, beginnen de grote kloven die corona geslagen heeft zichtbaar te worden. De problemen van de tijden voor de pandemie dringen zich harder op dan ooit.

Het Europese Asielbureau zag de vorige weken het aantal asielaanvragen van economische en politieke vluchtelingen in Europa na een zeer sterke daling in de maanden april en mei weer enorm stijgen — al blijven ze nog onder het niveau van de maanden voor de pandemie. De Middellandse Zee-route naar onder meer het Italiaanse eiland Lampedusa wordt opnieuw intensief gebruikt. Specialisten verwachten dat op termijn de vluchtelingenstromen uit Noord-Afrika zelfs het pre-coronaniveau kunnen overstijgen. Daarbij wordt vooral gewezen op de fragiele economische toestand en de slechte vooruitzichten in Maghreblanden. In landen zoals Tunesië steeg de werkloosheid enorm door de instorting van het toerisme vanwege corona. Talloze jobs voor jonge mensen in de horeca en hotelsector vielen er weg. ‘Alle Wollen nach Italien’ zo kopte Der Spiegel in een recente reportage over de Tunesische jeugd.

Economisch locomotief ontspoort

Deze nieuwe migratiegolf zwelt weer aan op een ogenblik dat in Europa een kanjer van een recessie dreigt. De Duitse motor van de Europese economie kromp het vorige kwartaal met 10 procent. In België is de terugval nog groter. Het Duitse onderzoeksbureau IFO schat dat 21 procent van de Duitse bedrijven momenteel in hun bestaan bedreigd worden. Vooral de dienstensector en de kleinhandel dreigen zware klappen te krijgen.

De coronacrisis zorgt niet alleen voor minder jobs op een moment dat die broodnodig zijn om de maatschappelijk vrede te behouden. Ook de kenniskloof in onze samenleving dreigt snel toe te nemen. Onderwijsexpert Dirk Van Damme liet in De Morgen van 20 augustus optekenen dat de coronacrisis vooral bij de kinderen van laaggeschoolden en migranten de schoolachterstand nog zal doen groeien. Zij beschikken vaak niet over de middelen en over de ouderlijke steun om van thuis uit onderwijs te blijven volgen.

Relzomer

De pandemie versterkt bovendien het wantrouwen tussen nieuwkomers en autochtonen. Bovenop de angst voor migratie en ‘omvolking’ komt nu de angst voor besmetting, zeker wanneer het om illegale migranten gaat. Dat de eerste broeihaarden van de tweede coronagolf zich vooral in migrantenwijken leken te bevinden, zal het vertrouwen tussen de bevolkingsgroepen ook niet versterken.

Ook de golf van rellen en relletjes waarbij de spreekwoordelijke ‘jongeren’ betrokken zijn, zal het vertrouwen geen deugd doen. In Blankenberge waren er de pijnlijke incidenten met Brusselse migrantenjongeren. In heel wat Nederlandse steden kwam het tot een agressief treffen met migrantenjongeren. De Nederlandse politievakbond NPB sprak zelfs van een ‘wind van geweld’. Vooral in de Schilderswijk van Den Haag kwamen honderden jongeren nachten na elkaar samen om de politie uit te dagen en te ‘rellen’.

Nieuw maatschappelijk contract?

Het ziet er naar uit dat we uit dat het terugdringen van het virus nog het makkelijkste deel is van de strijd tegen de pandemie. De werkloosheid, het virus van wantrouwen, het gebroken sociaal contract en de explosiviteit van het samenleven tussen autochtonen en vooral jongeren met een moslimachtergrond dreigen op korte termijn nog een grotere uitdaging te worden. Almaar meer wordt duidelijk dat we op de grootste crisis sinds de Tweede Wereldoorlog afstevenen.

België heeft een regering nodig die het gebarsten vertrouwen kan herstellen en de voluntaristische maatregelen durft te nemen om te voorkomen dat in die ‘perfecte storm’ het dak van onze democratie wegwaait. Het enige solide vertrekpunt daarbij lijkt de samenwerking tussen de grootste democratische partijen van het land. Een minderheidsregering of een paarsgroene regering waarbij de grootste partijen van Vlaanderen aan de kant blijven staan, dreigen die perfecte storm alleen maar aan te wakkeren.