De populariteit én het aantal beleggingen in cryptomunten gaan al enkele jaren crescendo, maar op een duidelijk fiscaal kader voor de inkomsten hieruit blijft het in ons land nog altijd wachten. In hun boek Cryptomunten, cryptisch belast nemen enkele fiscale advocaten die juridische onzekerheid in het vizier. ‘De Belgische ficus heeft totaal geen zicht op de inkomsten uit cryptomunten’, stelt co-auteur Dave van Moppes. ‘Hierdoor loopt de Belgische staat ook heel wat inkomsten mis.’

‘We hebben hier al iemand over de vloer gekregen die in 2011 voor in totaal 10.000 euro in bitcoins had belegd. Hoewel een deel daarvan helaas verloren is gegaan, zouden zijn 3.500 bitcoins vandaag een waarde hebben van meer dan 90 miljoen euro. Hij heeft intussen ook een ruling kunnen afsluiten met de fiscus die bevestigt dat de verkoop van de bitcoins die nog in zijn bezit zijn volledig belastingvrij is. Rechtvaardig of niet, dat laat ik in het midden, maar de overheid pikt hier dus zelfs geen miniscuul graantje van mee.’

Bitcoin sinds 2009

Het voorbeeld – hoe zeldzaam ook – illustreert perfect het punt dat Dave van Moppes wil maken. Hij is partner bij het Antwerpse fiscale advocatenkantoor Tuerlinckx en krijgt daar almaar meer klanten over de vloer die zich afvragen of ze de belastingen moeten betalen op hun beleggingen in cryptomunten. ‘Laat ons vooral niet onderschatten hoeveel Belgen zich de voorbije jaren op beleggingen in cryptomunten hebben gestort. De eerste munt – de bitcoin – dateert al van 2009, en heeft vandaag ook veruit het grootste marktaandeel. Intussen bestaan er evenwel al duizenden verschillende cryptomunten. De technologie die onder de motorkap schuilgaat, is ook niet altijd dezelfde.’

‘Zeker wie er al heel vroeg bij was, heeft vandaag doorgaans een mooie meerwaarde kunnen realiseren, en wil die dus vaak ook graag te gelde maken. Meestal willen mensen die meerwaarde dan in euro’s op hun bankrekening gestort krijgen. Technisch is dat een fluitje van een cent. De meerwaarde wordt vanuit de zogenaamde crypton wallet – een digitale portefeuille zeg maar – in eerste instantie overgeschreven naar een crypto-beurs en vervolgens naar een bankrekening getransfereerd. Nogal wat banken doen daar moeilijk over. In tweede instantie rijst dan de fiscaal niet onbelangrijke vraag: is de meerwaarde belastbaar?’

Anoniem geld

Waarom doen banken dan lastig over de omzetting van de meerwaarde gerealiseerd met cryptomunten naar een ordinaire bankrekening?

Dave van Moppes: ‘De belangrijkste reden is dat de banken niet vertrouwd zijn met de analyse van cryptotransacties en hiervoor onvoldoende opgeleid personeel hebben. Zij zijn verplicht om in de strijd tegen het witwassen van geld en de financiering van terrorisme onderzoek te doen. Niet enkel naar de oorsprong van het geld waarmee de munten werden gekocht, maar ook naar de transacties zelf en naar de fiscale behandeling ervan.’

‘Sommige munten – ik denk bijvoorbeeld aan de Monero – hebben ook een aantal kenmerken die hen verdacht maken in de ogen van de klassieke bankier. Dit heeft alles te maken met de hogere mate van anonimiteit die deze munt biedt, waardoor er vaak ook een link is naar criminele activiteiten. Andere munten zijn dan weer veel minder bekend of lastiger om aan te kopen, waardoor ze niet verhandelbaar zijn via de grote cryptoplatformen. Ook dat maakt banken soms wantrouwig.’

Cryptotaks

Voor de fiscus bestaat er dan weer een belangrijk verschil tussen beroepsinkomsten en occasionele meerwaarden (‘diverse inkomsten’). Die meerwaarde is niet belastbaar als ze kadert binnen het normaal beheer van een privévermogen. Wanneer wordt iemand die een mooie meerwaarde boekt met de verkoop van cryptomunten als een professionele belegger beschouwd, en wanneer gaat het om – al dan niet belaste – diverse inkomsten?

‘Dat is vandaag één van de grote pijnpunten. In de eerste plaats omdat er niet zoiets bestaat als een cryptotaks. De fiscus moet dus terugvallen op de algemene regels, en uitmaken of de inkomsten uit cryptomunten vallen onder beroepsinkomsten, roerende inkomsten of diverse inkomsten. Dit geldt ook voor aandelen: als een professionele belegger zijn aandelen verkoopt, dan gaat het uiteraard om een beroepsinkomen, belastbaar in de personenbelasting.’

Interpretatie

‘Een occasionele maar speculatieve belegger ziet de inkomsten uit de verkoop van aandelen dan weer vaak als ‘diverse inkomsten’ gecatalogiseerd. Hierop is in principe 33% belasting verschuldigd, tenzij de belegging een normaal beheer uitmaakt van het privévermogen. Het probleem is dat de interpretatie van het ‘normaal beheer van het privévermogen’ bij een nieuwe en voortdurend evoluerende technologie zoals cryptomunten vaak veel lastiger is.’

‘Daarom is de beoordeling in de ogen van de belastingplichtige vaak ook heel subjectief. Op de koop toe heeft de fiscus doorgaans amper zicht op de inkomsten uit cryptomunten. Als de belastingbetaler daar zelf geen aangifte van doet, dan tast de fiscus volledig in het duister. En zelfs bij aangifte blijft er dus altijd flink wat ruimte voor discussie over de kwalificatie van het inkomen. Op Europees niveau zet men nu volop in op nieuwe wetgeving rond internationale gegevensuitwisseling – onder meer vanuit die grote cryptoplatformen – zodat de fiscus binnen afzienbare tijd wél over een controle-instrument zal beschikken. Ik verwacht dat dit tegen 2024 rond moet raken.’

‘Tegelijk doemt er op termijn wellicht een andere uitdaging op voor de fiscus: in steeds meer landen kan je ook al betalen met pakweg bitcoins. Wie vandaag in de VS een nieuwe Tesla koopt, kan die perfect in bitcoins betalen. In dat geval moet een bezitter van cryptomunten die dus eerst ook niet langer omwisselen naar fysieke munten.’

Schommelingen

Dat begrijp ik, maar waar zit dan precies het verschil tussen de fiscale beoordeling én behandeling van klassieke aandelen enerzijds en cryptomunten anderzijds? Ook bij klassieke aandelen is het toch niet altijd even duidelijk of iemand dit nu professioneel doet, dan wel er occasioneel een centje mee bijverdient, en of dit onder het ‘normaal beheer’ valt?

‘Die discussie is in beide gevallen vaak even moeilijk, maar bij cryptomunten als investering gaat het bovendien ook nog eens om een snel evoluerende technologie, waarvoor weinig houvast bestaat. We hebben dus absoluut nood aan meer transparantie en objectiviteit in het debat. We zouden op dat vlak een voorbeeld kunnen nemen aan Duitsland, dat intussen wel een aantal fiscale spelregels heeft uitgewerkt. Wie daar cryptomunten in zijn bezit heeft en die ook minstens een jaar bijhoudt, beschouwt de fiscus niet als een echte belegger, maar als een goede huisvader. De gerealiseerde meerwaarde bij de verkoop wordt in dat geval ook niet belast.’

Zijn cryptomunten niet per definitie veel volatieler in hun koersschommelingen, waardoor het bezit en de verkoop daarvan toch haast altijd eerder speculatief zijn?

‘Ja en nee. De meeste aandelen zijn inderdaad niet zo volatiel, maar ook dat is geen absolute waarheid. Herinner u de aandelen van Lernout & Hauspie of van Fortis vele jaren geleden. Iemand die een bepaalde cryptomunt koopt zal waarschijnlijk een grotere volatiliteit ondervinden dan bij de klassieke aandelen, maar als hij een klein deel van zijn vermogen belegt in cryptomunten en een beleggingstrategie op lange termijn hanteert, dan moeten we dat gedrag niet bepaald als speculatief bestempelen.’

Fraudeurs

Wat adviseren jullie dan zelf de cryptobeleggers die bij jullie komen aankloppen?

‘Wij proberen enige objectiviteit te puren uit eerder afgesloten rulings met de fiscus en de criteria die ze daarbij hanteren. Daarnaast gaan we soms ook af op criteria die  werden toegepast op bijvoorbeeld de meerwaardebelasting op diverse inkomsten uit aandelen, en op de rechterlijke uitspraken daarover. Maar ook dat blijft een subjectieve aanpak, en dus pleiten wij ofwel voor een soort cryptotaks ofwel voor meer objectiviteit in de fiscale behandeling.’

‘Want hoe je het ook draait of keert: vandaag loopt de Belgische staat gigantisch veel inkomsten mis. Bovendien is de kans niet onbestaande dat de fiscus binnen enkele jaren plots beseft – bijvoorbeeld op basis van de verplichte gegevensuitwisseling – dat tienduizenden mensen jarenlang niets of veel te weinig hebben aangegeven. Zij zullen dan als fraudeurs worden gebrandmerkt – herinner u wat er een aantal jaren geleden met de buitenlandse rekeningen is gebeurd – en misschien komt er dan ook een soort van regularisatiewetgeving voor cryptomunten.’

Het wilde westen

Eigenlijk zegt u: we mogen in België niet langer de kop in het zand steken voor een nieuw fenomeen dat nooit meer zal verdwijnen?

‘Exact! Op dit moment is ons land stilaan een buitenbeentje aan het worden in Europa, haast overal elders staat er intussen wel al zo’n wettelijk kader in de steigers. In Nederland worden inkomsten uit cryptomunten beschouwd als een onderdeel van je vermogen, en vallen ze onder de vermogensrendementbelasting. Portugal hanteert dan weer een heel ander, zeer gunstig regime, en speelt dit ook internationaal uit. We moeten niet zo naïef zijn te denken dat we beleggingen in cryptomunten nog kunnen ontmoedigen door ze in de marge te duwen. Vandaag ontstaat er een nieuwe generatie van multimiljonairs, die vaak ook onder de radar van de fiscus blijven. Waar ben je dan als overheid mee bezig als de fiscaliteit het wilde westen is?‘

Hoe belangrijk zijn cryptomunten vandaag al in ons land, en is het dan toch vooral een fenomeen dat onder jongeren een heel grote populariteit geniet?

‘Exacte cijfers zijn er niet voor ons land, maar in Nederland bijvoorbeeld kwam men vorig jaar in een onderzoek al op zowat 1,6 miljoen beleggers uit. Dat is dus geen klein bier, maar ik vermoed dat het zelfs nog een stevige onderschatting is. En effectief, vooral bij jongeren zijn de cryptomunten immens populair. Heel veel jongeren gaan bijvoorbeeld vandaag al gewoon winkelen met een debetkaart die verbonden is aan hun crypto-rekening maar waarop ze ook euro’s kunnen storten. Ze betalen dan ofwel met die euro’s, ofwel met hun crypto’s die naar euro’s worden omgezet wanneer ze betalen. Als wij jonge klanten er dan op wijzen dat ze hierbij hun crypto’s eigenlijk verkopen – wat dan mogelijk een belastbaar feit is – vallen ze compleet uit de lucht.’

Terrorisme

Tegelijk kunnen we niet ontkennen dat crypto’s wel degelijk gelinkt worden aan meer dubieuze transacties, gaande van wapenhandel over de financiering van terrorisme tot drugsverkoop? En ook de link met witwasactiviteiten is snel gelegd?

‘Ik vind dat grotendeels onterecht. Chainanalysis berekende onlangs dat minder dan 1% van alle cryptotransacties in 2021 aan criminaliteit gelinkt kan worden. Cash geld daarentegen is bij uitstek het meest anonieme en moeilijkst te traceren betaalmiddel. Cryptomunten zijn net wél heel traceerbaar: op de blockchain wordt alles bijgehouden. De zogenaamde anonimiteit die cryptomunten biedt, is toch vooral een pseudo-anonimiteit. Alle grote platformen zijn intussen immers ook onderworpen aan de preventieve witwaswetgeving. Wat wél klopt, is dat we een toename zien van het aantal criminele betalingen, maar dit blijft al bij al een behoorlijk marginaal fenomeen. Tegelijk is het net ook een extra argument om eindelijk werk te maken van een transparante wetgeving.’

Hoe staat uzelf tegenover beleggingen in cryptomunten?

Ik ben uiteraard geen beleggingsadviseur, maar ik denk dat crypto’s steeds meer onderdeel zullen worden van een globale beleggingsstrategie. Dit gezegd zijnde: de markten zijn bijzonder volatiel en onvoorspelbaar. Ze zijn heel lang steil de hoogte ingegaan, en zoiets lokt uiteraard ook heel wat gelukszoekers, terwijl er vroeg of laat sowieso een correctie moet komen.’

‘Bovendien moeten beleggers goed beseffen dat ze in een omgeving opereren waarin ook heel wat haaien actief zijn, criminele oplichters die er enkel op uit zijn om je geld af te troggelen. Ik kan kandidaat-beleggers dan ook ook maar één goede tip geven: ben je niet vertrouwd met cryptomunten, beleg dan enkel via heel gereputeerde en bekende kanalen. Hou alle informatie rond je beleggingen ook nauwgezet bij, en informeer je over de fiscale gevolgen.’

Het boek ‘Cryptomunten, cryptisch belast’ is hier te koop.