De 150 lotelingen

Het zit Bert Anciaux echt niet mee. Zit die jongen net een jaar hoog en droog in de nieuwe Senaat, komt daar zijn partijgenoot Peter Vanvelthoven met het voorstel om het cenakel te vervangen door een vergadering van burgers, aan te wijzen door het lot. Doctor Bert zal er niet mee hebben kunnen lachen, want hij doet nog zo verschrikkelijk zijn best om van de senaat-nieuwe-stijl iets te maken. Niet dat zijn ijver veel uithaalt, want meer dan 2 informatieverslagen en een paar wijzigingen van de eigen statuten heeft de Senaat het voorbije jaar niet op papier gekregen. Dat gebrek aan daadkracht is doorgedrongen tot in het verre Lommel, waar burgemeester Peter Vanvelthoven de senaat als ‘behoorlijk inhoudsloos’ kwalificeerde. Enkele senatoren die de Hoge Vergadering nog altijd beschouwen als het hoogst bereikbare in de Belgische politiek, zullen meer dan waarschijnlijk in een Franse koleire geschoten zijn. De grootste aanhangers van de Senaat vind je trouwens aan Franstalige kant, al zitten er bij CD&V ook wel een paar die het gremium koesteren.

Soit, de heer Vanvelthoven wil dus de senaat vervangen door een Volkskamer (de inwoners van de voormalige DDR krijgen acute diarree van dat woord) bemand en bevrouwd door 150 gewone burgers aangewezen door het lot. Die tombola gebeurt in twee trekkingen, en de namen van alle Belgen gaan in de trommel. De eerste trekking levert 10.000 namen op, de tweede 150. Politici mogen niet meedoen, maar 16- tot 18-jarigen komen wel in aanmerking (waar is de tijd dat je minstens 40 moest zijn om in de Hoge Vergadering te mogen zitten!). Hoe het zit met de verdeling mannen/vrouwen, Nederlandstaligen/Franstaligen, en nog zo een paar details, daarover laat de bedenker zich niet uit. De hoofdprijs van de loterij is dus een mandaat van één jaar in het rode pluche, onbezoldigd. Voor de schamele vergoeding van de ‘onkosten en geleverde inspanningen’ wordt van de Volkskammergenossen gevraagd dat ze een jaar aan politiek doen, a rato van twee tot drie vergaderingen per week, ’s avonds of in het weekend. Dat komt neer op zowat 120 vergaderingen per jaar. Dat zal het enthousiasme bij veel lotelingen al sterk bekoelen. De nieuwe areopaag mag geen praatbarak worden, zegt Vanvelthoven, ‘er moet iets uitkomen’. Dat betekent dus dat de Volkskamer wetgevende bevoegdheid krijgt. De eerste horde die ze moet nemen, is al meteen de moeilijkste. De lekenpolitici moeten namelijk beslissen waarover ze het zullen hebben. Dat wordt een lastige keuze, want niet meer dan twee voorstellen worden overgehouden. De Volkskamer mag er ook voor kiezen om twee wetsvoorstellen van de Kamer te bespreken. Kwestie van de concurrentie tussen beroepslui en amateurs wat aan te scherpen. En de Kamer heeft een meerderheid van zestig procent nodig om een voorstel van de Volkskamer te verwerpen. Stel je nu al voor tot welke animositeit dit zal leiden!

Het enige positieve aan het voorstel van Vanvelthoven is zijn besef dat de huidige Senaat niet werkt. Dat was voorspeld. Je kunt geen vergadering boeien met het opstellen van informatierapporten die geen enkel bindend karakter hebben. De andere wetgevende bevoegdheden van de nieuwe Senaat betreffen de grondwet en de bijzondere wetten. Zoals we allemaal weten mag daarover tijdens deze legislatuur niet gerept worden. Voorts realiseert de heer Vanvelthoven zich niet dat hij de betekenis van de representatieve democratie zoals we die kennen ter discussie stelt. Waarmee hij zichzelf en zijn verkozen collega’s desavoueert. In plaats van de enige moedige beslissing te nemen en de Senaat compleet af te schaffen, stelt de heer Vanvelthoven een lottocratie in de plaats. Hij treedt daarmee in de voetsporen van auteur David Van Reybrouck met zijn G1000 burgerinitiatief, ook een doodgeboren kind. Van een schrijver kan ik zo’n voorstel nog wel pruimen, maar van een politicus die sinds 1994 alle politieke niveaus heeft gekend, tot en met een ministerambt, is dit voorstel de erkenning van de onmacht van de politiek, en behoort het dus tot de antipolitiek. Ik verwacht en ik hoop dan ook dat het weinig succes zal hebben.

Foto (c) Reporters 

De auteur is voormalig VRT-journalist en nu senator voor de N-VA.