De Deense kloon
Deens minister voor Vreemdelingen, Integratie en Huisvesting Inger Stojberg.
foto © Reporters / DPA
Hoe zou gedoogsteun van een radicaal-rechtse partij er op lange termijn uitzien? Kijk naar Denemarken, zegt Lukas De Vos.
Aangeboden door de abonnees van Doorbraak
Dit gratis artikel wordt u aangeboden door onze betalende abonnees. Als abonnee kan u ook alle plus-artikelen lezen. Doorbreek de bubbel vanaf €4.99/maand.
Ik neem ook een abonnementDansk Folkeparti
Wekt de harde aanpak van de inwijkelingen weinig verbazing als het over Oostenrijk gaat, dan blijft de soortgelijke Deense politiek al te vaak onder de radar. Tegen Oostenrijk heeft Louis Michel (MR) destijds ziedend gepleit voor een vakantieboycot toen Jörg Haider uiterst rechts voor het eerst in de regering kreeg (februari 2000), over Denemarken wordt zedig gezwegen.
Nochtans levert de Dansk Folkeparti (gesticht na de afscheuring van de Vooruitgangspartij in 1995; ze bestempelt zichzelf als radicaal nationalistisch en anti-immigratiegezind) al sinds 2001 onafgebroken gedoogsteun aan alle conservatieve minderheidsregeringen, en verwezenlijkt op die manier meer van haar eigen programma dan de eigenlijke regeringspartijen. Op dit ogenblik bezet de DF 37 van de 179 zetels in het eenkamerparlement (Folketing) en 4 van de 13 zitjes in het Europees parlement (één is vertrokken; ze zijn lid van de conservatieve fractie ECR, net als de N-VA).
Beledig eens een moslim
Ze weegt dus zwaarder dan de rechts-liberale Venstreparti van Lars Løkke Rasmussen die met drie zetels minder, en de steun van de Liberale Alliantie (13) en de Conservatieve Partij (6) nood heeft aan gedoogsteun om elke vertrouwensstemming te overleven. Dat botst geregeld, minder met de publieke opinie dan met fatsoenlijker partijen. Eind mei was het weer van dattum. De minister voor vreemdelingenzaken, integratie en huisvesting, Inger Støjberg, liet zich ontvallen dat ‘moslims maar best vakantie zouden nemen tijdens de vasten, de ramadan, anders vormen zij een risico voor de samenleving’.
Ze bedoelde in haar column in de tabloid BT dat de 20 uur die Deense muzelmannen moeten vasten deze zomer nadelige gevolgen ging hebben voor de productiviteit en de veiligheid. ‘Een buschauffeur die tien uur niet eet of drinkt brengt andere mensen in gevaar’. Dat nam de vervoersmaatschappij Avira op haar krachten. Al twintig jaar hebben we een heel pak moslims in dienst, klonk het, en nog nooit heeft zich een incident voorgedaan. De Moslimunie zelf reageerde laconiek. ‘We danken de minister voor haar bezorgdheid, maar als grote mensen kunnen we wel voor onszelf zorgen’. Het grootste protest kwam van partijgenoot Jacob Jensen: ‘Dat is buiten alle proportie. Ze zou beter de echte problemen aanpakken in plaats van een bevolkingsgroep te stigmatiseren’.
Juwelen inslagen
Nu was Støjberg niet aan haar proefstuk toe. In 2016 al wou zij hebben en houden van asielzoekers in beslag nemen om hun opvang te bekostigen. Louis Michel schoot opnieuw in een Spaanse koleire. Maar zij zette door. ‘Juwelen zijn geen basisbehoefte’, zei ze, ‘die hebben ze niet nodig. Alleen als ze sentimentele waarde hebben kunnen ze die behouden. En ze mogen 1300 euro op zak steken’. Ze vond het onnodig hulp te geven aan wie zichzelf redden kon. ‘Onbillijk en onnodig!’, riep toen de Zweedse Cecilia Wikström (ALDE) uit in het EP. Ook fractiegenote Sophie in ’t Veld (ALDE) was geschandaliseerd: ‘En wie gaat bepalen wat sentimentele waarde is ? Toch alles, anders zouden ze het niet meenemen’.
Støjberg gaf niet af. In januari 2016 werd een wet goedgekeurd, gesteund door àlle partijen (en 1 tegenstem), om asielzoekers 10.000 kronen te laten houden (1.340 euro). Bij aankomst moet de politie wel alle bagage doorzoeken en waardevolle dingen in beslag nemen. Logisch, zei ze, elke Deen is gelijk voor de wet. ‘Ook werklozen moeten een deel van hun bezittingen te gelde maken willen ze een uitkering krijgen. Ook Zwitserland en Baden-Württemberg slaan overbodige bezittingen aan’. Tegelijk werd de wachttijd voor familiehereniging uitgebreid tot drie jaar.
Gewrongen relatie
Vorig jaar riep ze elke Deen op om burgerzin ernstig te nemen, en elke gastarbeider die het Deens niet machtig is aan te geven bij de politie. ‘Het zullen wel clandestiene arbeiders zijn en dus verdacht’. En nu gaat ze voluit. ‘Dat de ramadan en de godsdienst boven de wet gaan, kan niet. Godsdienst mag geen sociaal probleem worden. Een religieus gebod van 1.400 jaar geleden is niet verenigbaar met de arbeidsmarkt van 2018’. Nu geef ik toe dat ik ook verhinderd werd de lift te nemen toen enkele moslims in het Hiltonhotel dachten hun bidtapijtje voor de liftdeuren te moeten uitspreiden. Ik ben er gewoon sportief overgesprongen.
Alle gekheid op een stokje: het is niet onbegrijpelijk dat Denemarken wat stug reageert op islamitisch radicalisme. Zeker na de onlusten die overal ter wereld uitbraken toen de Jyllands Posten in 2005 Mohammedcartoons publiceerde. Slappe koffie in vergelijking met wat Hara Kiri in Frankrijk uitbracht begin jaren zeventig, maar de tijden waren duidelijk veranderd. Ze kondigden na de fatwa tegen Salman Rushdie en zijn Duivelsverzen in 1989, en de latere aanslagen tegen Charlie Hebdo, een groeiend klimaat van onverdraagzaamheid aan. Tot vandaag leeft tekenaar Kurt Westergaard onder permanente bewaking.
Het resultaat?
En nu komt daar nog het voornemen bij om de besnijdenis van minderjarigen te verbieden; een petitie van 50.000 Denen volstaat om een parlementaire stemming af te dwingen. De politieke partijen, op de uiterst linkse Socialistische Volkspartij na, gaan dat niét goedkeuren – want joden en moslims staan gezamenlijk op hun achterste poten, vanwege onveranderlijke tradities. Het kan de partijen zuur opbreken: drievierde van alle Denen vindt die verminking onmenselijk, net zoals vrouwelijke clitorectomie (zes jaar gevangenisstraf sinds 2003) of billenkoek voor eigen kinderen.
Maar best dat de Amerikanen niet massaal inwijken in Denemarken, want daar is 90 % van de mannen besneden, zogenaamd uit gezondheidsoverwegingen. Dat gaat er niet in bij het gezonde boerenverstand van de Denen. En zo duwt de Deense kiezer zijn vertegenwoordigers steeds meer de behoudsgezinde hoek in. Al stelt hij wel de problemen scherp. En dwingt hij de politieke kaste om een betere balans te verwezenlijken tussen droom en daad. Alleen, ja, de praktische bezwaren en de wetten, het is geen kinderspel.
Lukas De Vos (1949) is senior journalist (VRT, knack.be), docent, essayist. Recente boeken: 'Land! Land!'(2011); 'Heen' (2012); 'Ivo Michiels Poortwachter Woordwachter' (2013); 'Met Thrillend Oog' (2016); 'Apache, Niet Zomaar een Indianenverhaal' (2017). Europakenner, Aziëdeskundige, filmspecialist (Snapshots VVF). In voorbereiding: 'De Duitse Strop' (2018).
Rechts gaat vooruit bij de recente federale verkiezingen in Zwitserland. Maar het land functioneert helemaal anders dan andere Europese democratieën.
Amerikakenners Roan Asselman en David Neyskens bespreken de actualiteit aan de overkant van de oceaan.