De Lazarusdeal van Theresa May

‘Lazarus: sta op!’

Het is de christelijke vastentijd en het verhaal van Jezus die de dode Lazarus tot leven wekt, maakt onderdeel van de 40-dagentijd. De Britse premier is als dochter van een anglicaanse dominee ongetwijfeld vertrouwd met het verhaal. Nu haar brexitakkoord al twee keer door het Lagerhuis ten grave werd gedragen, diept ze het bijbelverhaal op. Ze is immers van plan het akkoord voor een derde keer aan het Britse parlement voor te leggen. ‘Brexitdeal, come forth!’

Vreemde toestanden

Het lijkt onvoorstelbaar, maar Theresa May overweegt dit echt. Daarmee eert ze overigens een goede EU-gewoonte: ‘we blijven stemmingen voorleggen tot ze van gedachten veranderen.’ Denk maar aan de EU-referenda over het verdrag van Lissabon in Ierland. Na de nederlaag van de premier in het Lagerhuis vorige week scheen niemand te weten wat er moest gebeuren. De man in de straat niet, de verkleumde reporter voor het Paleis van Westminster niet en de politicus in dat parlement niet. Er gebeurden dan ook hallucinante dingen binnen het Lagerhuis. Hoe leg je uit waarom een brexitminister tegen een regeringsamendement stemde terwijl hij het tien minuten ervoor stond aan te bevelen? Of hoe leg je uit dat voorstanders van een tweede brexitreferendum tegen het amendement stemden dat zo’n referendum voorstelt? Zowel de brexitminister als de referendumsupporters hadden hun argumenten, maar je hebt een verklarend schema nodig om die te kunnen volgen.

‘Ze geraken er niet uit’

Eén ding lijkt wel een uitgemaakte zaak. De Britse premier May geniet absoluut geen enkele autoriteit meer. Ze is enkel nog premier in naam. De enige ambitie die haar nog rest is haar deal tegen de stroom in door het parlement te krijgen. Om dat te verwezenlijken heeft ze de steun van de protestantse Democratic Unionist Party (DUP) nodig. Maar wat is hun prijs? Welke macht wil de DUP of hoeveel geld voor Noord-Ierland?

Het is niet zo dat die tien parlementairen voldoende zijn om haar plots een meerderheid te bieden. Maar als May de DUP aan boord kan krijgen, dan volgen er sowieso verschillende harde brexiteers. Een leidende figuur onder hen, Jacob Rees-Mogg, liet al verstaan dat hij voor het akkoord zou stemmen als hij daarmee de brexit zou redden. En hij kijkt heel erg naar de stappen van de DUP. Meteen verwoordt Rees-Mogg ook het sterkste argument voor veel brexiteers: Theresa May’s akkoord is dan wel een mislukte brexit, het is er tenminste eentje. Het risico groeit voor de overtuigde brexitsupporters dat er niks van de brexit in huis komt. Om het met oud-EU-Commissaris Karel De Gucht te zeggen: ‘Ze blijven in de EU, omdat ze er gewoonweg niet uit geraken.’ Zelfs op de al even verdeelde oppositiebanken van Labour lijkt deze redenering veld te winnen. Dat maakt ook hen zenuwachtig. Een groot deel van de socialistische achterban in Noord-Engeland stemde immers voor de brexit. De partij vreest hun electorale woede.

De macht van Mister Speaker

Wie nog een ferme stok in het regeringswiel kan steken is de Speaker. Het is het voorrecht van de voorzitter om vast te stellen dat een voorstel al te veel op tafel heeft gelegen. Dus, als de regering May een derde ‘Meaningful Vote’ over het akkoord op de agenda brengt, kan John Bercow het gewoon schrappen. De eerste keer stemde het Lagerhuis het weg met 230 stemmen en de tweede keer met 149 stemmen. Argumenten genoeg voor Mister Speaker om op te treden. En wat kan hem het schelen. Internationaal loopt John Bercow dan wel ‘in the picture’ door zijn rol, maar in eigen land is de man allerminst geliefd. Medewerkers noemen hem een pestkop die lak heeft aan alle zorgvuldig bereikte evenwichten en conventies. En de parlementairen ergeren zich aan zijn eigengereide optreden.

Wanneer de premier als een Jezus voor een graf ‘Brexitdeal: come forth!’ roept, wordt het afwachten of het Lazarusakkoord opleeft of gewoon blijft liggen als een ‘dead duck’.