De Britse krant The Telegraph heeft de WhatsAppcommunicatie van de Britse regering ten tijde van de verschillende lockdowns in handen gekregen. 100.000 berichten vanuit de top van de regering bevestigen wat verschillende critici al veel eerder zeiden: de ernst van het virus werd overdreven door gebruik te maken van extreme modellen met verschillende onnodige of langer durende lockdowns tot gevolg.

Overschat en draconisch

Nu een aanzienlijk deel van de WhatsApp-communicatie in handen is gekomen van The Telegraph krijgt het publiek eindelijk het kijkje achter de schermen waar het zo lang op wachtte. Achter de schermen bleek het beleid nauwelijks gestoeld op de meest recente wetenschappelijk kennis.

In plaats daarvan koos de regering ervoor om beleid te maken op basis van modellen die de dodelijkheid van het virus in grote mate overschatten. De publieke opinie werd maandenlang blootgesteld aan doembeelden van experts die grootse lockdowns propageerden en daarbij de gevaren van covid-19 tot uitzonderlijke proporties uitvergrootten. Maar niet iedereen was overtuigd van die draconische koers. Ook binnen de Britse regering waren er twijfels.

Tweestrijd binnen de Britse regering

De Britse regering was verdeeld in twee verschillende ‘kampen’. Tot de voorstanders van de lockdowns behoorden onder anderen Dominic Cummings (de toenmalig adviseur van Boris Johnson) en Matt Hancock (toenmalig minister van Volksgezondheid). Tot de tegenstanders van het grootschalige inperkingen van burgerlijke vrijheden behoorden Boris Johnson (toenmalig premier) en Sir Gavin Williamson (toenmalig minister van Onderwijs).

Door de tijd heen komen de twee groepen keer op keer met elkaar in discussie over de te volgen strategie. Verschillende gebeurtenissen toonden dat de lockdownminnaars in de regering hun zin doordrukten zonder dat er wetenschappelijke cijfers bestonden die deze richting ondersteunden. Meerdere beslissingen waren gebaseerd op willekeur. Een perfect voorbeeld hiervan was de keuze voor mondmaskers.

Geen wetenschappelijke basis voor mondmaskers

Schotland liep binnen het Verenigd koninkrijk (VK) voorop als het gaat om de relatieve strengheid van de lockdownrestricties. De premier van Schotland, Nicola Sturgeon, had al een mondmaskerplicht aangekondigd voor alle kinderen boven de twaalf jaar. Daarom vraagt Boris Johnson op 25 augustus advies aan zijn collega’s over de laatste inzichten met betrekking tot mondmaskers. De minister van Volksgezondheid komt tot de conclusie dat deze mondmaskers nauwelijks iets bijdragen. Hij stelt andere maatregelen voor zoals ventilatie en eenrichtingsverkeer in de gangen. Enkele berichten later komt ook de Chief Medical Officer Chris Whitty tot een soortgelijke conclusie: ‘Geen belangrijke reden voor het gebruik (van mondmaskers, nvdr) in gangen, etc. geen dwingende reden ertegen.’

Geen aanzienlijke voordelen aan het gebruik van mondmaskers, dus. Toch overwegen de deelnemers aan het chatgesprek al overwogen om toch de Schotse maatregelen te volgen. Dit om te voorkomen dat zij een politieke aanvaring zouden krijgen met Schotland of de WHO. En dit is precies wat er gebeurt. Op de ochtend van de groepschat was het regeringsstandpunt nog: ‘Mondmaskers zijn onnodig voor zowel leerlingen als medewerkers.’ De volgende dag, op 26 augustus, volgt er een nieuwe richtlijn vanuit de overheid, die inhoudt dat er een mondmaskerplicht geldt tijdens het verplaatsen door de gangen en op andere drukke plaatsen op school. Later, in februari 2021, breidt de regering de mondmaskerplicht nog verder uit. Vanaf dan zal iedereen binnen op openbare plaatsen altijd een mondmasker moeten dragen.

Ernstige lockdowntwijfels bij Johnson

Op 26 augustus, de dag dat de nieuwe mondmaskerregels bekend worden gemaakt, vraagt Johnson zich in de groepschat af wat de sterftecijfers van het coronavirus zijn. Hij zou in een artikel in de Financial Times hebben gelezen dat deze recentelijk aanzienlijk waren afgenomen.

Na enkele berichten heen en weer plaatst de inmiddels beruchte adviseur Dominic Cummings een staafdiagram in de groepsapp met de meest recente IFR-cijfers (Infection Fatality Rate — het percentage van de mensen die besmet zijn met het virus en eraan zijn overleden, nvdr). Het staafdiagram — dat gebaseerd was op de meest recente gegevens van  Jenny Harries, een Britse arts — toonde aan dat de IFR onder de 35 verwaarloosbaar is. Tussen de 35 en de 44 bedroeg de IFR 0,1 procent en dit liep vervolgens geleidelijk op tot 6 procent voor 80-plussers.

De markante reactie van Johnson op deze cijfers was: ‘Als ik 80 jaar oud zou zijn en men zou vertellen dat ik moest kiezen tussen het vernietigen van de economie of het risico lopen op een ziekte waarvan de kans 94 procent is dat ik hem zou overleven, zou ik wel weten wat ik zou verkiezen.’ Het was dezelfde Boris Johnson die het idee opperde om mensen boven de 65 de keuze te geven voor een vrijwillige lockdown. Dit idee bestempelde de Chief Scientific Adviser echter als onuitvoerbaar, aangezien het principe van afscherming of persoonlijke isolatie niet goed had gewerkt in de eerste lockdown. Een bijzondere bekentenis, aangezien de verschillende lockdowns steeds neerkwamen op het feit dat iedereen zich in kleine groepen moest isoleren, wat volgens de wetenschappelijk expert van de regering tijdens de eerste lockdown dus niet bijzonder goed had gewerkt.

Kinderen speelden nauwelijks een rol

In Engeland had men de zespersonenregel: een vergelijkbaar concept met onze bubbel. Je mocht dus maximaal met vijf andere mensen contact hebben. Ook kinderen onder de twaalf werden meegeteld waardoor grote gezinnen veel grotere gevolgen van de maatregelen voelden. Een gezin met drie kinderen mocht hierdoor met slechts één van de twee grootouders contact hebben. Terwijl gezinnen met slechts één kind de mogelijkheid hadden om meerdere grootouders te zien. Ook konden kinderen uit grotere gezinnen niet met vriendjes en vriendinnetjes spelen waar dit voor kleinere gezinnen wel mogelijk was. Door de grote impact van deze ‘regel van zes’ kwam er zowel voor als achter de schermen op de oproep om kinderen onder de twaalf in iedere geval niet mee te rekenen.

Een rapport van de kindercommissaris wees uit dat kinderen een ‘kleiner risico lopen om covid-19 te krijgen en een kleine rol spelen in de rondgang van het virus. En het is erg uitzonderlijk dat kinderen erg ziek worden als ze toch covid-19 oplopen.’ Ook was er bewijs voor dat de geestelijke gezondheid van kinderen buitenproportioneel te leiden had onder het beleid. Met al deze gegevens en rapporten deed men niets. Pas maanden later, in april 2021, versoepelde de regering de regel van zes.

Veel te extreme modellen

Johnson kondigde op 31 oktober 2020 de tweede lockdown aan. Die zou op 4 november in werking treden. Tijdens deze presentatie vertelde Johnson dat het ‘niets doen-scenario’ zou leiden tot 4000 doden per dag. Een dag later verstuurt Johnson WhatsAppberichten waarin hij zelf vraagtekens zet bij het getal van 4000 mensen die per dag zouden overlijden. Hij zet een link in de groepsapp die verwijst naar een studie van de Universiteit van Oxford, waarin beweerd wordt dat het getal 4000 met een factor vier overdreven is. De nieuwe lockdown zou gebaseerd zijn op foute gegevens.

Opvallend is dat exact drie weken eerder lockdownvoorstander en minister van Volksgezondheid Matt Hancock het hoofd van het test-en-traceteam van de NHS vraagt om een raming te maken van het aantal doden als er niet zou worden ingegrepen om op deze manier het publiek van de noodzaak van een lockdown te overtuigen. Op deze manier hoopte de minister de door hem gewenste lockdown af te dwingen. Met grote waarschijnlijkheid kunnen we stellen dat de 4000 dagelijkse doden die Johnson werden ingefluisterd, afkomstig zijn van het rapport waar Hancock om vroeg.

Eerder was het dezelfde Hancock die het door Johnson gewenste vervroegde einde van de eerste lockdown tegenhield door de publieke opinie, die voorstander was van een langere lockdown, in te zetten als belangrijkste argument om de lockdown te verlengen. Dit alles tegen de meest recente wetenschappelijke kennis in.

Bestaat er een Belgische Hancock?

De Lockdownfiles onthullen de activistische rol van toenmalig minister Matt Hancock die meerdere malen voor zeer strenge lockdowns pleitte. Ironisch is dat dezelfde Hancock ontslag kreeg nadat hij de coronaregels overtrad door innig met zijn maîtresse te knuffelen. Ook valt op dat Johnson wel degelijk kritische noten plaatste bij het beleid van zijn regering, maar dat zijn adviseurs en andere ministers hem steeds weer naar het lockdownpad begeleidden.

Het laat ook zien dat de cijfers, die de regering bij verschillende persconferenties gebruikte om het beleid te ondersteunen, bewust veel hoger waren dan de cijfers waar onafhankelijke onderzoeken rekening mee hielden. De wetenschappelijke cijfers en adviezen werden meermaals in de wind geslagen als het gaat om mondmaskers en gezinsbubbels.

Steeds opnieuw koos men voor de meest draconische maatregelen op basis van onrealistische cijfers. Hancock bedroog het Britse volk door cijfers te verdraaien en te liegen over de wetenschappelijke basis van het volledige beleid. Het publiek werd bang gemaakt op basis van foutieve modellen om vervolgens dezelfde covidangst te misbruiken om een nieuwe dan wel verlengde lockdown te rechtvaardigen.

De eenzijdige informatiestroom zorgde ervoor dat het volk bevreesd werd voor de vrijheden die het ooit zo lief had. Uit de gelekte WhatsApp berichten blijkt dat deze angst een van de katalysatoren was voor het draconische lockdownbeleid. Dit doet vragen rijzen over de weerbaarheid van het volk tegen verschillende vormen van propaganda en onderstreept tegelijkertijd het belang van een echt pluriform medialandschap waarbij meerdere geluiden het publiek bereiken. Daarnaast doen de lockdownfiles nog een andere belangrijke en interessante vraag rijzen: bestaat er een Belgische Matt Hancock?