De Oostendse vuurtoren, gekend als Lange Nelle, mag terug 360 graden rond schijnen. Bewoners van de nieuwe Ensor Building hadden zich beklaagd over de nachtelijke lichtsignalen ten behoeve van de scheepvaart, waarna de ramen gekeerd naar het binnenland met zwarte folie werden afgeschermd. Dat was buiten de Oostendenaren en hun traditionele averechtsheid gerekend. In een petitie van meer dan 10.000 handtekeningen eisten ze het eerherstel van hun vertrouwde Nelle, met het (terechte) argument dat die vuurtoren er al veel langer staat dan de wolkenkrabber, neergepoot door bouwpromotor Versluys.

Het moet zijn dat de politiek wat geschrokken was van de vox populi, want niemand bleek de bedenker te zijn van het idee om de vuurtoren af te plakken. Geen enkele bewoner heeft zogezegd klacht ingediend, burgemeester Tommelein weet van niets, en CEO Bart Versluys beweert ook geen vragende partij geweest te zijn. De eigenlijke bevoegde minister, Lydia Peeters (Open Vld), viel helemaal uit de lucht. Waarna minister van Erfgoed, Mathias Diependaele (N-VA), eenzijdig de knoop doorhakte en besliste om de ‘proefopstelling’ terug te draaien.

Wereldvreemde stadslui

De haan Maurice in Saint-Pierre-d’Oléron, die niet meer mocht kraaien

Hmm, een proefopstelling. We horen andere versies dicht bij het stadsbestuur. Een aantal bewoners heeft zich wel degelijk beklaagd over dat geflikker van die vuurtoren, en ‘men’ besloot in alle stilte, op verzoek van de bouwpromotor, dat licht aan één kant af te dekken.

Het verhaal doet denken aan de haan Maurice in het Franse dorpje Saint-Pierre-d’Oléron, tegen wiens gekraai een echtpaar uit Parijs, dat aldaar een vakantiewoning had gekocht, klacht indiende. Het kwam tot een proces dat Corinne Fesseau, eigenares van het beest, glansrijk won. Maurice is sindsdien een symbool geworden van de frictie tussen de wereldvreemde stadslui en de boerenbuiten, maar ook tussen kosmopolitische arrogantie en lokale identiteit.

Met de vuurtoren van Oostende loopt het niet zo’n vaart, maar toch. Ook hier zijn het kapitaalkrachtige inwijkelingen (in hoofdzaak Franstalig) die wel van het landschap en de zuivere lucht willen genieten, maar er de menselijke factor en de tradities niet willen bijnemen. Het gaat meer bepaald om het project Oosteroever, een hoogbouwproject van luxe-appartementen dat de oude skyline van Oostende helemaal breekt. Daarvoor moest de oude vissershaven compleet verdwijnen, wat ook al enige commotie veroorzaakte, zonder veel resultaat.

Bouwgroep Versluys heeft zich in tal van kustgemeenten helemaal weten in te bedden in het niet zo transparante spel van de dorpspolitiek aan zee. Burgemeester Bart Tommelein laat zich maar wat graag fotograferen met de andere Bart, Versluys, de man die vorige jaar in het nieuws kwam omdat hij zich een peperdure polshorloge liet ontfutselen.

Follow the money

‘Un film opaque sera collé sur certaines vitres du phare, afin d’éviter que la lumière ne soit diffusée à l’intérieur’

De waarheid is, dat heel dat Oosteroeverproject, dat 40 bouwlagen bevat (120m hoog) en goed is voor 1200 appartementen, een urbanistische miskleun van jewelste is. In een Pano-reportage van september verleden jaar kwam de zaak al ter sprake, en kwam het buitengewoon goede contact tussen het Oostendse stadsbestuur en Bouwgroep Versluys aan het licht, de reden waarom alternatieven genadeloos van tafel worden geveegd.

Zo pleitte de vzw Oosteroever, opgericht door architect Johan Smalle, Kristof Cornelis en Serge Vanhee, voor een meer organische invulling van de zone aan de vissershaven nabij het Fort Napoleon. Met respect voor de normale bouwlijn, voor bedrijven, horeca en woongelegenheid die primordiaal de eigen bevolking ten goede zou komen.

Maar zo zien de projectontwikkelaars het niet. Nu de dijk is volgestouwd met troosteloze appartementsblokken, wil men het sjiekere segment aanboren en mega-hoogbouw als ‘kwaliteit’ verkopen. Het Oostendse stadsbestuur loopt braaf aan het handje. Hoe hoger, hoe meer woonoppervlakte, hoe groter de winst. Het beleid is er niet voor de burger maar voor de immo-business. Versluys kleedt zijn commerciële ambities in met argumenten van esthetisch modernisme, maar de vraag is vooral hoe hij de beleidsvoerders zo gek kreeg om deze mastodonten, twee keer de normale bouwhoogte, te laten neerpoten. Het antwoord is simpel zoals meestal: follow the money. De luxe-appartementen moeten extra belastingopbrengsten creëren, the sky is the limit. Meer smeer, cadeau’s, dure polshorloges bijvoorbeeld? Iets voor lokale onderzoeksjournalisten. Helaas is het burgerblaadje De Stoeten Ostendenoare al lang ter ziele gegaan.

Atlantikwall

Villa Maritza, eenzame restant van een architecturaal erfgoed, opgekocht door… Versluys Vastgoed

Ik schreef het al eerder: de Vlaamse kust is een architecturaal-stedenbouwkundig rampgebied, daarover bestaat wereldwijd grote consensus. Een gruwelijke Atlantikwall van appartementsblokken beheerst de kustlijn van De Panne tot en met Blankenberge. Deze systematische verloedering is in de jaren ’60 begonnen dankzij cohabitatie van (in hoofdzaak blauwe maar ook rode) gemeentebesturen met een legertje betonboeren en promotoren.

De honger van Versluys is niet gestild, want de eerste wolkenkrabber is een precedent voor een hele serie (Kurt Claeys, Open VLD-schepen van ruimtelijke ordening: ‘In New-York kan dat toch ook?’). In september kwam de webstek Apache erachter dat de projectontwikkelaar op een nabijgelegen stuk terrein nog zo’n hoogbouwcomplex wil neerzetten, en de grond al begon bouwrijp te maken zonder vergunning, terwijl het in feite om een geklasseerd gebied gaat. De aannemer legde alle bevelen tot staking van de werken naast zich neer, maar is nu toch schoorvoetend begonnen met herstel van de oorspronkelijke toestand. Op bevel van het parket wel te verstaan, niet van het gemeentebestuur.

Uiteraard zal dit probleempje toch onderhands worden geregeld. Ondertussen laat de pientere Bart Versluys geen gelegenheid onverlet om zich te profileren als… minnaar van cultureel erfgoed. Bij wijze van geste kocht hij de Villa Maritza, een eenzaam belle époque gebouw, op een surrealistische wijze geprangd tussen de appartementsblokken. Het is gerenoveerd tot sjiek Penthouse, ten behoeve van rijke lui die gevoel hebben voor ironie.

Als geboren Oostendenaar zie ik het met lede ogen aan. Na de verpaupering en de verrommeling, nu de megalomane Dubaïficatie. Decennia lang ruimtelijk wanbeheer heeft van de Koningin der Badsteden een parel aan de kroon van de kakistocratie gemaakt. De verduistering van de Lange Nelle is een farce, maar ook een leerrijk verhaal over wat zich zoal in de schaduw van die toren afspeelt, afin d’éviter que la lumière ne soit diffusée à l’intérieur’.