De overheid faalt, de burger betaalt

Na een week van heen-en-weer gebikkel heeft het Overlegcomité nu toch besloten om de coronamaatregelen te verstrengen. Frank Vandenbroucke (Vooruit) heeft zijn slag thuisgehaald. Na de weigering van de onderwijsministers om verdere verstrengingen door te voeren, had hij gedreigd met zware consequenties in andere sectoren. De scholen gaan dicht, de contactberoepen vliegen terug in hun kot. ‘Niet-essentiële’ winkels mogen enkel nog op afspraak verkopen. Het lijkt erop dat de bevolking weer wordt gestraft voor het falend beleid van de overheid.

Falende vaccinatie

België is rijkelijk laat gestart met het ontwikkelen van een vaccinatieplan. Pas in het laatste kwartaal van 2020 ging men hier mee aan de slag. In de buurlanden was men ondertussen al klaar en voorbereid. In het Verenigd Koninkrijk begon men al in januari 2020 met het opstellen van zo’n plan. In België gebeurde er een hele zomer lang niets. Ook al wist iedereen dat er een massale vaccinatiecampagne nodig zou zijn. Dat was namelijk hét plan van de experten: vaccinatie is de enige weg naar de vrijheid.

Minister Vandenbroucke ging een weddenschap aan met de bevolking in november. We zouden hem mogen afrekenen op het slagen van de vaccinatiecampagne. Vandaag zijn we eind maart, staat de Paasvakantie voor de deur en staan we eigenlijk nog nergens. Juist, de mensen uit de woonzorgcentra hebben allemaal hun prik gekregen, maar verder loopt het stroef. Er liep van alles mis met de uitnodigingen, de leveringen en zelfs de juiste spuiten waren lang niet aanwezig. Vaccins bleven te lang in de koelinstallaties liggen.

De leveringsproblemen blijken te wijten aan een falend Europees beleid. Bij Pfizer werd minder besteld dan mogelijk was, omdat er bij het Franse Sanofi ook maar 300 miljoen dosissen gekocht werden, meldt Der Spiegel (de Commissie ontkent deze versie van de feiten, nvdr). Het goede oude Frans-Duitse evenwicht, weet u wel. Alleen, die Franse producent heeft tot op vandaag nog geen vaccin klaar, laat staan geleverd. Vanuit het VK kijken ze meewarig naar het Europese falen. Daar zijn ze maar wat blij dat ze hun eigen koers hebben gevaren. België danst naar gewoonte gedwee naar het pijpen van Europa. Nochtans hadden we ook een eigen koers kunnen varen. Zo lieten we extra bestellingen liggen. Een mogelijkheid die Denemarken niet aan zich voorbij liet gaan. De Denen liggen dan ook voorop in het Europese vaccinatiepeleton.

In elk geval loopt de vaccinatie niet vlot. Er gaat vanalles fout, we zijn niet tijdig begonnen met de voorbereidingen en daar betalen we nu de prijs voor. Tijd om minister Vandenbroucke aan zijn weddenschap te herinneren?

Falende teststrategie

In het begin waren er geen testen. Toen ze er wel waren, werden ze niet of onvoldoende ingezet. Ondertussen zweren de experten en de beleidsvoerders nog steeds bij de zogenaamde ‘gouden standaard’ van de PCR-testen. Een dure, tijdrovende manier van testen, die vooral de labo’s ten goede komt. Overigens staat de geschiktheid van de PCR-test voor het opsporen van besmettingsgevaar zwaar ter discussie. De test gaat op zoek naar genetische sporen van het virus. Ook afgestorven resten kunnen zo een positief resultaat opleveren, ook al zorgen die niet meer voor besmettelijkheid.

Michael Mina (Harvard) pleit al sinds juli 2020 voor het inzetten van snel- en zelftesten. Zijn onderzoek hierover werd in november definitief afgerond. De conclusie is duidelijk: de frequentie van het testen is belangrijker voor het indijken van de pandemie dan de accurate betrouwbaarheid. Hij stelt dan ook voor om massaal zelftesten ter beschikking te stellen van de bevolking. Zo kunnen de burgers zelf detecteren wanneer ze besmettelijk zijn en de nodige maatregelen nemen. Zelfs bij een lagere betrouwbaarheid en wanneer een aantal mensen het niet zo nauw zou nemen, dijk je zo de besmettingen veel sneller en effectiever in.

In België spant Herman Goossens zich al sinds december in om de snel- en zelftesten ingang te doen vinden. In het begin waren die testen nog te onbetrouwbaar, vond hij, maar intussen is hij op dat vlak bijgedraaid. We kunnen volgens Goossens niet snel genoeg met testtechnologie aan de slag gaan. Binnen de expertengroep zijn er blijkbaar puriteinen die op de rem staan. Wie dat zijn, wil Goossens niet benoemen.

In januari was volgens Goossens alles klaar om met de tests van start te gaan. Het was enkel nog wachten op een wettelijk kader. Dat is er tot op de dag van vandaag niet. Gisteren gaf Vandenbroucke dan toch te kennen dat het juridische kader er is en dat de bevolking dus binnenkort met zelftesten aan de slag kan. Rijkelijk laat. Waarom was het drie maanden wachten op een wettelijk kader dat zo cruciaal is? Daar krijgen we bij het kabinet-Vandenbroucke geen antwoord op. Ondertussen worden deze testen in Nederland en Duitsland al geruime tijd in de supermarkt verkocht. Bij ons zullen ze enkel bij de apotheek verkrijgbaar zijn. De overheid wil namelijk controle behouden. Vertrouwen in de verantwoordelijkheidszin van de burger is er nooit geweest.

En hier staan we nu…

De overheid faalt, en doet dat al sinds het begin van de crisis. De twee belangrijkste instrumenten om een weg uit deze crisis te vinden — vaccins en tests — blijven onderbenut. Wat doet de overheid dan wel? Repressieve, ongrondwettelijke maatregelen opleggen. Of lockdowns werken, staat trouwens ter discussie. Een recente studie van Stanfordonderzoekers suggereert in elk geval dat strenge maatregelen als een lockdown niet aanzienlijk meer effect hebben dan minder ingrijpende maatregelen.

Overigens kunnen we ons ook de vraag stellen waarom er op een jaar tijd niets is gebeurd om de capaciteit van onze ziekenhuizen op te drijven. Er bestaan noodplannen. De mensen die daarmee aan de slag gaan, worden sinds het begin van de crisis buitenspel gezet.

De overheid blijft in gebreke. Onze grondwettelijke rechten worden ondergraven, zonder al te veel weerstand. De handhaving leidt tot zware boetes, die met een zekere willekeur lijken te worden uitgeschreven. Hoe lang gaan we dit als bevolking nog nemen?