De Vlaming en zijn jaarrekening

Nog maar eens 100 Euro toeslag op de jaarlijkse elektriciteitsfactuur, door iedereen te betalen. Voor sommigen een peulschil, voor anderen het verschil tussen nog net en helemaal niet meer. Voor hen dreigt afsluiting en installatie van een zgn. budgetmeter, iets met een kaart die je moet opladen zoals een telefoonkaart. Geen laadkrediet, geen stroom.

‘Concurrentiële omgeving’

De helft meer zullen we uiteindelijk ophoesten. Na de BTW-verhoging op elektriciteit (aftrekbaar voor bedrijven, die voelen er dus niets van) en de verhoging die de netbeheerders al mochten doorrekenen (idem), zijn het nu andermaal de gezinnen die de rekening betalen voor de groenestroomcertificaten. Niet de bedrijven dus, die zijn vrijgesteld. Want, zegt de bevoegde minister Annemie Turtelboom:

‘Bedrijven bevinden zich in een concurrentiële omgeving en hun energiekosten zijn vaak een doorslaggevende factor in hun jaarrekening. Je kunt die niet zomaar een hoge heffing opleggen.’ (DS, 19/10/2015).

Wel, beste Annemie, dat klopt ook voor velen van ons: mensen met een bescheiden inkomen bevinden zich ook in een ‘concurrentiële omgeving’ (beheerst door de vraag: hoe haal ik het einde van de maand?), en hun energiekost is ook een ‘doorslaggevende factor in de jaarrekening’.

Daarbij komt dat de grote slokkoppen van groenestroomsubsidies bedrijven zijn zoals Katoen Natie en ING Bank, die met hun zonnepaneelparken elk jaar meer dan 10 miljoen euro opstrijken. De ontstane schuldenberg is voor de helft op rekening te schrijven van deze grootproducenten. Zij worden andermaal gespaard en betalen peanuts. Logica?

Ik weet niet of sommigen van u al eens een week zonder elektriciteit hebben doorgebracht: dat is behoorlijk enerverend. Alles werkt tegenwoordig namelijk elektrisch, ook bv. een verwarmingssysteem op gas of stookolie. Een paar dagen kamperen kan best gezellig zijn, maar dan beginnen kleren te stinken, is de butagas op en beginnen de kinderen te hoesten. Van schooltaken en huiswerk komt ook niet veel meer terecht: een nieuwe generatie onderklasse is in de maak. Wie kan, dumpt de kroost zo veel mogelijk bij buren en kennissen, wat op de duur ook sociale irritaties opwekt. Dat moet dan maar: overleven is de boodschap.

Ik ben hier niet ‘Het gezin Van Paemel’ aan het herschrijven: ik ken zo’n gevallen die zich in een ‘concurrentiële omgeving’ bevinden en echt op overlevingsscenario’s zijn aangewezen. Maar elektriciteit is niet als cola drinken of sigaretten roken. Het is een reële basisbehoefte in onze samenleving. Energie-armoede is schrijnend omdat het normale leven thuis zo goed als stilvalt en men eigenlijk op dat stroomnetwerk is aangewezen om te kunnen functioneren. Zelfs een mail sturen lukt dan niet meer. Koste wat kost dat stopcontact aan de praat houden,- het is een typisch voorbeeld van een neerwaartse spiraal, waarbij mensen  schulden maken om boven water te blijven, wat hen nadien duur te staan komt. Alleen vennootschappen kunnen de boeken sluiten en het faillissement aanvragen. Hopla, netjes geregeld. Gezinnen en personen niet: zij blijven op de zwarte lijst.

Zelfredzaamheid                                  

Het Belgische energiebeleid is een ramp, dat weet ondertussen iedereen. Het door de Franse staat gecontroleerde (!) Electrabel, eigenaar van de afgeschreven kerncentrales, gebruikt België als cash cow, boekt enorme winsten en dicteert de wet. Waarom wordt hier niet afgeroomd om de certificatenput te dichten?

Ik heb de politieke analyse al gemaakt, en ben niet de enige: in haar ijver om de socialisten uit het universum te bannen, is de collusie van N-VA en liberalen (met het CD&V-kneusje ertussen in) een asociaal beleid aan het uitvoeren, die vooral de lagere middenklasse en de onderklasse treft. De groep waar de zonnepanelen doorgaans niet op het dak liggen. De twee partijen zijn daarin gedoemd om elkaar te overtreffen, omdat ze dezelfde electorale doelgroep bespelen.

De verzwegen ethische premis is, dat armen schuld hebben aan hun armoede, terwijl het deels net de overheid is die hen verarmt via allerlei lineaire taksen. Dat pervers effect wordt nog vergroot door het bevoordelen van de hoge inkomens en de bedrijfswereld. Zie ook de speculatietaks… die alleen kleine beleggers treft, weerom niet de institutionele speculanten en de banken. Want u begrijpt, die laatsten bevinden zich in een ‘concurrentiële omgeving’.

De les van Annemie Turtelboom is echter niet te onderschatten: als het water aan de lippen komt, moeten mensen maar creatief worden, en dan bedoel ik echt creatief. Door bijvoorbeeld groepsgewijs een kleine energiecentrale, draaiend op zon en wind te plaatsen, per appartementsgebouw, per straat, per wijk. Iedereen draagt bij volgens vermogen, niemand valt uit de boot. In de limiet, als dit technisch goed ondersteund wordt, kan de aansluiting op het net dan vervallen, dus zijn we ook van al die heffingen af. Steek ze in uw…, Annemie.

Oeps, dat kan ook weer niet de bedoeling zijn voor deze belastingregering. En collectivisme dan nog, brrr. Wedden dat Turtelboom ook op dit soort zelfredzaamheid taksen zou durven heffen, als het haar uitkomt? Dan pas is het hek van de dam en zou Lamme Goedzak durven wakker worden. De Vlaamse lente, als ze er ooit komt, zal groen en sociaal zijn. En vermits noch groenen, noch socialisten daar zin in hebben, moet de politieke beweging die zo’n revolte draagt, nog geboren worden.

Johan Sanctorum is filosoof, publicist, blogger en Doorbraak-columnist.