De dag dat het VRT-journaal (weer) oorverdovend zweeg

Hoe ze in Brussel de maatschappij van de vrije meningsuiting opvatten, mochten we deze week vanop de eerste rij meemaken: een geplande samenkomst van Europese rechtsconservatieven leidde tot een ware Odyssee doorheen de hoofdstad om een zaal te vinden, nadat uitbaters geïntimideerd waren door een stel omhoog gevallen dorpspolitici. Met ene Emir Kir in de glansrol, burgemeester van Sint-Joost-ten-Node, sympathisant van de Turkse Grijze Wolven en, zo lees ik ook, Grootofficier in de Orde van Leopold II. Noblesse oblige.

Minstens even interessant is het feit dat de VRT in het journaal van 16/4, de dag dus dat de troepen van Emir Kir postvatten aan zaal Claridge om de sprekers de toegang te beletten, oorverdovend de andere kant uitkeek. Niks, nada, noppes, geen woord. Terwijl de halve Europese pers zich richting Sint-Joost-ten-Node had gespoed, waaronder The Guardian, BBC, Die Zeit, en Politico, én de commerciële zender VTM die wél uitvoerig verslag bracht.

Ook het aansluitende duidingsprogramma Terzake: complete stilte over hét evenement van de dag; idem in het praatprogramma De Afspraak. Daarin mocht hét lichtgewicht van het Vlaamse columnistenheir, Noël Slangen, reclame maken voor zijn boek, en kwam ook de nieuwe Kiekeboestrip uitvoerig aan bod. Allemaal zeer belangrijke items waar Phara de Aguirre in haar parallel universum met een brede smile rond pivoteerde.

Constructieve journalistiek

De wereldvreemdheid van onze publieke omroep viel zodanig op, dat zelfs BV’s als acteur Stany Crets en muzikant Jean Blaute, toch niet direct verdacht van extreemrechtse sympathieën, zich zorgen begonnen te maken over de mentale toestand van de VRT-nieuwsredactie, maar dat is onterecht. Ze weten daar perfect wat ze doen, en dat is nog het meest verontrustende: de VRT doet bewust aan desinformatie, en besloot om een item waarin Viktor Orbàn, Nigel Farage en Éric Zemmour in één adem worden genoemd, tot non-event te verklaren.

Journalisten worden niet meer verondersteld te informeren, ze moeten de zogenaamde verzuring een halt toeroepen, door minutieus af te wegen wat de lezer/kijker mag weten, en wat niet.

Dat moet dan vermoedelijk als constructieve journalistiek beschouwd worden: journalisten worden niet meer verondersteld te informeren, ze moeten de zogenaamde verzuring een halt toeroepen, door minutieus af te wegen wat de lezer/kijker mag weten, en wat niet.

In hun verbeelding zou de opgang van extreemrechts namelijk het product zijn van ‘negatief nieuws’, en moeten ook gebeurtenissen die deze politieke familie in beeld brengen, zo min mogelijk belicht worden. Meer in het algemeen zou positief nieuws ook een positieve kijk op de samenleving, de democratie en de politiek bevorderen, en dat is volgens deze brave borsten wat we nodig hebben. Finaal wordt de journalist een kruising tussen reporter, zedenpreker, opvoeder en filantroop. Bjorn Soenens en Rudi Vranckx zijn de twee smaakmakers van deze opwaartse trend.

Fatwa’s

Terwijl het natuurlijk om platte censuur gaat. Wereldwijd rukt het totalitaire denken op, en wel in drie vormen: de politiestaat van Moskou tot Peking, inclusief camera’s met gezichtsherkenning; ten tweede het religieus-identitaire fanatisme (de Islam als expansieve theocratie); en ten derde, de vorm die ons het meest vertrouwd is: de politiek correcte (zelf)censuur die de perverse notie ‘constructieve journalistiek’ oplevert. Journalisten die hun eigen schaduw niet meer vertrouwen, en liever de woke logica ondergaan dan hun nek te riskeren.

Het is een boek, met veel humor en ironie geschreven, maar ook vanuit de overtuiging dat alleen individuen het verschil nog kunnen maken, in een wereld waar de media het collectief bewustzijn eindeloos manipuleren.

Bij zo’n dodelijke mix wordt persoonlijke moed cruciaal, en moeten intellectuelen het voorbeeld geven van een non-conformistisch parler-vrai. Schrijvers, kunstenaars, academici, die een dissident geluid tegen de mainstream laten horen. Zoek ze in Vlaanderen met een vergrootglas. In de VS bracht Salman Rushdie, de man die een fatwa van Ayatollah Khomeini aan zijn been kreeg, zopas zijn autobiografische boek Knife (‘Mes’) uit, verwijzend naar de aanslag die op hem werd gepleegd in augustus 2022, en hem een blind oog en een verlamde hand opleverde. Het is een boek, met veel humor en ironie geschreven, maar ook vanuit de overtuiging dat alleen individuen het verschil nog kunnen maken, in een wereld waar de media het collectief bewustzijn eindeloos manipuleren.

In dezelfde zin is het verzet van de Britse schrijfster JK Rowling bemoedigend, tegen de nieuwe Schotse wet die beledigingen verbiedt op basis van leeftijd, religie, seksuele voorkeur of transgender identiteit. Rowling ontwaart daarin de kiemen van een nieuw totalitair model waarin de staat het discours controleert, zogezegd om discriminatie een halt toe te roepen. ‘Ik kijk ernaar uit om gearresteerd te worden als mijn uitlatingen in strijd zijn tegen deze nieuwe wet’, schreef ze uitdagend.

Lichaamstaal

Het helpt natuurlijk dat JK Rowling, als bedenkster van het Harry Potter personage, een literair icoon is, maar het zijn net deze influencers die een tegenbeweging op gang kunnen brengen en ook gewone mensen de moed geven om hun kop boven het maaiveld te verheffen. Ik zie het Tom Lanoye, aanvoerder van de groenlinkse poco’s, nog niet doen. Iemand moet zeggen, al was het in lichaamstaal, dat het bier naar pis smaakt, ook als de reclame met voldoende mensen van kleur het goedje de hemel in prijst. Waar haal ik dat nu weer?

Dat iedereen volgens zijn eigen talent en gebektheid nu eens de koe bij de horens vat, de olifant in de kamer benoemt, of het slecht bier durft uit te spuwen, met een stevige vloek erbij.

Misschien moeten Vlaamse intellectuelen iets meer naar de koers kijken. Toen afgelopen zondag de drie eersten van de Amstel Gold Race op het podium stonden, gebeurde er iets dat helemaal niet in het script voorzien was. Winnaar Tom Pidcock kreeg, volgens afspraak, een glas Amstel te drinken van sponsor Heineken, en trok na één keer nippen een gezicht als had hij pis gedronken. Niet volgens afspraak. Zichtbaar, in close-up voor gans de wielerminnende planeet.

Kijk, daar word ik welgezind van, minstens zoveel als van de donderpreken van Farage en gezellen. Een gebaar zegt soms meer dan duizend woorden. Dat iedereen volgens zijn eigen talent en gebektheid nu eens de koe bij de horens vat, de olifant in de kamer benoemt, of het slecht bier durft uit te spuwen, met een stevige vloek erbij. Hoeveel constructieve journalistiek men er ook tegenaan gooit. Begin in uw eigen biotoop, déconstructieve journalistiek laat zich overal beoefenen, meer dan een vierkante meter is daar niet voor nodig. Santé, moge de beste winnen, en dat de grootste dwazen maar tegen de grond rollen.

Luister/kijktip: ‘Peuh! Cette bière est détestable!’ (J.Offenbach : ‘Les Contes d’Hoffmann’, proloog)

UPDATE

Pas 24 uur later, in het avondjournaal van 17 april, bleek de VRT-nieuwsdienst het item ontdekt te hebben, nadat alle Vlaamse kranten de dag ervoor al het NatCon-evenement hadden meegemaakt en verslag hadden uitgebracht. We zouden het postduifjournalistiek kunnen noemen.

In De Afspraak voert Phara de Aguirre dan maar een allerminst neutrale De Morgen-journalist op als getuige. Rik Torfs, die mee aan tafel zat, liet niet na te wijzen op de karikatuur die burgemeester Kir ervan gemaakt had. Niemand van het gezelschap stelde aan Phara de vraag waarom de VRT de avond ervoor in alle talen had gezwegen over het evenement, en ook niet in de zaal aanwezig was. Een locatie op een paar km van de Reyerslaan..