Tijd voor rede, tijd voor vrede

We zitten weer volop in de kersttijd, zelfs voor de moderne westerse mens nog altijd een periode van traditie, vrede en bezinning. Initiatieven zoals De Warmste Week getuigen daarvan. Niets vat die sfeer beter samen dan deze mooie oude Evangelische woorden: ‘Vrede op aarde aan alle mensen van goede wil.’

Ook de meeste Oekraïners blijven mensen van goede wil, en velen onder hen hunkeren intussen naar vrede. Met de nakende eedaflegging van Donald Trump als president van de Verenigde Staten lijkt die ook echt op komst. Trump als engel van de vrede, wie had dat in januari 2021 — onmiddellijk na de bestorming van het Capitool — durven denken?

Boedapest en Praag

Misschien had de oorlog tussen Rusland en Oekraïne ook gewoon vermeden kunnen worden. Wat bezielde George W. Bush toen hij Oekraïne in 2008 beloofde dat het land ooit lid zou worden van de NAVO? Wie of wat zat daar weer achter? Ik weet het niet. Wellicht dat een meerderheid van de Oekraïeners dat lidmaatschap overigens ook wil, maar in een geopolitieke benadering speelt de wil van een volk toch nooit echt mee?

Zie maar hoe wij na 1945 Jozef Stalin de controle gaven over het oostelijk deel van Europa. En vond de lokale bevolking dat niet meer leuk, dan keken we de andere kant op. De Hongaarse Opstand van 1956 en de Praagse Lente van 1968 getuigen hiervan. Waarom gunnen we Rusland vandaag geen eigen invloedssfeer meer? Vladimir Poetin mag dan geen lieverdje zijn, maar vergeleken met Stalin lijkt hij toch eerder een watje.

Russen in Brussel

Toch lijkt net die angst voor Poetin voor velen hét argument om de oorlog in Oekraïne voort te zetten. Ze geloven dat bij winst de Rus ons morgen overspoelt. Echt? Dan moet Rusland het wel tegen de NAVO durven opnemen. Juist door deze oorlog leerden we dat je de macht van het Russische leger beter niet overschat. In het begin verwachtte iedereen een Russische pletwals. Bleek dat even anders uit te draaien.

Om het echt tegen de NAVO op te nemen, mist Rusland duidelijk modern materieel en ‘knowhow’. Laat ons daarom blij zijn dat de NAVO door dit conflict niet hersendood blijft en zich opnieuw versterkt. Wie vrede wil, moet effectief oorlog voorbereiden. Maar moet daarom de huidige oorlog ook verder duren?

Neurenberg

Ook op strategisch en tactisch vlak lijkt het Russische leger weinig gesofisticeerd. Ergens vecht het nog altijd zoals onder Georgi Zjoekov in de Tweede Wereldoorlog: brutaal en met minachting voor de eigen verliezen. De tegenstander wordt daarbij platgebombardeerd en de bevolking in de bezette gebieden geterroriseerd. Volgens sommigen moeten we juist daarom verder vechten om de oorlogsmisdadigers te kunnen vatten en straffen.

Ook hier doen we in het Westen best niet te hypocriet over. Oorlogsmisdaden worden meestal door een verslagen vijand begaan, nooit door onszelf of onze vrienden. Tijdens het proces van Neurenberg zaten die brutale Russen gewoon vrolijk mee aan tafel om de Duitsers te berechten. Oorlogsmisdadigers worden soms al eens rechters.

GOS

Kent u het nog, het Gemenebest van Onafhankelijke Staten (GOS)? Als het hiervan lid bleef, mocht Oekraïne bij het uiteenvallen van de Sovjet-Unie na eeuwen eindelijk loskomen van Rusland. Oekraïne was wel nooit met volle overtuiging lid van deze club, een beetje zoals de Britten in de Europese Unie. En net als de Britten stapten ze op, want een groot deel van de Oekraïners wilde onze richting opschuiven. Maar in tegenstelling tot de Britten zijn ze wel vergeten vooraf grondig te onderhandelen.

De huidige oorlog kan je dus zien als een uitgestelde onafhankelijkheidsoorlog waarbij Oekraïne met brio zijn zelfstandigheid verdedigt. Maar hoever kan je daarin gaan? Het hele geclaimde territorium meenemen, lukt in deze zaken meestal nooit. Zelfs de Britten moesten bij de Brexit — weliswaar dik tegen hun zin — Noord-Ierland achterlaten in de Europese Unie. Gebied in ruil voor onafhankelijkheid en vrede? Trump zal Oekraïne daarin graag steunen.

Oorlog of vrede?

Als Europa geen ‘Pax Trumpiana’ aanvaardt, rest ons weinig anders dan aan de zijde van het uitgeputte Oekraïense leger mee te gaan vechten. Maar wie wil zijn zonen zien sneuvelen en terugkeren in ‘body bags’? Wie omarmt de optie van een nucleaire escalatie? Gaan wij Europeanen net als in de periode 1914-1918 weer eens massaal op elkaar meppen? Was die slachting het resultaat waard?

Kunnen we voor een keer niet beter wat opportunistisch zijn? De Russische economie snakt vandaag naar de verkoop van gas en onze energie-intensieve industrie naar goedkope energie. Een beetje Russisch gas in ruil voor vrede, wel niet zoveel meer als vroeger, maar net genoeg. Doet dat goed of kwaad?