JavaScript is required for this website to work.
post

De voordelen van een mobiele moskee zijn talloos

Omotenashi, of de ironie achter Japanse gastvrijheid

ColumnJohan Sanctorum8/2/2020Leestijd 3 minuten
De mobiele moskee die Japan tijdens de Olympische Spelen in Tokio zal gebruiken.

De mobiele moskee die Japan tijdens de Olympische Spelen in Tokio zal gebruiken.

foto © VRT Sporza

Hoe een rijdend gebedshuis voor moslimtoeristen in Tokio subtiel toont dat moskeeën er ten gronde niet thuis horen.

Aangeboden door de abonnees van Doorbraak

Dit gratis artikel wordt u aangeboden door onze betalende abonnees. Als abonnee kan u ook alle plus-artikelen lezen. Doorbreek de bubbel vanaf €4.99/maand.

Ik neem ook een abonnement

Inzake de vraag ‘wat doen we met de islam?’ heb ik me al jaar en dag toegelegd op het uitdenken van humane outside-the-box oplossingen, voorbij het klassieke straatje van de deradicalisering die toch niet werkt voor een totalitaire ideologie. In mijn nieuw te verschijnen boek bij Doorbraak, Politiek incorrect  getiteld, ga ik daar verder op in.

Op naar Mars

Een van de pistes is de astronautische: een verhuis van het kalifaat en al zijn bewoners naar bijvoorbeeld Mars, een puur aan Allah gewijd hemellichaam waar moslims helemaal moslim kunnen zijn zonder zich aan anderen te ergeren en waar ze ongestoord krijgertje kunnen spelen. Eventueel sjiieten en soennieten apart, dat valt nog te bezien. Een visionaire industrieel als Elon Musk, waar ik grote bewondering voor heb, zou wel eens de sleutel in handen kunnen hebben van heel de fundamentalistische molensteen rond onze nek.

Het feit dat de Ka’aba, het kubusvormig monument in Mekka, vrijwel zeker een meteoriet bevat, en ook in de Koran als een hemelsteen wordt beschreven, kan door een goede islamtheoloog zeker uitgelegd worden als een uitnodiging tot de grote exodus ofte hemelvaart. Misschien kunnen we er een prijs voor uitschrijven. Laten we niet krenterig zijn, het universum is groot genoeg, en de islam is dan alleen nog met een straffe telescoop waarneembaar.

Het gaat dus om elegante, creatieve oplossingen tegenover een middeleeuwse denkstijl die wij al lang achter ons hebben gelaten, maar waar we met onze doordeweekse rationaliteit toch tegen aan lopen, letterlijk. Verbeelding gevraagd, en daarvan vind ik de Japanse mobiele moskee toch wel een straf staaltje.

Discreet

moskeevrt

Als we  nu eens begonnen met onder alle moskeeën wieltjes te zetten?

Het betreft een uitvouwbare truck die men voor de komende Olympische Spelen in Tokio wil gebruiken voor de moslimbezoekers en atleten die zo nodig naar Mekka willen bidden. De vrachtwagen wordt gewoon geplaatst waar er zich tijdelijk moslims bevinden, zonder dat er ook maar één moskee hoeft gebouwd te worden, zelfs geen tijdelijke constructie.

Het idee is op zich niet onaardig, en best wel subtiel. De Japanners verpakken het als een uiting van hun geroemde gastvrijheid. Dat is het ook, zie verder. Maar het is tegelijk een slimme truc om moslimbezoekers tijdens sportmanifestaties uit het zicht te houden terwijl ze hun ‘ding’ doen. Discreet, we hoeven er visueel niet mee geconfronteerd te worden want anders doen ze het gewoon op de grasmat. De truck laat zich ook snel verplaatsen en opbergen. Grappenmakers zullen zeggen: misschien wel met inhoud en al, uit te kieperen in een ravijn, maar dat laat ik voor hun rekening.

Soit, elegant is het zeker, en gastvrij, ja, maar wel op zijn Japans. Eens ze vertrokken zijn kan die islamobiel met een zucht van verlichting ontsmet en terug opgeborgen worden, alsof er nooit een moslim in Japan is geweest. Naar het schijnt wonen er hooguit een paar honderdduizend moslims, op 130 miljoen is dat 0,15%, dus dat valt reuze mee.

Shintoïsme

Japan heeft dan ook heel weinig op met de islam. Het shintoïsme, de belangrijkste godsdienst naast het boeddhisme, is overigens veeleer een natuurreligie met vele goden en godjes, iets wat Mohammed zoals bekend haatte. Ik zou zelfs durven zeggen dat de mobiele moskee is ontsproten uit de shintoïstische geest, en verwijst naar de Kaäba van vóór Mohammed, toen het nog een polytheïstisch heiligdom was. Dat zegt de ontwerper er uiteraard niet bij.

Japanse gastvrijheid dus, omotenashi genoemd. Het woord is ontstaan uit de typische thee-ceremonies en heeft zo een meer algemene betekenis gekregen van dienstbaarheid, waarbij het de gast gemakkelijk wordt gemaakt, maar dan wel volgens strikt lokale rituelen. Tenslotte is het begrip de basis gaan vormen van de Japanse kwaliteitscontrole, van Toyota tot verwarmde wc-brillen. De ironie van omotenashi is dus dat je je aanpast, en daarvoor beloond wordt. Noem het een gezonde vorm van xenofobie. Al wie ooit Japan heeft bezocht, weet dat het land enorm gehecht is aan tradities en identiteit, en dat men die graag deelt voor zover je respect betoont en bijvoorbeeld je schoenen uitdoet voor de thee-ceremonie. En vraag nooit vork en mes in een restaurant, dat is het toppunt van barbarij.

De ironie van het construct is bijgevolg vooral voor Japanners zelf begrijpelijk. De mobiele moskee zal na de Olympische Spelen in een grote hangar verdwijnen, tot een volgende gelegenheid zich voordoet. Of niet. Iets als openbare toiletten dus, een hygiënische kwestie in een land dat gesteld is op netheid. Wat als onze Minister van Samenleven het eens in die richting ging zoeken?

Johan Sanctorum (°1954) studeerde filosofie en kunstgeschiedenis aan de VUB. Achtereenvolgens docent filosofie, tijdschriftuitgever, theaterdramaturg, communicatieconsultant en auteur/columnist ontpopte hij zich tot een van de scherpste pennen in Vlaanderen en veel gevraagd lezinggever. Cultuur, politiek en media zijn de uitverkoren domeinen. Sanctorum schuwt de controverse niet. Humor, ironie en sarcasme zijn nooit ver weg.

Commentaren en reacties