De Wedergeboorte van het Belgische Compromis

De expats die in Brussel werken, zijn soms wel eens aan informatie toe over het veelgeplaagde België. Karl-Heinz Lambertz, de minister-president van de Duitstalige Gemeenschap in België (DG), kweet zich op donderdag 13 maart in Brussel van die taak voor een publiek van hier woonachtige Duitse staatsburgers. Lambertz heeft zich de laatste jaren gespecialiseerd in het Belgische federalisme.

Verschil

In de ogen van Lambertz is het Belgische eigenlijk een ‘eenvoudig’ federalisme, alleen al als je het vergelijkt met dat van de Bondsrepubliek Duitsland. Kenmerkend voor het Belgische federalisme is bijvoorbeeld het exclusiviteitsprincipe. De federatie en de federale entiteiten (de gewesten en gemeenschappen) beschikken over bevoegdheden die alleen hen toekomen, terwijl je in Duitsland te maken hebt met de zogenaamde Politikverflechtung tussen Bund (federale overheid) en Länder (deelstaten). Ook bevinden wetgevende macht en de ‘administratie’, de uitvoering ervan, zich in België op hetzelfde niveau, terwijl die in Duitsland respectievelijk tussen de federale overheid en de deelstaten opgedeeld zijn. Toch zit het complexe in België in het verschil tussen gewesten en gemeenschappen, terwijl de Duitse deelstaten vastomlijnde grenzen kennen. Daarom zijn ze ook deelstaten in de ware zin van het woord.

Taalgebieden

Lambertz vraagt zich af of we in België niet ook naar zo’n deelstaten met afgebakende grenzen moeten gaan. De zesde staatshervorming heeft de positie van Brussel als gewest versterkt en die van de Franse Gemeenschap verzwakt. Daarin ziet de minister-president van de Duitse Gemeenschap een verdere stap in de richting van een bondsstaat met vier regionale bouwstenen (Vlaanderen, Wallonië, Brussel en de ‘regio’ van de Duitstalige Belgen). Als die bondsstaat zich verwerkelijkt, zou hij de logische voortzetting zijn van wat er in 1963 met de opdeling van België in vier taalgebieden gebeurd is. In dat geval zouden we volgens Lambertz ‘die Wiedergeburt des belgischen Kompromisses’ (de ‘Wedergeboorte van het Belgische Compromis’) beleven.

Breuk

Een breuk met die ontwikkeling betekent volgens Lambertz het confederalisme van de N-VA. Het zou België herleiden tot een lege doos en de ’tweestatenstructuur’ zou de ‘genialiteit’ van het Belgische Compromis vernietigen. Wat de N-VA wil, is de ‘Einstieg in den Ausstieg’ (het instappen in het er uitstappen). Lambertz vindt wel dat de N-VA niet mag worden verduiveld. Opkomen voor een eigen Vlaamse staat is op zich een eerbare onderneming. Het programma van de N-VA is ook logisch en coherent. Maar Lambertz denkt dat de meerderheid van de Vlamingen niet uit België weg wil.

Scenario’s

Wat betekent dat alles op 26 mei, de dag na de verkiezingen? Lambertz ziet twee scenario’s: ofwel een regering met N-VA ofwel de voortzetting van de huidige coalitie. In het eerste geval maakt hij dan nog een onderscheid tussen een N-VA die afziet van een verdere staatshervorming (maar is ze daartoe bereid?) en een N-VA die verder zou gaan (maar dan zouden we volgens Lambertz weer een situatie als in 2010 krijgen). In het tweede geval, de voortzetting van de huidige coalitie, zou het Belgische Compromis zijn ‘deugdelijkheid’ bewezen hebben en de Belgische bondsstaat volwassen geworden zijn. De ‘structuur met vier’ zou overigens berusten op een identificatiegevoel in elk van die regionale bouwstenen. In België zijn er volgens Lambertz overigens alleen maar minderheden: de Duitstaligen zijn dat door hun getal, de Franstaligen weten nog niet dat ze er een zijn, en de Vlamingen gedragen zich als dusdanig.

Levensverzekering

Slotsom: Lambertz gaf een doorwrocht exposé dat zich ent op zijn visie van een ‘België met vier’. Daarbij was hij echter gefixeerd op het puur institutionele zonder dat hij zich rekenschap gaf over verschillen in economie of politieke cultuur tussen de gewesten en gemeenschappen en zonder zich af te vragen of en hoe Brussel en de Duitstalige entiteit economisch zouden kunnen overleven in zo’n ‘België met vier’. Voor de Duitstalige Belgen is België natuurlijk een levensverzekering. Dat bleek ook uit het interview dat Doorbraak met Alexander Homann, de vertegenwoordiger van de DG bij de Europese Unie, in september 2013 publiceerde.

@DirkRochtus1

Foto: Karl-Heinz Lambertz. (c) Reporters