Ukip bepaalt de politieke agenda

Dit is het tweede deel van een reeks, lees ook deel 1 Een volksleger van fruitcakes.

De partij behaalde 27 procent van de stemmen in de Europese verkiezingen, en het werd daarmee de grootste groep die vanuit het Verenigd Koninkrijk naar Brussel en Straatsburg werd gestuurd.

In Downing Street 10 was het alle hens aan dek. Die ‘gekken’ werden levensbedreigend voor de Tory’s. Voor de nationale verkiezingen van 2010 maakte David Cameron de opmerkelijke belofte om een referendum te houden over de toekomst van zijn land in de Europese Unie. De toen nog jonge oppositieleider wilde de wind uit de eurosceptische zeilen halen. Hij bleek succesvol aangezien die verkiezingen een regelrechte flop werden voor UKIP. De afstandelijke partijleider, Lord Pearson, hield het voor bekeken en Farage keerde terug als voorzitter. Hij verlegde de electorale focus naar de ‘heartlands‘ van Labour. Zijn verzet tegen de conservatief-liberale coalitieregering werd gebaseerd op stoere taal over de migratie en over de door de regerende elite vergeten arbeiders. Nigel Farage was niet meer weg te slaan uit de media. In de lokale verkiezingen groeide de partij enorm snel naar 23 procent van de kiezers. Men sprak van het sterkst groeiende succes uit de Britse politieke geschiedenis.

Bedreigend voor Labour

Opgejaagd door deze winst en de grote Europese overwinning van 2014, besloot David Cameron om formeel een referendum over de EU te beloven in de aanloop naar de nationale verkiezingen van 2015. Ook de eurofiele Liberal Democrats beloofden een volksraadpleging, alleen als er belangrijke verdragswijzigingen zouden plaatsvinden, en de intern over de EU verdeelde sociaaldemocraten van Labour schreven eveneens in hun verkiezingsprogramma dat er een referendum zou plaatsvinden als er een overdracht van bevoegdheden vanuit Londen naar Brussel kwam.

Camerons onverwachte verkiezingszege werd mogelijk door het aantrekken van liberale kiezers naar zijn eigen partij. En Labour scoorde zwak in de traditioneel linkse kiesdistricten. UKIP – hoewel het uiteindelijk maar één zetel behaalde in Westminster – leek de klassieke socialistische achterban te bekoren. Net geen vier miljoen Britten stemden voor de partij van Nigel Farage, waardoor het de derde grootste partij van het land werd. De crisis waar Labour vandaag mee kampt, is mee in gang gestoken door dat succes.

Farage, Farage en nog eens Farage

Farage geraakte ondanks het welslagen opgebrand. Hij overleefde wonderlijk een vliegtuigcrash – op de verkiezingsdag van 2010 – maar was fysiek sindsdien niet meer dezelfde. Ook werd hij het slachtoffer van bedreigingen tegen zijn persoon en zijn gezin. Dat hij in 2015 zelf geen parlementszetel veroverde – en dus in het Europees Parlement moest blijven – was een persoonlijke nederlaag. Daarop besloot Farage – zoals vooraf beloofd – zijn ontslag in te dienen als partijleider. De chaos die daardoor ontstond binnen UKIP, legde meteen ook de grote zwakte bloot. Niemand anders dan Nigel Farage leek in staat de partij van eurosceptische linksen, vrije markt-liberalen en antimigratiekiezers te leiden. Drie dagen na zijn aankondiging trok hij onder druk van het partijbestuur zijn ontslag in.

David Cameron verklaarde in de eerste dagen van zijn tweede premierschap dat het beloofde referendum plaats zou vinden ’ten laatste in 2017′. Farage stond klaar om het vuur brandende te houden.

Foto: (c) Reporters – Nigel Farage krijgt eieren naar het hoofd gegooid in 2014.