Tout va très bien, Madame la Marquise!

Diplomatie is in die zin een comfortabele bezigheid, dat ze de officiële vertegenwoordiger van een land toelaat zich in weinig vriendelijke bewoordingen uit te laten over een bevriende staat, en aan deze laatste toelaat om de daaropvolgende excuses te aanvaarden.

Dat is net gebeurd toen Stef Blok, Nederlands minister van Buitenlandse Zaken (VVD, liberaal), zijn spijt erover uitdrukte dat hij in een redevoering in De Haag, voor een gezelschap van landgenoten werkzaam in internationale organisaties, België een onleefbaar land had genoemd.*

Wat de chef van de Nederlandse diplomatie niet terugnam was zijn uitspraak dat hij ‘niet in staat was een voorbeeld te geven van een multiculturele samenleving waar de burgers in vrede samenleefden’.

Stef Blok heeft excuses aangeboden aan zijn ambtgenoot Didier Reynders en deze heeft ze aanvaard. Het incident is dus gesloten en eerste minister Rutte oordeelt dat zijn minister volkomen normaal verder kan functioneren.

Even teruggaan in de geschiedenis

Als een staat om diplomatieke redenen het licht ziet, zonder enige inspraak van de betrokken bevolkingen, dan draagt die zonder mankeren de kiemen van een crisis in zich. Over de Nederlands-Belgische unie van 1815 meldde Frédéric-Séraphin de la Tour du Pin, Frans ambassadeur in Brussel wat hij had gezien: een huwelijk uit berekening , maar zonder liefde van enige kant. Vijftien jaar later werd de echtscheiding uitgesproken.

Het Belgisch huwelijk, dat voornamelijk in Londen werd gearrangeerd, is evenmin een succes geworden en zou ook op een echtscheiding kunnen uitlopen. Herinneren we ons hoe de buitenlandse media België als een ‘failed state’ brandmerkten na de terreuraanslagen in Brussel. Die aanslagen brachten volgens Jan Quatremer, Brusselcorrespondent voor Libération, het verval van de Staat aan het licht, ondermijnd als die was door de onophoudelijke twisten tussen de Nederlandstalige meerderheid en de francofone minderheid.

Voor Bart de Wever leven Vlamingen en Walen op twee verschillende planeten, en vormen ze twee democratieën. Hij wil deze stand van zaken na de verkiezingen volgend jaar dan ook weerspiegeld zien in een grondwetsherziening volgens confederale lijnen: een Belgisch niveau dat tot zijn eenvoudigste vorm is teruggebracht, met twee staten, Vlaanderen en Wallonië, waartussen de Brusselaars moeten kiezen voor wat betreft gemeenschapsmateries: personenbelasting, sociale zekerheid, immigratie en integratie enzovoort. Kortom, België zou een lege schelp worden die al snel overbodig zou blijken.

En nu over geld gesproken

Sophie Wilmès, MR-minister van begroting wil geruststellen: ‘Intact blijft onze wil om de tekorten en de schuldgraad van ons land te verkleinen, en tegelijk te zorgen voor jobcreatie. Daartoe wijs ik op de globale budgettaire indicatoren, die tenderen naar de resultaten die we in jaren voor de crisis behaalden.’

Bepaalde indicatoren stemmen evenwel minder optimistisch. In de loop van de voorbije twee jaar hebben de grote internationale bedrijven inderdaad 62 miljard weggehaald uit hun Belgische financiële centra. Daarbij komt dat de Duitse chemiereus BASF heeft verklaard dat ze in de herfst hun vermogensbeheer naar Ierland zullen overbrengen, wat de teller boven de 78 miljard euro zal doen uitkomen. Van de 17 grootste multinationale financiële centra liggen zelfs al 7 helemaal stil.

Sinds de jaren 80 genoten de grote multinationale bedrijven van voordelige belastingmaatregelen, zoals de notionele intrest. Maar na het zomerakkoord van 2017 verminderde de aantrekkingskracht. Het principe van de aftrekbaarheid van de notionele intrest werd wel behouden, maar het werd beperkt tot nieuwe eigen fondsen, en is dus niet langer op het totale eigen vermogen toepasbaar. Dat betekent dat die ondernemingen enkel nog kunnen groeien door hun winsten. Ook heeft de regering een minimumbelasting voor bedrijven ingevoerd, hetgeen ook de financiële centra treft.

Het is nogal evident dat multinationale ondernemingen er geen belang bij hebben al hun eieren in één mand te leggen. Zij willen hun intern financieel beheer vanuit verschillende landen voeren om zo sneller te kunnen inspelen op bijsturingen van de fiscaliteit. Na de verhuis van BASF zullen de in België geparkeerde kapitalen onder de 100 miljard uitkomen, tegen ruim 300 miljard zeven jaar terug.

Nog afgezien van deze economische klippen, zal België na de verkiezingen van 2019 een nieuwe communautaire tornado niet kunnen vermijden. In afwachting zullen de spanningen binnen de Zweedse coalitie gestaag toenemen, want met het oog op die krachtmeting wet elkeen zijn wapens. Een bijzonder gewaagde krachtmeting waaruit de scheidsrechter zou kunnen besluiten dat België niet langer regeerbaar is… waarmee hij de chef van de Nederlandse diplomatie gelijk zou geven!
______
* (nvdv) Ik besef dat een vertaler zijn auteur niet hoort te corrigeren, maar wens toch iets toe te voegen. Wat Blok zei, klonk voor mij anders: ‘…het is niet zo dat Zwitserland een onleefbaar land geworden is, of België, althans niet meer dan het daarvoor al was.’ De ironie van die uitspraak is blijkbaar ook voor vele Nederlandstaligen niet goed te vatten, zie bijvoorbeeld wat De Standaard-journalisten ervan maakten in hun titel.

En ook verder werden zijn woorden misverstaan, of tendentieus geïnterpreteerd: ‘Ik heb de vraag uitgezet op mijn ministerie maar die doe ik hier ook: noem mij een voorbeeld van een multi-etnische of multiculturele samenleving, waar de oorspronkelijke bevolking nog woont.’ De transcriptie is hier te vinden.

vertaling Marc Vanfraechem