De duizend werven van Hilde Vautmans

In zijn stuk over ‘Curieuzeneuzen Vlaanderen’ haalt Pieter Bauwens terecht uit naar de gerichte agendabepaling voor de verkiezingen die De Standaard kleur doet bekennen voor Groen. De tijd van de ideologische zuilen in de pers is voorbij, en het zou dan ook gepaster zijn de juiste plichtenleer van de journalistiek te volgen. In één adem looft Bauwens ook de VRT, omdat die zich (over diezelfde ‘peiling’) kritischer en veelzijdiger opstelt. Niet als een drukkingsgroep, maar letterlijk als een medium, een onthecht doorgeefluik van feiten en hun context. Ik voeg er graag aan toe dat ook het grote verkiezingsdebat over Antwerpen op VTM door Stef Wauters krachtig binnen de thema’s werd gehouden, zij het misschien dat hij te weinig opwerpingen naar voren schoof.

Tunnelvisie

Waar beide zenders evenwel al jaren tekortschieten is in de buitenlandse verslaggeving. Bij spektakel en rampen zijn ze erbij, zeker. Maar als Bauwens terloops noteert dat we “de regiojournalistiek” hebben doodgeknepen, is dat in veel erger en misleidender mate het geval voor internationale inbreng. Europajournalisten worden beschouwd als tweederangstoeristen, buitengaatse verslaggevers als een zootje ongeregeld, dat alleen maar goed is om naar het Montreux van dappere conflictopvolging te sturen, niet om stelselmatig de wereldomvattende krampen in woord en beeld te brengen. (Sommigen krijgen daar gepast een onderscheiding voor, zoals Rudi Vranckx, anderen bedienen zich van nepnieuws en enscenering om zich interessant te maken, zoals Robin Ramaekers op Haiti). Maar als je de kranten rond 1900 bekijkt en de aanpak van onze kranten en andere media vandaag, dan valt vooral op hoe weinig échte interesse er bestaat voor het reilen en zeilen in de wijde wereld. De tunnelvisie verengt steeds meer tot de eigen dorpsagenda – wat misschien verklaart waarom het plaatselijke nieuws is verdwenen: het staat nu op de één, niet langer bij het mengelwerk: branden, moorden, seks, frivoliteiten, tv-kommentaar, mode, netflix en al dat soort pseudo-commerciële onderwerpen die zich schurken aan publinieuws.

Achterdochtig Europa

Ik volg al veertig jaar het Europees Parlement, nog altijd het enige rechtsreeks verkozen orgaan van de Unie, en ondanks het Verdrag van Lissabon nog altijd genegerd en genegeerd door de zelfingenomen regeringsleiders (de Raad), die van zichzelf vinden dat zij het warm water hebben uitgevonden. Alleen al de idee om voor Europese toppen om het half jaar Belgische (geen andere) journalisten vijftig euro te laten betalen voor de veiligheidsobsessie die de Unie nu al tien jaar wurgt (cui bono?) en de bespiedingsmaatschappij dramatisch uitbreidt, getuigt van een perverse omkering der waarden. Betalen om informatie uit te zoeken ? Waar is de openbaarheid van bestuur? Waar is de democratische openheid? (Grappig detail: als je in het Europees Parlement in Straatsburg langs de hoofdingang – nou ja, het is een klodder tijdelijke containers geworden op het voorplein, het parvis waar geen taxi’s meer mogen komen – inwil, dan moet je je laptop uit de zak halen, en je broeksriem afdoen; als je de garage inrijdt en je komt langs de binnengebouwse controle binnen, zijn beide niet van tel). Waar is het “Huis van alle Burgers”? Europa lijkt de NAVO wel, achterdochtig, vol achtervolgingswaan, en vol heilige schrik voor aanslagen. Welke idioot denkt nu dat hij zo belangrijk is dat er een bom tegen hem gebruikt zal worden ?

In het daglicht

Anderzijds heb ik vastgesteld dat het enige zedelijk zinvolle werk (dus niet technocratisch gedoe) in datzelfde parlement gebeurt, en aandoenlijk weinig aandacht krijgt. Ook als het geregeld door de Raad geschoffeerd wordt, en door de Commissie met minachting wordt bekeken. Hoe vaak heeft Jean-Claude Juncker niet een kommissaris in zijn plaats gestuurd, die niet noodzakelijk iets afwist van de debatinhoud? Het is daarom hoog tijd dat én de buitenlandverslaggeving én de parlementaire werkzaamheden van Europa in het daglicht worden gesteld dat ze verdienen. Gelukkig bestaat de EU al uit 28-plus landen, anders was er van buitenlands nieuws al helemaal geen sprake meer (reken er stilaan maar de Westelijke Balkan bij, Ijsland en Noorwegen, ook als de stompzinnigheid heeft toegeslagen in het Verenigd Koninkrijk, en in een handvol vroegere Oostbloklanden, die pleiten voor niet-liberale samenlevingen en diep christelijke, dus religieuze voorrang; dit weekend houdt Roemenië bijvoorbeeld een volksraadpleging – onder impuls van de bijzonder behoudsgezinde Grieks-Orthodoxe kerk – over een verbod op homohuwelijken, wat tegen alle verdragen ingaat die het eerder ondertekend heeft).

Voorbeeld Vautmans

Ik heb er één voorbeeld uitgepikt om, zoals Bauwens, te kunnen zeggen: als het goed is, zeggen we het ook. Uit de Commissie Buitenlandse Zaken heb ik een parlementslid gekozen waarmee ik ideologisch vaak grondig van mening verschil, maar dat zich wel inspant om de EU tot optreden te dwingen waar mensenrechten, burgerrechten, kinderrechten, waarden en de rechtsstaat in het geding zijn, waar ook ter wereld, van Nauru tot de VS, van Papoea-Nieuw-Guinea tot Oeganda, van China tot Congo. Niet dat Hilde Vautmans (ALDE) daarin alleen staat. Met de hand op hart kan ik zeggen dat vrijwel alle Vlaamse en de meeste Waalse Europarlementsleden van een opvallende inzet en bereidheid zijn, zij werken voor een behartenswaardige zaak: geopolitiek meer rechtvaardigheid nastreven.

Vautmans is flamboyant en erg partijgetrouw, wat in een volatiele fractie als de liberale ALDE goed overkomt, nu de rol van Guy Verhofstadt ter discussie staat als na de Europese verkiezingen in mei 2019 het parlement grondig zal dooreengeschud worden, en vooral als pakweg La République en Marche van de Franse president Macron en de Vijfsterrenbeweging M5S van Di Maio zich bij de liberalen zouden voegen. Verhofstadt, de grote pleitbezorger van de Spitzenkandidaten (de Europees naar borne geschoven lijsttrekker; die van de grootste fractie wordt dan vrijwel automatische Voorzitter van de Europese Commissie), heeft nu alleen een namenlijst vrijgegeven, maar niemand aangeduid. De waarschijnlijke kandidaat van de EVP, Manfred Weber, sneerde naar die ommezwaai: ‘Verhofstadt loopt onbegrijpelijk Macron achterna’ – Weber krijgt overigens in eigen rangen tegenstand van de Finse oudpremier Alex Stubb, in zover dat geen democratisch schijnmaneuver is.

Bezinning

Overigens zijn alle grote fracties aan bezinning toe, peilingen geven serieus verlies voor de EVP aan, zeker als de kortsluiting met Hongarije Fidesz in de handen de conservatieve ECR zou drijven. Die ECR staat zelf voor een weinig benijdenswaardige autoritaire verrechtsing als de Britse conservatieven na de Brexit verdwijnen, en er wellicht een Pools-Hongaars verbond (PiS-Fidesz) in de maak is – niet bepaald een huwelijk dat staat voor vrijheid van meningsuiting, vereniging of godsdienst. Blijft N-VA in dat hoornaarsnest voortharken? De socialisten worden geamputeerd, er is nu al sprake van 110 in plaats van de 190 huidige zetels: het vertrek van Labour én de implosie van de partij in Duitsland en Frankrijk kunnen voor een serieuze kater zorgen. Uiterst rechts kampt dan weer met de tanende populariteit van Le Pen, met het verdwijnen van UKIP, en met de verbrokkeling van engnationalistische Einzelgängers.

Vautmans dus. Ik heb deze week haar activiteiten in het oog gehouden. Dat ze het koor van de klaagvrouwen bijsprong tegen de Roemeense eerste ministerViorica Dăncilă, die zich bijzonder zwak kwam verdedigen voor de endemische corruptie, de zelfbescherming met een amnestiewet, de manipulatie van het rechtssysteem, de bedenkelijke rol van de nieuwe “Securitate” en het brutale geweld van de politie bij massabetogingen op 10 augustus, was vanzelfsprekend. Op een verlopen Roemeense nationalist en Nicolas Bay van ENV na (Le Pen, waarbij ook Vlaams Belang zit) was de wraking van de huidige Roemeense regering algemeen en absoluut. Eerste ondervoorzitter van de Europese Commissie, Frans Timmermans, was en bleef onvermurwbaar: eHet laatste jaar gaat het pijlsnel bergaf met de rechtsstaat in Roemenië. De wetten op de gerechtshervorming zijn met de zweep door het parlement gejaagd. Ze zijn nog niet uitgevaardigd, het tij kan nog gekeerd, want anders zal de Unie hard optreden’. Lees: geen Schengen, geen Eurozone, geen of minder hulpfondsen. Opvallend: de Roemeense regering is een sociaaldemokratisch-liberale koalitie (zeg maar: vooral de oude krokodillen van het Ceaucescu-kommunisme, gegangmaakt door de overigens meermaals veroordeelde bouwondernemer Liviu Dragnea), Timmermans is een socialist, Vautmans een liberale. ‘Dat vind ik toch sterk van onze fractie’, zegt ze.  ‘Wij eisen dat de Unie werk maakt van een mechanisme om in eigen huis de burgerrechten en de rechtsstaat te vrijwaren. Europa is er altijd als de kippen bij om anderen te kapittelen, het moet vooral eerst orde op zaken stellen bij zichzelf. Sinds Roemenië toetrad tot de EU in 2007 heeft het nagelaten hervormingen door te drukken en is de rechtsstaat steeds verder afgegleden. Ze moeten de nurkse Polen en Hongaren niet volgen. Snelle, sterke en bindende maatregelen zijn nodig. In mei kan de burger zich daarover mee uitspreken.’

Geen plaats voor Turkije

Het wordt ook één van de hoofdthema’s die de Top in Brussel van 17 en 18 oktober zal behandelen, naast migratie en de Brexit. Of ze eruitraken is twijfelachtig, net als voor de bankencontroles werkt de Raad bijzonder stroef om tot eensgezindheid en concrete besluiten te komen. Maar nauwelijks was dit debat voorbij, of Turkije kwam al aan bod. Het Parlement stemde bij de begrotingsopmaak voor het terugschroeven van subsidies aan Ankara “ter voorbereiding van de toetreding”. Zeventig miljoen euro is ingehouden. Vautmans deed enthousiast mee. ‘Jaar na jaar krijgen we achteruitgangsrapporten binnen, ik hoef geen tekeningetje te maken bij het optreden van Erdogan. Het werd hoog tijd die steun in vraag te stellen. Overigens geloof ik nooit dat ze kunnen toetreden. Voor dit Turkije is geen plaats in Europa.’ De diaspora zal dat graag horen.

Maar niet alleen Europese mistoestanden trekken haar aandacht. Vautmans heeft zich in het verleden al meermaals ingezet voor bestrijding van kinderslavernij, onder meer in goudmijnen in Midden-Afrika, van kindsoldaten in Zuid-Soedan of Oeganda, van uithongering in Soedan en Jemen. In deze sessie van het parlement haalde ze twee keer erg boos uit: over Jemen en de Palestijnen. ‘Die godverdomde Trump schrapt niet alleen gedeeltelijk, maar nu ook helemaal de Amerikaanse bijdrage aan UNRWA. Eén derde van de totale werkingskosten! En die man beweert dat hij de afgesproken Tweestatenregeling zal verwezenlijken. Bullshit!’. Dat zei ze letterlijk in de eerbiedwaardige vergadering. Het luchtte haar op. ‘Iedereen was meteen wakker, hé! De EU heeft gelukkig meteen het gat opgevuld. Maar UNRWA doet niet aan politiek, ook al werkt ze zoals wel meer VN-organisaties niet optimaal. Maar ze is wel levensnoodzakelijk in die regio. Ze zorgt voor onderwijs, voedselpakketten, geneeskundige verzorging. Daar mogen we onze ogen niet voor sluiten.’

Maar nog zoveel erger gaat het eraan toe in Jemen, nu de burgeroorlog als bijna vijf jaar aansleept, met inmenging van een Arabische coalitie geleid door Saoedi-Arabië. ‘Dat kan toch niet, 8,4 miljoen mensen die de hongerdood dreigen te sterven. Zelfs met mijn ogen dicht zie ik die uitgemergelde baby’s die zo zwak zijn dat ze niet eens meer kunnen huilen.’ Waarom dan geen embargo tegen Riaad afdwingen? Het kon wel tegen Zuid-Afrika tijdens de Apartheid, deels ook tegen Israël ? ‘Ik ben voor. Een wapenembargo is dringend. Daarnaast moet humanitaire hulp vrije doorgang krijgen en moet de EU voluit de VN-gezant steunen.’ Maar de liberalen zitten ook in de Belgische regering. Toch blijft de levering van Fals en nachtkijkers doorgaan, sluit de koning nieuwe economische overeenkomsten af. ‘Dat klopt. Nu moeten we ingrijpen. Een hele generatie wordt in Jemen de dood ingejaagd.’

Misschien klinkt het allemaal wat vrijblijvend, ondanks verschillende verkenningsreizen in moeilijke gebieden. Maar liever een parlementslid met het hart op de juiste plaats dan een Commissie die zich navelstaart op haar grafieken en papierberg. Het pleit er nog maar eens voor dat het wetgevend initiatief aan het parlement toekomt, en niet aan een Commissie van deskundigen, en nog minder aan de wereldvreemde EU-bureaucratie van ruim dertigduizend ambtenaren die onder Martin Selmayr, de voormalige rechterhand van Juncker, en één van de vele pionnen van Merkel, niet bepaald zal uitblinken op menselijk vlak. Het sociale Europa is nog niet voor morgen. De versterking van de Duitse macht is er al van gisteren. Hou nu de Europese Centrale Bank maar in het oog, en de rol van Frankfort als de Brexit uitloopt op een uitloop. Van banken, investeerders, verzekeraars. Millionen stehen hintermir, zal de kanselier ongetwijfeld beamen.