Bij het overlijden van de Britse koninging: Een bijzonder Brits weekend

Naar aanleiding van het overlijden van de Britse koningin Elisabeth, hernemen we dit artikel uit 2020. 

De Britse eilanden zijn net als de rest van de wereld in de ban van het coronavirus. Daarbij spelen brandende zendmasten, besmettingen in de regering en de Queen een prominente rol.

De complottheorie

De afgelopen dagen werden er op de eilanden verschillende zendmasten — in Belfast, Liverpool en Birmingham — voor mobiele telefonie in brand gestoken. Ook ingenieurs die werken aan breedbandnetwerken ontvingen bedreigingen.  Dat is een gevolg van een complottheorie die het goed lijkt te doen dezer dagen. Namelijk dat de ontwikkeling van 5G een rol speelt in de verspreiding van het virus. Volgens deze uitleg zou de straling van de zendmasten schade toebrengen aan de gezondheid.

Het Verenigd Koninkrijk is volop aan een 5G-netwerk bezig. De regering doet de theorie af als ‘gevaarlijke onzin’. De chef van de Britse gezondheidszorg, de NHS, noemt het 5G-verhaal ‘klinkklare nonsens en de meest slecht denkbare vorm van nepnieuws.’ Verschillende beroemdheden deelden het fakenews via Twitter, onder meer een inmiddels verwijderde online petitie gebaseerd op de theorie. De Britse overheid wil nu samenwerken met belangrijke sociale mediabedrijven om de samenzweringstheorie te bekampen.

Het mooie weer

Op vrijdagnamiddag verspreidde een bijzonder zieke premier Boris Johnson een filmpje waarin hij met hese stem de bevolking opriep om zich aan de overheidsmaatregelen te houden. Op dit ogenblik mogen de Britten het huis uit om te sporten, net zoals bij ons. Er reden her en der in het koninkrijk politieauto’s rond alsof ze ijsjesventers waren, niet om klanten te lokken, maar om de mensen aan te manen niet in groep te genieten van de zon.

Zondag sloot een groot park in Zuid-Londen de poorten, omdat er de dag ervoor zo’n 3 000 zonnebaders waren opgedoken. In een ander Londens park in de chique buurt Primrose Hill maakte de politie zich behoorlijk boos op de dozijnen zonnekloppers en picknickers. ‘Hypocrieten!’, fulmineerde de lokale politiechef. ‘Dit zijn dezelfde mensen die donderdagavond stonden te applaudisseren voor de NHS! En twee dagen later doen ze dit.’

De besmetting in de regering

De minister van Gezondheidszorg, Matt Hancock, waarschuwde dat indien zo’n taferelen zich blijven aandienen, de regering de coronamaatregelen zal verstrengen. Matt Hancock was zelf verschillende dagen ziek door het virus. ‘Het was alsof er glas in mijn keel zat.’ Zodra de diagnose gesteld werd, ging de minister in quarantaine. Hancock verloor verschillende kilo’s in luttele dagen. Intussen is hij genezen. Maar zijn chef daarentegen, die heeft voorlopig minder geluk.

Op zondagavond werd bekend gemaakt dat de Britse premier is opgenomen in het ziekenhuis. Officieel is dit ‘een voorzorgsmaatregel’. De premier verklaarde nog begin maart tijdens een persconferentie dat hij coronapatiënten bezocht en hen de handen schudde: ‘Ik blijf handen schudden.’ Maar enkele dagen later waarschuwde hij de bevolking dat dit ‘het grootste gezondheidsprobleem’ is van onze tijd. ‘Het gaat verder verspreiden en ik moet eerlijk zijn tegen u, eerlijk tegen het Britse volk: vele families zullen vroegtijdig geliefden verliezen.’

Het ‘wat als?’- scenario

De doorgaans goed geïnformeerde politiek analist James Forsyth van The Spectator vernam de avond van de opname van de premier dat zijn symptomen niet verergeren, maar vooral bijzonder hardnekkig zijn. Boris Johnson beweerde, zodra bekend werd dat hij COVID-19 had, dat het ‘business as usual’ ging zijn. Vanuit zijn quarantaine ging hij de regering leiden en het land besturen. ‘We are going to beat it — and beat it together.’  Carrie Symonds, de zwangere verloofde van de eerste minister, was de voorbije dagen ook ziek, maar zij zou intussen aan het herstellen zijn. Dat liet ze zaterdag weten.

Wat als de gezondheid van premier Johnson niet verbetert of gewoon slechter wordt? Wie neemt dan de fakkel over? Achter de rug van de regeringsleider ontstond er al rammengedram over wie hem zou opvolgen. Ministers Michael Gove en Dominic Raab vonden zichzelf het meeste geschikt. Om dit niet te laten ontaarden in een conflict besliste de premier dat de minister van Buitenlandse Zaken, Dominic Raab, indien nodig de leiding zou overnemen. Een ongeziene toestand. Overigens, mocht Raab wat overkomen, is het aan Gove en na hem aan minister van Financiën Rishi Sunak, enzovoort.

De Schotse en de Ierse dokter

Inmiddels belandde de Schotse regering in een politieke storm door toedoen van dokter Catherine Calderwood, de medische adviseur van de regering. Zij nam zondagavond, ongeveer op het moment dat Johnson werd opgenomen, ontslag. De dokter werd de voorbije tijd tweemaal door de politie betrapt toen ze op weg was naar haar tweede verblijf, een niet essentiële verplaatsing. Dit is niet alleen pijnlijk voor de medisch adviseur, maar ook voor de Schotse regering. Die bleef dr. Calderwood verdedigen tot ze zelf besloot ontslag te nemen. Haar positie bleek onhoudbaar nadat de hoofdcommissaris van de Schotse politie bekendmaakte dat de arts een scherpe waarschuwing had ontvangen. First Minister Nicola Sturgeon toonde begrip voor de beslissing van dr. Catherine Calderwood: ‘We kunnen ons niet veroorloven dat dit het vertrouwen van de bevolking in het cruciale medische advies van de overheid zou schaden.’

Inmiddels werd bekend dat een andere dokter op het Ierse eiland terug aan de slag ging. De Ierse taoiseach — de premier — Leo Varadkar kondigde aan dat hij terug een shift in de week aan de slag gaat in de medische wereld. Varadkar komt uit een medische familie en wil op deze manier ‘doen wat hij kan’. Op die manier geeft hij antwoord aan de oproep van zijn eigen regering om medisch personeel aan te werven: ‘Your country needs you!’

De oude dame

En dan verscheen op zondagavond, om klokslag 20 uur Britse tijd, de vertrouwde grijze toren van het kasteel van Windsor op grote en kleine schermen. Men schat dat een recordaantal Britten naar de grijze dame in Windsor staarden en luisterden. Elizabeth II werd gefilmd in de White Drawing Room, waardoor er voldoende afstand bleef tussen haar en de cameraman in medische uitrusting. Hare Britse Majesteit verblijft immers, gezien haar hoge leeftijd, in quarantaine. (Net als haar zoon, de schijnbaar eeuwige troonopvolger. Maar hij is besmet en verblijft in Schotland.) Op haar turquoise jurk droeg ze een broche die ze erfde van haar grootmoeder, de strenge en sterke Queen Mary. Een oude dame die haar enorm beïnvloedde.

De Queen sprak rustig. De net geen 94-jaar oude vorstin had het over geduld en moed, over hulde aan iedereen die het virus bekampt. En, verwijzend naar de oorlogsgeneratie — die als kind vanuit de steden, weg van hun familie, over het land werd verspreid om hen te beschermen tegen de nazibommen —  sprak ze: ‘Vandaag opnieuw zullen velen weer de pijnlijke ervaring beleven om gescheiden te worden van hun geliefde. Maar vandaag, net als toen, weten we diep vanbinnen, dat dit de juiste manier van handelen is’.

De Britse vorstin slaagde er met haar toespraak in om heel even het Verenigd Koninkrijk te verenigen. Niet alleen de conservatieve pers was lovend, maar ook de doorgaans republikeinse The Daily Mirror was onder de indruk en Alastair Campbell, een prominente republikeinse stem in het VK, tweette eenvoudig: ‘Queen. Quality.’

En dan is er nog iets van politiek belang. De nieuwe Labourleider Sir Keir Starmer brak met zijn reactie meteen met de houding van Jeremy Corbyn ten overstaan van de monarchie: ‘De Koningin spreekt voor het hele land.’