Een hete zomer in Catalonië

Gisteren waren Kamerlid Peter Luykx en europarlementslid Mark Demesmaeker (beiden N-VA) aanwezig in Madrid om het proces tegen de twaalf Catalaanse politieke en sociale leiders bij te wonen. Eerder dit jaar namen zij deel aan een protestacties in Barcelona en Madrid en brachten zij een bezoek aan de politieke gevangenen in de gevangenis van Lledoners. ‘Het belang van dit proces voor Catalonië, Spanje én Europa valt niet te onderschatten. Dit is geen proces van de Catalaanse onafhankelijkheidstrijd, maar het proces van de Spaanse democratie,’ schrijven de N-VA volksvertegenwoordigers.

Gebrek aan Europese kritiek

Het proces tegen de twaalf Catalaanse leiders is toe aan haar derde week. Peter Luykx: ‘Wij melden ons aan bij de veiligheidscontrole aan de ingang van het ‘Tribnal Supremo’. We moeten onze Iphone afgeven en worden samen met de familie van de beklaagden naar de rechtbank gebracht. Vreemd dat we geen foto’s mogen maken, want het hele proces wordt ‘live ‘ uitgezonden. Jordi Cuixaert en de anderen zien ons binnen komen. Ze wuiven ons toe, dankbaar voor de steun uit Vlaanderen.’

De beklaagden staan terecht wegens rebellie, opruiing, misbruik van overheidsgeld en ongehoorzaamheid. Samen riskeren zij een gevangenisstraf van 177 jaar celstraf. In realiteit organiseerden zij onder meer een referendum, vreedzame massademonstraties en een debat over onafhankelijkheid in het Catalaanse parlement. Tot op vandaag kunnen wij niet begrijpen dat de Europese Unie dit allemaal laat gebeuren zonder zelfs maar enige vorm van kritische noot. Juncker en co stellen niet in vraag of het criminaliseren van deze twaalf geen schending inhoudt van de rechten op ideologische vrijheid, vrijheid van meningsuiting en het recht op manifestatie. Nochtans behoren deze rechten tot de kern van het Europese DNA. Mark Demesmaeker: ‘Het was confronterend om in de beklaagdebank twee voormalige collega-EU-parlementsleden te zien zitten. Stel je voor dat ik daar zou zitten. Wij doen als parlementslid identiek hetzelfde als waar zij nu voor berecht worden. Zij verdedigen in feite niet zichzelf, maar wel elk van ons.’

Ook het twee maten-twee gewichten-beleid van de Europese instellingen is verbijsterend.Vorige week werd het plaatsvinden van een conferentie met Carles Puigdemont als spreker in het Europees parlement verboden door parlementsvoorzitter Antonio Tajani omwille van ‘veiligheidsredenen’. Puigdemont is een democratisch verkozen parlementslid, die reeds in tal van parlementen binnen Europa zonder problemen te gast was. Daarentegen mag op zes maart een conferentie met een centrale rol voor Vox, een extreemrechtse en Spaans-nationalistische partij, wel gewoon plaatsvinden in het Europees Parlement. Hoe valt zoiets nog geloofwaardig uit te leggen?

Het proces van de Spaanse democratie

De Catalaanse kwestie heeft het juveniele karakter van de Spaanse democratie blootgelegd. Het belang van deze rechtsgang reikt veel verder dan de beklaagden en hun families, en ook veel verder dan louter Catalonië. Dit is niet het proces van de Catalaanse onafhankelijkheidsstrijd, maar het proces van de Spaanse democratie. Wij kunnen alleen maar bewondering opbrengen voor de manier waarop de Catalaanse leiders met gerechte rug en grote waardigheid zichzelf verdedigen. Zij pleiten voor niet minder dan hun volledige vrijspraak. Luykx: ‘Vandaag luisterden wij in de “Tribunal Supremo” in Madrid naar vijf van de bijna 500 getuigen die worden opgeroepen. De eerste was Inigo Urkullu Renteria, de minister-president van de Baskische regering, die een sterke getuigenis bracht. Hij benadrukte de voortdurende wil van Puigdemont om in dialoog te gaan. Wat opviel was dat de voorzitter van de rechtbank voortdurend de advocaten en getuigen onderbrak.’ Elke veroordeling tot celstraf zal de democratische legitimiteit van Spanje en de Europese Unie zwaar schaden. Peter Luykx: ‘Dit proces is het Europese anachronisme van de eeuw. Politici die berecht worden in het hart van Europa voor het organiseren van hun democratie. De algemene indruk na drie weken is wel dat tijdens het proces geen harde beschuldigingen overeind blijven tegen de beklaagden. Het proces is een schijnproces dat puur voor de vorm gevoerd wordt. Dit is niet het proces van de Catalaanse gevangen, maar wel van de Spaans rechtstaat.’

Getuige van vreedzaamheid

We voelen ons sterk betrokken bij het lopende proces. Op 1 oktober 2017 waren wij beiden als internationaal waarnemer aanwezig op het onafhankelijkheidsreferendum in Catalonië, dat de kern van de juridische zaak uitmaakt. Zo zagen we met eigen ogen hoe de Catalanen vreedzaam en vol emotie hun stem uitbrachten, maar ook hoe de stembusgang op tal van plaatsen door de Guardia Civil met geweld onmogelijk werd gemaakt. Daarbovenop wonen we jaarlijks de vreedzame massademonstraties bij op de Catalaanse feestdag La Diada, waren we waarnemer bij de volksraadpleging in 2014 en tevens waarnemer bij de regionale verkiezingen in 2015. In tegenstelling tot wat de openbare aanklager beweert, zagen we in al die jaren nooit enige vorm van ophitsing of oproep tot geweld door de Catalaanse regering of het maatschappelijk middenveld. Daarom vinden we het belangrijk om onze stem te laten horen in Madrid.

Naar een nieuw momentum?

Het beloven turbulente maanden te worden in Catalonië en Spanje. Op 26 mei vinden er Europese, lokale en tal van regionale verkiezingen plaats. Recent kwam er nog een extra stembusgang bij op de agenda: vervroegde nationale verkiezingen op 28 april. Die zal naar grote waarschijnlijkheid een erg verdeeld resultaat en moeizame coalitiegesprekken opleveren. Een rechtse, anti-Catalaanse regering naar Andalusisch voorbeeld met Ciudadanos en de Partido Popular, gesteund door het extreemrechtse Vox, wordt alvast tot de mogelijkheden gerekend. Alsof dat nog niet voldoende is, wordt tegen het begin van de zomer een uitspraak in het proces tegen de Catalaanse leiders verwacht. De samenloop van al deze factoren kan wel eens leiden tot een nieuw momentum voor de Catalaanse zaak. Men mag zich letterlijk én figuurlijk verwachten aan een hete zomer in Catalonië. Één ding staat nu al vast: de Catalanen geven zich in hun strijd voor zelfbeschikking nog lang niet gewonnen.