‘Een voorbeeld voor alle journalisten’

Onvermoeibaar reisde de Frans-Duitse journalist Peter Scholl-Latour door de wereld, schreef duimdikke boeken over de grote uitdagingen van deze tijd en nam deel aan talloze debatten. De kranige kosmopoliet, die in maart zijn 90ste verjaardag vierde, had nog altijd een wakkere geest.

Hij werd geboren op 9 maart 1924 in Bochum als zoon van een arts uit het Saarland (een nauw met Frankrijk verbonden stukje Duitsland) en een vrouw uit de Elzas. School lopen in nazi-Duitsland verliep niet van een leien dakje. De katholiek gedoopte jongen had namelijk ook Joods bloed door zijn aderen vloeien en gold voor de nazi’s als ‘Mischling’ (‘gemengde’). Na de oorlog studeerde hij politieke wetenschappen en arabistiek aan de Sorbonne (Parijs) en in Beiroet. Tussendoor was hij nog eventjes parachutist bij een Franse legereenheid die in Indochina werd ingezet tegen de locale bevrijdingsnationalisten. Vandaar ook zijn levenslange belangstelling voor alles wat met de dekolonisering en Azië en Afrika te maken heeft.

Islam

Beroepshalve werkte hij voor de twee openbare Duitse zenders ARD en ZDF. Van 1975 tot 1983 was hij chef van het bureau van het ZDF in Parijs. Daar leerde hij ook de in ballingschap levende ayatollah Khomeini kennen. Hij begeleidde het ‘oog van God’ (ayatollah) bij zijn terugkeer naar Teheran in 1979 en kon de geestelijke leider van het Iran van na de Islamitische Revolutie regelmatig interviewen. Ook voor de Islam als een van de ‘grote uitdagingen van onze tijd’ had Scholl-Latour altijd veel belangstelling aan de dag gelegd. Heiko Maas, de Duitse minister van Justitie, schreef in een tweet dat Scholl-Latour zich voortdurend inspande, ons beter vertrouwd te maken met het Midden-Oosten en de Arabische wereld. ‘Kulturstaatsministerin’ Monika Grütter, noemde de overleden journalist een van de grote ‘Welterklärer’ (mensen die uitleggen hoe de wereld ineenzit), en de journalist Tom Buhrow prees hem als een ‘voorbeeld voor alle journalisten’.

‘Karl May de Tweede’

Scholl-Latour publiceerde een dertigtal boeken over de grote brandhaarden in de wereld. Daarbij putte hij uit vele persoonlijke ervaringen en ontmoetingen. Net dat is het wat academici hem aanwrijven, dat hij een ongenuanceerde visie verbreidde en een gebrek aan academische zorgvuldigheid vertoonde. Oriëntalisten noemden hem spottend ‘Karl May der Zweite’. Tussen de werkwijze en de opvattingen van academici en journalisten, en zeker ‘eeuwige avonturiers’ als Scholl-Latour, gaapt vaak een grote kloof. Scholl-Latour was niet geïnteresseerd in sociologische details, maar in de grote lijnen, zoals Daniel Gerlach in Spiegel online schrijft. Feit is dat de boektitels van Scholl-Latour een dramatisch aanvoelen van de wereld ademen, maar lezenswaardig zijn ze zeker, in tegenstelling tot de dorre taal die in de academische wereld vaak wordt gebezigd. Enkele boektitels van hem luiden als volgt:

Das Schwert des Islam – Revolution im Namen Allahs (Het Zwaard van de Islam – Revolutie in naam van Allah) uit 1990;

Eine Welt in Auflösung – Vor den Trümmern der Neuen Friedensordnung (Een wereld in verval – voor het puin van een nieuwe vredesordening) uit 1993;

Das Schlachtfeld der Zukunft – Zwischen Kaukasus und Pamir (Het slagveld van de toekomst – Tussen Kaukasus en Pamir) uit 1996;

Die Angst des weißen Mannes: Eine Welt im Umbruch. (De angst van de blanke man: een wereld in verandering) uit 2009;

Arabiens Stunde der Wahrheit: Aufruhr an der Schwelle Europas (Het uur van de waarheid voor Arabië: oproer aan de drempel van Europa) uit 2011.

In september verschijnt postuum het werk Der Fluch der bösen Tat. Das Scheitern des Westens im Orient (De vloek van de boze daad. De mislukking van het Westen in de oosterse wereld). Sommige van zijn boeken verschenen ook in het Nederlands, zoals Onbegrensde oorlog (in 2003).