Er komt geen einde aan de gevechten in Soedan

Deze week waren er in de Soedanese hoofdstad Khartoem gevechten om een wapenfabriek in handen te krijgen, en de ambassades van Saoedi-Arabië en Bahrein werden bestormd.

Sedert april zijn er gevechten in Soedan tussen enerzijds het Nationale Leger, geleid door generaal Abdel Fattah al-Burhan, en anderzijds de Rapid Support Forces (RSF), onder leiding van Muhammad Hamdan Dagalo, ook bekend als Hemedti. De strijdende partijen spraken al regelmatig wapenstilstanden af. Saoedi-Arabië en de Verenigde Staten hadden die tot stand gebracht, maar werden niet gerespecteerd.

Generaal Burhan gelooft niet in onderhandelingen. Hij gaat ervan uit dat hij de militaire strijd op het terrein kan winnen. Ondertussen vraagt gewezen eerste minister Abdallah Hamdok hardere inspanningen van de internationale gemeenschap om een einde te helpen maken aan het desastreuze conflict.

Staatsgreep

In 2021 pleegden het leger en de RSF samen een staatsgreep om president Omar al-Bashir af te zetten, waarbij Burhan de baas werd. Maar nu maken ze dus ruzie, ten nadele van de bevolking. Pogingen om de RSF te integreren in het Nationale Leger zijn mislukt. Niet iedereen was ontevreden met de staatgreep. Onder meer Egypte kon het best vinden met de nieuwe machthebbers. In 2022 was er een akkoord om Soedan de transitie te laten maken van een militair naar een burgerlijk regime. Maar de machthebbers pasten het niet toe: zij ondermijnden het akkoord zelfs.

De RSF zijn ontstaan uit de brutale Janjaweed-militie in de provincie Darfoer, die dienst deed als privémilitie ter ondersteuning van het Soedanese leger. Darfoer is al decennialang het slachtoffer van geweld tussen Arabische en Afrikaanse stammen, en vanwege moslims tegen christenen. De RSF zaten in 2019 en 2021 ook achter het onderdrukken van de vele betogingen voor democratie. Soedan is straatarm, en verloor heel wat olie-inkomsten toen in 2011 Zuid-Soedan zich afscheidde van Soedan. Die afscheiding was onder meer omwille van de discriminaties van christenen en animisten door de door reactionaire moslims beheerste regering in Khartoem.

Strijd tussen landen

De strijd tussen leger en RSF heeft niks te maken met verschillen in politieke visie, maar gaat onder meer over de controle over de (illegale) goudmijnen. En zoals steeds spelen de bemoeienissen van andere landen een rol. Egypte steunt generaal Burhan, terwijl de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) en Saoedi-Arabië achter Hemedti staan. Vervelend, want in ongeveer alle andere dossiers zijn Egypte, de VAE en Saoedi-Arabië bondgenoten. Saoedi-Arabië zit verveeld met de situatie, want haar recente militaire interventies in Jemen zijn al catastrofaal gebleken. Maar ook de Libische militaire voorman Haftar en de Russische Wagner-groep steunen de RSF. Rusland steunt eveneens Hemedti en hoopt daardoor een zeemachtbasis in de Rode Zee te bekomen. Tevens probeert Rusland met de criminele goudhandel mede haar oorlog in Oekraïne te financieren.

Egypte, dat Soedan altijd al heeft beschouwd als haar achtertuin, heeft schrik van chaos in Soedan, want het zit al met een chaotisch buurland Libië. Egypte heeft bovendien Soedan nodig in de discussie rond de Grand Ethiopian Renaissance Dam (GERD). Van deze dam vreest Egypte een watertekort vanuit de Nijl. Meer nog, velen vrezen dat de vuile oorlog in Soedan zich verspreidt naar de buurlanden, in de eerste plaats naar het reeds onstabiele Ethiopië en Eritrea. Zoals gewoonlijk kijkt de Arabische Liga ondertussen machteloos toe, en de Afrikaanse Unie brengt ook niet veel aarde aan de dijk.

Destabilisering

Door de oorlog hebben reeds 1,9 miljoen inwoners op de vlucht moeten slaan en hebben bijna 500.000 Soedanezen het land verlaten. En er zijn minstens 780 burgerdoden, onder wie 190 kinderen. Winkels worden geplunderd, de voedselprijzen zijn waanzinnig gestegen, er zijn verkrachtingen. Ziekenhuizen werken nauwelijks nog en de water- en elektriciteitstoevoer is ernstig verstoord. Veel Soedanezen willen richting Egypte vluchten, waar ze niet echt welkom zijn. Er zijn nu 175.000 Soedanese vluchtelingen in Egypte, en ook Europa dreigt een nieuwe golf vluchtelingen te zien aankomen. De Verenigde Naties kunnen momenteel 2,2 miljoen Soedanezen bereiken, terwijl ongeveer 25 miljoen inwoners op hulp wachten. Tegelijkertijd bereikt het World Food Programme (WFP) maar drie procent van de bevolking van de hoofdstad Khartoem.

De oorlog is dus nog lang niet voorbij, en dreigt de reeds onstabiele regio nog meer te destabiliseren.